Phạm Thành Nhân - Về quyền tác giả ảnhjeudi 30 janvier 2025
Thuymy
1. Chuyện các hãng tin, phóng viên mua ảnh của người khác không phải là chuyện lạ và thực tế vẫn thường xuyên xảy ra. Tỷ như hồi cha ca sĩ Gary Glitter (người Anh) bị bắt, bị xử vì tội ấu dâm ở Việt Nam, nhiều phóng viên nước ngoài đã đưa giá 50 USD cho bất cứ ai chụp được tấm hình Gary Glitter trong trại giam tại Việt Nam.
Hồi cặp Brad Pitt và Angelina Jolie qua Việt Nam, ở ngoài Côn Đảo, cũng có phóng viên xứ ta mua được tấm hình Bích - Ly trong khách sạn, giá 500 ngàn. Thế nên nếu hồi đó (thậm chí bây giờ) AP có mua hình của người khác thì cũng là chuyện bình thường thôi.
2. Mua ảnh là chuyện bình thường và sau khi mua thì quyền tài sản của tấm ảnh đương nhiên thuộc về hãng tin. Nhưng quyền nhân thân của tác giả thì vĩnh viễn thuộc về tác giả nên khi đăng vẫn phải ghi đúng tên tác giả, không có ngoại lệ. Kể cả, vì lý do nào đó, tác giả đề nghị ẩn danh hoặc ký một tên khác (thường là vì lý do chính trị hoặc an toàn bản thân) thì hãng tin vẫn phải lưu đúng tên tác giả trong hồ sơ bảo mật về tác phẩm.
3. Ảnh báo chí thuần túy là một thể loại trong nhiếp ảnh và yếu tố quan trọng nhất của nó là tính sự kiện, tính chân xác. Cho nên phóng viên ảnh có riêng một bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp, trong đó yêu cầu nhiều điều, như: không được can thiệp/làm sai lệch sự việc, không được chỉnh sửa ảnh. Ai chụp cũng là một nội dung thể hiện tính chân xác của ảnh. Nếu không đúng, đó không còn là một tác phẩm ảnh báo chí.
4. Nếu giáo tui mà là Nick Út và tui bị oan, rằng ảnh thiệt tình là của tui, tui sẽ yêu cầu AP đi điều tra, lôi cái thằng dám nói tui lừa đảo, nhận vơ hình ra. Tui sẽ kiện cái thằng đó đòi bồi thường 1 đồng danh dự; chứ sự việc lâu lâu bị xới lại kiểu này, tui sẽ tức chết. Kiên quyết chống lại cái sai, quyết đem sự thật ra ánh sáng cũng là một phẩm chất của người làm báo.
Sẵn nói nói luôn, giáo tui hay đọc thấy trên báo chí cách mạng xứ ta mấy cái chú thích ảnh kiểu "... - Ảnh: NVCC", "... - Ảnh: NSX". "NVCC" là ai? Nguyễn Văn Con... Cá? Nông Văn Cò Con? Dạ thưa hổng phải. Đó là "Nhân vật cung cấp". Rứa nhưng phóng viên/tòa báo lại không ghi "Nhân vật cung cấp" mà cứ "NVCC", chẳng hiểu tại sao, vì trên báo in thì cái chú thích ảnh luôn nằm ở vị trí riêng, còn trên báo mạng cũng không sợ tốn chỗ để phải viết tắt. Nếu viết tắt vì làm biếng viết cho đủ chữ thì điều đó chỉ thể hiện là phóng viên không biết xài tính năng auto-text trên phần mềm soạn thảo văn bản.
"Ảnh: NSX" là "nhà sản xuất". Nhưng nhà sản xuất là ai? Thậm chí nhiều khi giáo tui rất bực khi rõ ràng trong tấm ảnh là cô (ví dụ cô Hòa Minzy đi ha) đứng ẹo ẹo, cái rồi người ta chú thích: "Ảnh: Hòa Minzy". Ủa là cổ tự lắp chân máy, tự chụp tấm hình đó hả? Hông phải. Là người khác chụp, còn cổ gởi cái hình tới cho phóng viên thôi.
Trường hợp khác, người ta ghi: "Ảnh: Nhà xuất bản Kim Đồng", "Ảnh: Đại học Y Dược", kiểu kiểu vậy. Ủa, a lô, cái nhà xuất bản hay cái trường học nó có tay có chân đâu mà chụp hình.
Cho nên mới nói, người ta hông có tí tẹo nào coi trọng quyền tác giả đâu, nói chí tới tính chân xác, sự trung thực.
PHẠM THÀNH NHÂN 28.01.2025 (Tựa bài do Thụy My đặt)
No comments:
Post a Comment