ĐỐI THOẠI

Cải tổ nội các Ukraina : Ba mục tiêu chính của tổng thống Zelensky
Thu Hằng
Đăng ngày: 18/07/2025 - 14:26
RFI

Lần đầu tiên kể từ khi Nga phát động chiến tranh tháng 02/2022, Ukraina tiến thành cải tổ nội các quy mô lớn. Chính phủ mới do một phụ nữ điều hành và một nhà ngoại giao nữ được bổ nhiệm làm đại sứ Ukraina tại Hoa Kỳ. Chủ đích chính của lần cải tổ nội các này là củng cố mối quan hệ với Mỹ, đồng minh và là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Kiev.

Tân thủ tướng Ukraina Yulia Svyrydenko tại Quốc Hội, Kiev, Ukraina, ngày 17/07/2025. REUTERS - Andrii Nesterenko

Ukraina không thể tổ chức bầu cử tổng thống do vẫn trong tình trạng thiết quân luật. Theo Hiến pháp nước này, tổng thống đề cử thủ tướng, sau đó Quốc Hội thông qua và tân thủ tướng sẽ đề cử nội các để đưa ra bỏ phiếu ở Quốc Hội. Lần này, nữ bộ trưởng Kinh Tế Yulia Svyrydenko, 39 tuổi, trở thành thủ tướng từ ngày 17/07. Bà nổi tiếng là người tiến hành thành công các cuộc đàm phán về khai thác khoáng sản với Washington. Sau đó, tại Hội thảo về Tái thiết Ukraina, được tổ chức ở Roma ngày 10-11/07, bà cũng đã phê duyệt hàng trăm hợp đồng đầu tư trị giá vài tỉ euro.

Cải tổ để cải thắt chặt quan hệ với Mỹ

Theo nhà chính trị học Mykola Davydiuk, được nhật báo Le Figaro trích dẫn ngày 18/07, việc bổ nhiệm Yulia Svyrydenko làm thủ tướng “là một thông điệp gửi đến chính quyền Trump rằng mối quan hệ của hai nước sẽ nâng lên tầm cao hơn và người từng đàm phán với họ từ giờ là người quyết định”.

Chính trị gia thứ hai, có tầm quan trọng lớn, là tân đại sứ Ukraina tại Washington. Phó thủ tướng Olga Stefanichyna thay thế đại sứ Oksana Makarova, bị chỉ trích vì cuộc gặp đầy sóng gió giữa tổng thống Mỹ Donald Trump và đồng nhiệm Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng. Cả hai quyết định quan trọng này khẳng định là Kiev muốn sang trang mới với Washington. Chuyên gia Mykola Davydiuk nhận định với Reuters rằng “đối với chúng tôi, quan hệ đối tác với Mỹ không chỉ hạn chế ở tài chính, mà còn là vấn đề về các giá trị, các dự án chung và phong trào chung”.

Trả lời nhiều cơ quan truyền thông Mỹ ngày 16/07, tổng thống Ukraina nhấn mạnh đến “những thỏa thuận lớn” (mega deal), hợp tác “đôi bên cùng có lợi” với chính quyền Donald Trump. Kiev sẵn sàng bán drone và chuyển giao cho Washington kinh nhiệm sử dụng và chiến đấu với loại vũ khí này và mua của Mỹ những loại vũ khí mà Ukraina cần cho cuộc chiến chống Nga.

Tăng cường công nghiệp quốc phòng

Thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng là mục tiêu lớn thứ hai trong đợt cải tổ nội các lần này. Thủ tướng mãn nhiệm Denys Chmyhal có thể được bổ nhiệm làm bộ trưởng Quốc Phòng, thay ông Rustem Umerov. Bộ Các ngành công nghiệp Chiến lược dự kiến được sáp nhập vào bộ Quốc Phòng. Hiện tại, Ukraina tự sản xuất được 40% số vũ khí sử dụng trên chiến trường. Theo tân thủ tướng Yulia Svyrydenko, với bộ mới, “ưu tiên của chúng tôi trong 6 tháng tới là rất rõ ràng : bảo đảm nguồn cung cấp vũ khí đáng tin cậy cho quân đội, phát triển chuỗi sản xuất vũ khí ở quy mô quốc gia và tăng cường khả năng công nghệ của các lực lượng quốc phòng”.

Quốc Hội Ukraina (Rada) cũng thông qua một tu chính án về ngân sách 2025 cho phép tăng ngân sách an ninh và quốc phòng lên thành 46 tỷ euro (tăng thêm 8,5 tỷ euro). Đây là một quyết định mang tính bước ngoặt, chủ yếu tài trợ cho bộ Quốc Phòng, bộ Nội Vụ và tình báo quân sự.

Tiếp tục thể hiện quyền kiểm soát của phủ tổng thống

Cuối cùng, cuộc cải tổ lần này còn thể hiện quyền kiểm soát của phủ tổng thống, đặc biệt là của Andriy Yermak, chánh văn phòng tổng thống Ukraina. Những nhân vật chủ chốt được bổ nhiệm trong đợt cải cách lớn này dường như đều “trung thành” với tổng thống, cũng như nhân vật quyền lực phía sau. Việc bổ nhiệm thủ tướng mãn nhiệm Denys Chmyhal làm bộ trưởng Quốc Phòng bị phe đối lập chỉ trích : “Tại sao cách chức người đứng đầu chính phủ nếu đó là một thủ tướng tốt ? Nếu ông ấy không hoàn thành trách nhiệm, tại sao lại điều sang bộ Quốc Phòng ?”.

Vẫn theo Le Figaro, dường như tổng thống Zelensky đã đề xuất tên của 3 nhân vật cho chức bộ trưởng Quốc Phòng ; nhưng hai người đã bị gạt vì bị cho là không có mối quan hệ tốt với chánh văn phòng tổng thống Andriy Yermak.

Tuy nhiên, các chức vụ mới cũng như ngân sách quốc phòng còn phải chờ được Quốc Hội thông qua. Tân thủ tướng kỳ vọng vào việc kích thích nền kinh tế thông qua việc dành ưu tiên cho các sản phẩm “sản xuất tại Ukraina”, phát triển công nghệ quốc phòng. Tuy nhiên, một số người dân Ukraina được thông tín viên RFI tại Kiev phỏng vấn chưa thấy có cải thiện rõ ràng, thêm vào đó là tình trạng bắt nhập ngũ và nạn tham nhũng vẫn hoành hành.