Nguyễn Hồng Vũ - Dục tốc bất đạtmercredi 16 juillet 2025
Thuymy
Tuy nhiên, quyết định này liệu đã thực sự sẵn sàng để mang lại hiệu quả bền vững, an toàn và hợp lòng dân?
Không thể phủ nhận rằng xe máy chạy xăng – khi hoạt động – thải ra hàng loạt khí độc hại như CO, CO₂, NOₓ, SOₓ và bụi mịn PM2.5, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng. Việc hạn chế phương tiện chạy xăng, chuyển sang xe điện là một xu thế tất yếu. Nhưng chuyển đổi công nghệ không thể là một mệnh lệnh hành chính được áp đặt vội vàng.
Các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh, Canada hay Pháp – dù có nền tảng công nghệ cao và hạ tầng sẵn có – vẫn chọn một lộ trình thận trọng: không cấm xe xăng đang lưu hành, mà chỉ dừng bán xe xăng mới từ năm 2035 (tức 10 năm nữa). Song song, họ đầu tư mạnh mẽ vào phát triển hệ sinh thái giao thông sạch, từ trạm sạc điện, lưới điện thông minh, đến chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân.
Vậy, quay lại Hà Nội, thử hỏi, chúng ta đã thực sự sẵn sàng chưa?
1. Hạ tầng giao thông công cộng trong Vành đai 1 liệu đã đủ mạnh để thay thế xe máy cá nhân? Metro Nhổn vẫn chưa hoàn thiện, bus điện còn quá ít, xe đạp công cộng chưa thực sự phổ biến.
2. Nguồn điện hiện tại đang thiếu hụt vào mùa hè, khi nhu cầu điều hòa tăng cao. Nếu hàng trăm nghìn xe máy điện được sạc cùng lúc, hệ thống điện có chịu nổi? Và nếu phải tăng phát điện từ than – thì xe điện có còn "xanh" như kỳ vọng?
3. Pin điện – sản xuất và thải bỏ – cũng gây ô nhiễm, nhất là khi chưa có một hệ thống thu gom và xử lý pin hiệu quả. Liệu chúng ta có đang giải quyết một vấn đề này để tạo ra một vấn đề khác?
4. Về kinh tế, người dân trong khu vực Vành đai 1 phần lớn là người lao động, sinh viên, người thu nhập thấp. Việc buộc họ chuyển sang xe điện khi chưa có hỗ trợ đủ mạnh có thể gây thêm gánh nặng và phản ứng xã hội tiêu cực.
5. Cuối cùng, vấn đề về an toàn cháy nổ không thể xem nhẹ khi chúng ta đang có những “bài học” trước mắt!
Thực tế tại Trung Quốc – thị trường xe điện lớn nhất thế giới – đã cho thấy nhiều bài học cảnh báo. Theo số liệu từ Bộ Công an Trung Quốc, chỉ trong quý I năm 2022, đã có 640 vụ cháy liên quan đến xe điện, tăng 32 % so với cùng kỳ năm trước. Trung bình mỗi năm, Trung Quốc ghi nhận khoảng 3.000 vụ cháy xe điện, phần lớn xảy ra ở xe máy điện, xe đạp điện giá rẻ, thường dùng pin chất lượng kém và sạc không đúng cách.
Đáng chú ý, hơn 50 % vụ cháy xảy ra ở Trung Quốc khi xe đang được sạc tại nhà, bãi giữ xe, tầng hầm chung cư – không phải khi đang lưu thông. Điều này cho thấy dấu hiệu đáng báo động về “chất lượng pin”.
Tình trạng "cháy lan, nổ dây chuyền" từng gây thiệt hại lớn về người và tài sản trong nhiều khu dân cư ở các thành phố như Bắc Kinh, Thâm Quyến, Quảng Châu... Chính vì vậy, nhiều địa phương tại Trung Quốc đã phải cấm xe điện vào tầng hầm, đồng thời siết chặt quy chuẩn về pin và trạm sạc, dự kiến áp dụng tiêu chuẩn "pin không cháy, không nổ" từ năm 2026.
Điều đáng lo là hiện nay tại Việt Nam, chưa có hệ thống kiểm định, quản lý an toàn pin điện rõ ràng, trong khi các loại xe máy điện giá rẻ, không rõ nguồn gốc lại đang được tiêu thụ phổ biến. Nếu việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện diễn ra ồ ạt mà không có tiêu chuẩn kỹ thuật, hạ tầng sạc an toàn, và khung pháp lý kiểm soát rủi ro cháy nổ, thì lợi ích môi trường có thể phải trả giá bằng những rủi ro an toàn tiềm ẩn rất lớn.
Việc bảo vệ môi trường là cần thiết, nhưng cần làm đúng cách, đúng thời điểm và có sự chuẩn bị đồng bộ. Đừng để một quyết định tốt về ý tưởng lại trở thành một bước đi thiếu thực tiễn chỉ vì "dục tốc". Hãy nhớ rằng, muốn có một Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung, sạch hơn, đáng sống hơn, thì giải pháp phải dựa trên khoa học, minh bạch và sự đồng thuận của người dân – chứ không phải sự vội vàng mang tính hình thức.
Hy vọng những người đang hoạch định chiến lược "chuyển đổi xanh" sẽ lắng nghe những góc nhìn như thế này và cân nhắc chậm lại một nhịp (hoặc vài ba nhịp) – để đi xa và bền vững hơn. Không phải lúc nào "đi tắt đón đầu" cũng là tốt... vì biết đâu đường tắt có "bẫy"!...
NGUYỄN HỒNG VŨ 16.07.2025
Tài liệu tham khảo:
Sun, J., Wang, Q., Mao, B., Stoliarov, S. I., & Huang, F. (2020). A review of battery fires in electric vehicles: Causes, consequences, and prevention strategies. Nature Sustainability, 3, 441–449.
Chen, H., Zhang, X., & Wu, J. (2023). Analysis of electric vehicle fire incidents and risk mitigation: A study based on Chinese urban data. Nature Energy, 8, 215–224.
Zhang, Y., Liu, Y., & He, X. (2022). Urban challenges of electric vehicle charging safety in high-density residential zones. Nature Cities, 1, 122–129.
Li, J., Zhao, L., & Hu, S. (2021). Large-scale analysis of EV battery thermal runaway in China and implications for safety design. Nature Communications, 12, 3471.
Xu, T., Wang, J., & Li, C. (2022). Electric mobility transition in China: Environmental benefits and emerging risks. Nature Reviews Earth & Environment, 3, 712–724.
No comments:
Post a Comment