Chấm dứt quyền công dân Mỹ theo nơi sinh là đảo ngược hơn trăm năm tiền lệ
AP
28/01/2025
VOA
Tổng chưởng lý Washington Nick Brown họp báo sau khi vào ngày 23/1, một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh.Tổng thống Donald Trump từ nhiệm kỳ đầu tiên từng tuyên bố muốn chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, một quyền hiến định dành cho mọi người sinh ra tại Hoa Kỳ.
Tuần này, ông đã ban hành một sắc lệnh nhằm xóa bỏ quyền này, đảo ngược hơn một thế kỷ tiền lệ. Tuy nhiên, vào ngày 23/1, một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn sắc lệnh này sau khi 22 tiểu bang nhanh chóng nộp đơn kiện.
Trong nhiều năm qua, nhiều nhóm bị áp bức hoặc thiểu số đã giành được quyền công dân Mỹ sau các cuộc chiến pháp lý khó khăn.
Quyền công dân cho người Mỹ bản địa
Người Mỹ bản địa đã được cấp quyền công dân Hoa Kỳ vào năm 1924. Bộ Tư pháp đã trích dẫn tình trạng của họ như một phép loại suy về mặt pháp lý để biện minh cho sắc lệnh của ông Trump tại tòa án.
Lập luận rằng “việc sinh ra tại Hoa Kỳ không tự nó mang lại cho một người quyền công dân, mà người đó cũng phải ‘thuộc thẩm quyền tài phán’ của Hoa Kỳ”. Bộ này nêu ra một trường hợp từ năm 1884 cho thấy các thành viên của bộ lạc người da đỏ “không ‘thuộc thẩm quyền tài phán’ của Hoa Kỳ và không có quyền công dân theo hiến pháp”, Bộ nói.
Nhiều học giả có quan điểm không mấy tích cực về tính hợp lệ của phép so sánh đó.
Ông Gerald L. Neuman, giáo sư luật quốc tế, luật đối ngoại và luật so sánh tại Trường Luật Harvard, cho rằng đây không phải là một lập luận pháp lý tốt hay thậm chí là mới. “Nhưng nó có một phong trào chính trị lớn hơn đằng sau nó, và nó được kết hợp vào một mức độ bài ngoại và định kiến được thể hiện công khai”.
“Đó không phải là một phép so sánh hợp lệ”, ông Leo Chavez, giáo sư và tác giả tại Đại học Irvine của California, người nghiên cứu về di cư quốc tế, nói. “Họ sử dụng sức nóng của chủng tộc để đưa ra một lập luận chính trị thay vì một lập luận pháp lý”.
“Họ đang đào sâu vào các vụ án cũ, cổ xưa của người da đỏ, tìm ra những điểm phân biệt chủng tộc nhất có thể để giành chiến thắng”, ông Matthew Fletcher, giáo sư luật tại Đại học Michigan và là thành viên của Bộ lạc Grand Traverse Band của người da đỏ Ottawa và Chippewa, nói.
Đối với hậu duệ gốc Latin và Mexico
Ngoài lệnh về quyền công dân theo nơi sinh, ông Trump đã chỉ đạo mở rộng các vụ bắt giữ di dân đến các địa điểm nhạy cảm như trường học. Điều đó có ý nghĩa đặc biệt đối với tiểu bang biên giới New Mexico, nơi quyền công dân Hoa Kỳ được mở rộng vào năm 1848 cho cư dân gốc Mexico và Latin theo Hiệp ước Guadalupe Hidalgo, hiệp ước đã chấm dứt chiến tranh Hoa Kỳ-Mexico.
Hiến pháp năm 1912 của tiểu bang bao gồm một cam kết nói rằng “trẻ em gốc Latin ở tiểu bang New Mexico sẽ không bao giờ bị từ chối quyền và đặc quyền được nhập học và theo học tại các trường công lập… và chúng sẽ không bao giờ được xếp vào các trường riêng biệt, nhưng sẽ mãi mãi được hưởng sự bình đẳng hoàn toàn với những đứa trẻ khác”.
Tổng chưởng lý tiểu bang Raúl Torrez đã nhấn mạnh điều khoản đó trong hướng dẫn cho các trường từ mẫu giáo tới lớp 12 về cách ứng phó với các lệnh giám sát, lệnh bắt và trát đòi hầu tòa có thể xảy ra của cơ quan di trú. Hướng dẫn lưu ý rằng trẻ em không thể bị từ chối quyền tiếp cận giáo dục công dựa trên tình trạng nhập cư, trích dẫn tiền lệ của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.
Đối với người nô lệ
Vấn đề liệu người nô lệ có đủ điều kiện để trở thành công dân Hoa Kỳ hay không đã trở thành vấn đề nổi cộm vào năm 1857 khi Tòa án Tối cao ra phán quyết 7-2 chống lại Dred Scott, một nô lệ, và nỗ lực kiện đòi tự do của ông. Trong quyết định của mình, tòa án cho biết người da đen không có quyền công dân và thậm chí còn tuyên bố rằng họ thấp kém hơn người da trắng.
Phán quyết Dred Scott đã góp phần vào sự khởi đầu của Nội chiến. Với chiến thắng của miền Bắc trước miền Nam, chế độ nô lệ đã bị cấm. Trong số các biện pháp bảo vệ theo hiến pháp dành cho những người từng là nô lệ, Quốc hội đã phê chuẩn Tu chính án thứ 14 vào năm 1868, đảm bảo quyền công dân cho tất cả mọi người, bao gồm cả người da đen.
“Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và chịu quyền tài phán của Hoa Kỳ đều là công dân của Hoa Kỳ và của Tiểu bang nơi họ cư trú”, Tu chính án thứ 14 nêu rõ. “Không Tiểu bang nào được ban hành hoặc thực thi bất kỳ luật nào hạn chế các đặc quyền hoặc quyền miễn trừ của công dân Hoa Kỳ”.
Điều đó về cơ bản đã vô hiệu hóa phán quyết Dred Scott.
Đối với con cái của di dân
Tất cả con cái của di dân sinh ra tại Hoa Kỳ đều có quyền công dân nhờ một người đàn ông Trung Quốc với vụ kiện mang tính bước ngoặt năm 1898 đã được đưa lên tận Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.
Ông Wong Kim Ark sinh ra tại San Francisco với cha mẹ là người Trung Quốc. Nhưng khi ông cố gắng trở về Hoa Kỳ sau chuyến thăm quốc gia đó, chính phủ đã từ chối cho ông nhập cảnh trở lại theo Đạo luật Loại trừ Người Trung Quốc năm 1882, hạn chế nhập cư từ Trung Quốc và cấm người nhập cư Trung Quốc trở thành công dân Hoa Kỳ.
Ông Wong lập luận rằng ông là công dân vì ông sinh ra ở Hoa Kỳ. Để đứng về phía ông, Tòa án Tối cao đã nêu rõ rằng điều khoản về quyền công dân của Tu chính án thứ 14 tự động trao quyền công dân cho tất cả những người sinh ra ở Hoa Kỳ bất kể tình trạng của cha mẹ họ.
Trong quyết định 6-2, tòa án cho biết việc từ chối quyền công dân của ông Wong vì cha mẹ ông sẽ là “từ chối quyền công dân đối với hàng nghìn người có cha mẹ là người Anh, Scotland, Ireland, Đức hoặc người châu Âu khác, những người luôn được coi và đối xử như công dân Hoa Kỳ”.
Ông Bill Ong Hing, giáo sư tại Trường Luật thuộc Đại học San Francisco, cho biết phán quyết này là một sự nhẹ nhõm lớn đối với cộng đồng người Hoa vì có bằng chứng cho thấy những người khác cũng bị từ chối nhập cảnh. Họ mang theo giấy khai sinh và nộp đơn xin hộ chiếu chứng minh rằng họ sinh ra ở Hoa Kỳ.
Ông Hing nói “Toà án Tối cao chỉ tập trung vào câu hỏi ‘Bạn có phải chịu quyền tài phán của Hoa Kỳ khi bạn sinh ra ở đây không’?” “Và câu trả lời là có.”
Ông Hing là một trong những nhà lãnh đạo người Mỹ gốc Hoa chỉ trích lệnh của ông Trump trong cuộc họp báo hôm 24/1 tại Hiệp hội từ thiện hợp nhất của người Hoa ở Phố Tàu San Francisco. Hiệp hội đã giúp ông Wong giải quyết vụ kiện của ông.
Bà Annie Lee, giám đốc chính sách của tổ chức Chinese for Affirmative Action, cho biết sắc lệnh của ông Trump ảnh hưởng đến tất cả di dân và con cái của họ, bất kể tình trạng pháp lý.
“Khi một người đàn ông phân biệt chủng tộc hét vào mặt tôi bảo tôi quay về nước, ông ta không biết hoặc không quan tâm liệu tôi có phải là công dân Hoa Kỳ hay không, liệu tôi có ở đây theo visa lao động hay không hoặc liệu tôi có phải là người không có giấy tờ hay không,” bà nói. “Ông ta nhìn tôi và cảm thấy như tôi không thuộc về nơi này. Vì vậy, đừng nhầm lẫn rằng chủ nghĩa da trắng thượng đẳng thúc đẩy sắc lệnh bất hợp pháp này ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.”
No comments:
Post a Comment