Saturday, July 12, 2025

2025 - 10:52
RFI

Phản đối luật ngân sách mới của TT Mỹ Donald Trump, tỷ phú Elon Musk hôm 05/07/2025 công bố việc thành lập đảng chính trị của riêng mình, The America Party/Đảng Hoa Kỳ, làm thế lực thứ ba kìm chế hai đảng truyền thống lâu nay vẫn thống trị đời sống chính trị Mỹ, nhằm trả lại « tự do » cho người

dân

(Ảnh minh họa) - TT Mỹ Donald Trump và Elon Musk tại Phòng Bầu Dục, Nhà Trắng, ngày 30/05/2025. AP - Evan Vucci

Đáp lại, ông Trump chế giễu ý tưởng « nực cười » của Musk, cho rằng việc thành lập đảng thứ ba sẽ chỉ « gây thêm rắc rối » và « các đảng thứ ba chưa bao giờ có hiệu quả ».

Đây không phải lần đầu tiên một đảng thứ ba với mục tiêu như vậy được thành lập tại Mỹ. Nhưng lần này liệu đảng của Elon Musk có cơ may đạt mục tiêu như tỷ phú Elon Musk mong muốn ? Trả lời RFI, Frédérique Sandretto, giáo sư văn minh Hoa Kỳ, trường Khoa học Chính trị Science Po Paris, hôm 10/07 phân tích :

« Khi nghe thông báo, tôi thấy đây là một cuộc chiến của cái tôi. Musk đã ủng hộ Trump, ông là nhà tài trợ tư nhân lớn nhất của Trump và tổng thống Trump đã bổ nhiệm Elon Musk vào bộ Hiệu Quả Chính Phủ DOGE. Bây giờ Elon Musk muốn chứng minh rằng ông có thể chống được Trump bằng cách thành lập đảng của riêng mình. Nhưng khi nghe các bài phát biểu của Musk, quý vị có thể cảm nhận rằng Đảng Hoa Kỳ là một đảng đối lập và chống đối các chính sách của Trump.

Bài phát biểu của Elon Musk chỉ tập trung vào kinh tế, việc bác bỏ ngân sách của Trump, mà Elon Musk xem là « một điều kinh tởm ». Ông ấy nói nhiều đến « tự do », một từ vốn có ý nghĩa mạnh mẽ ở Hoa Kỳ. Nhưng đó là sự tự do nào ? Tự do về kinh tế ? Hay là tự do để không phải gánh nợ nần ? Mọi chuyện vẫn chưa rõ ràng. Không có thông tin nào về giáo dục, chính trị quốc tế và ngoại giao, hay các vấn đề xã hội của Mỹ. Những chủ đề này không xuất hiện trong bài phát biểu, hay ít nhất là chưa được đề cập đến. Thế nên, tôi thực sự cảm thấy việc này không hề liên quan đến ý thức hệ.

Hơn nữa, những ai sẽ ủng hộ Elon Musk ? Tên của các thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa như Rand Paul, Mike Lee, Ron Johnson đã được nhắc tới, nhưng như thế vẫn là chưa đủ. Những ai sẽ bỏ phiếu cho ông ấy ? Đó là những đảng viên Cộng Hòa đã thất vọng về Trump ? Hay là các nhà kỹ trị ? Vẫn chưa rõ ràng là sẽ có những ai ủng hộ ông ấy. Và mức độ được lòng dân của ông Musk thì khá thấp từ sau khi ông ấy lên làm lãnh đạo bộ Hiệu Quả Chính Phủ DOGE. Vì vậy, tôi không chắc là ông ấy sẽ có nhiều người ủng hộ. Hơn nữa, về mặt thời gian, nỗ lực này chỉ có nhiều cơ hội thành công nếu như sắp có bầu cử. Bây giờ thì vẫn còn xa mới đến kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026.

(…) Dẫu sao đi chăng nữa, tôi cũng không chắc là đây sẽ là một dự án khả thi về lâu dài. Tôi có cảm tưởng là chúng ta đang chứng kiến một cuộc đối đầu giữa hai người thông qua luật pháp, thông qua việc thành lập đảng này. Cuộc đối đầu này sẽ còn đi rất xa. Chính trị đang bị tính cách của họ chi phối ».

Quan hệ Liên Âu - Trung Quốc chịu tác động liên đới từ đòn thuế quan của TT Mỹ Donald Trump

Thương mại, thuế quan vẫn là hồ sơ nóng trên thế giới trong tuần qua. Quan hệ giữa Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc vốn không hòa dịu, lại càng thêm căng thẳng do tác động từ đòn thuế quan của tổng thống Mỹ Donald Trump. Trên đài RFI, nhà nghiên cứu Elvire Fabry, chuyên về địa chính trị trong thương mại, thuộc Viện Jacques Delors, cũng là báo cáo viên của nhóm công tác về quan hệ Liên Âu - Trung Quốc, phân tích :

« Vấn đề là Liên Âu phải làm nhiều việc cùng lúc : vừa thảo luận với Washington, vừa thương lượng với Bắc Kinh. Cả Bruxelles và Bắc Kinh đều trông chờ vào nhiều điều từ phía bên kia, nhưng lại không phải về cùng một vấn đề. Phía Trung Quốc cũng đang có nhiều căng thẳng, bởi vì sự thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ và các biện pháp áp dụng đối với Liên Hiệp Châu Âu cũng sẽ gây tác động đến quan hệ giữa Trung Quốc và Liên Âu.

Mọi người có thể tự hỏi liệu điều đó có khiến Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc không thể xích lại gần nhau hơn, thêm vào đó chuyện này lại diễn ra vào thời điểm căng thẳng cao độ nhất giữa Liên Âu và Trung Quốc, khi Liên Hiệp châu Âu muốn là trước hết Trung Quốc sẽ giảm hỗ trợ cho nền kinh tế Nga và gây áp lực buộc Putin phải đi đến một thỏa thuận ngừng bắn và đạt được một thỏa thuận hòa bình. Mặt khác, các nước châu Âu cũng mong đợi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế hơn nữa, tuân thủ chặt chẽ hơn các quy tắc thương mại công bằng.

Trong khi đó, Trung Quốc muốn duy trì quyền tiếp cận thị trường châu Âu vào thời điểm các nước Liên Âu đã hiểu rõ là họ cũng cần tự bảo vệ mình trước nguy cơ sẽ có thêm nhiều hàng hóa dư thừa với số lượng lớn của Trung Quốc tràn vào thị trường châu Âu do ít có khả năng tiếp cận thị trường Mỹ hơn ».

Khí hậu, địa lý và sự lựa chọn chính trị : Một vài yếu tố lý giải thiệt hại tang thương của trận lũ lụt ở Texas

Về thời tiết, khí hậu, Cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus của Liên Hiệp Châu Âu hôm 09/07 ra báo cáo cho biết tháng Sáu 2025 là tháng Sáu nắng nóng cao điểm thứ 3 từng được ghi nhận quy mô toàn thế giới. Từ châu Á đến châu Âu và châu Phi, tháng Sáu vừa qua cũng là tháng 06 nóng nhất ở 12 nước và là tháng Sáu nóng thứ 2 ở 26 quốc gia khác.

Tuy nhiên, những ngày qua lại là những ngày tang thương của bang Texas, Mỹ. Sau cơn mưa lụt, lũ quét, nước sông tràn bờ đúng ngày Độc Lâp 04/07, số nạn nhân được ghi nhận vẫn tăng lên hàng ngày. Số số liệu mới được AFP cập nhật hôm 11/07, số nạn nhân thiệt mạng đã lên đến 120 người, trong đó có nhiều trẻ em, ngoài ra vẫn còn tới 170 người mất tích. Khu vực bị nặng nhất là hạt Kerr ở bang Texas.

Hatim Sharif, nhà thủy văn học tại Đại học Texas, ở San Antonio, giải thích, khu vực này của bang Texas, miền nam nước Mỹ, vốn dĩ có biệt danh « Hẻm lũ quét ». Luồng không khí ấm từ Vịnh tràn vào Balcones Escarpment, một chuỗi đồi và vách đá dựng đứng kéo dài về phía tây nam, được làm mát đi và đổ những trận mưa như trút nước xuống mặt đất khiến « mực nước dâng rất, rất nhanh, chỉ sau có vài phút hoặc vài giờ đồng hồ ». Đó chính là những gì đã xảy ra vào thứ Sáu, Ngày Độc Lập 04/07 (Quốc Khánh Mỹ), khi sông Guadalupe vỡ bờ sau những trận mưa xối xả ở miền trung của bang.

AFP cho biết là theo đo lường thời tiết vào khoảng 3 giờ sáng hôm đó, cứ sau 5 phút mực nước sông lại dâng cao 30 cm. Đến 4 giờ 30 sáng, mực nước dâng cao tới hơn 6 mét, đủ để cuốn trôi xe cộ và nhà cửa. Cảnh báo đã được đưa ra ngay sau 1 giờ sáng, nhưng đáng tiếc là vào giờ đó nhiều người đang ngủ hoặc đã tắt điện thoại.

Tuy nhiên, một nghiên cứu của ClimaMeter cho thấy các điều kiện dẫn đến lũ lụt, với lượng mưa trong ngày cao bất thường, gấp đôi lượng mưa trung bình hàng tháng, không thể chỉ được giải thích bằng các yếu tố tự nhiên mà còn bằng tác động của con người đối với khí hậu.

Trên thực tế, bầu không khí ấm hơn sẽ giữ lại độ ẩm, tạo điều kiện cho những trận mưa xối xả. Mireia Ginesta, nhà khoa học tại đại học Oxford và là đồng tác giả của một nghiên cứu do Liên Hiệp Châu Âu và Trung tâm nghiên cứu Quốc gia Pháp CNRS tài trợ, lưu ý : « Biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến chúng ta, vì vậy chúng ta phải thích nghi (…) Chúng ta cần giảm lượng khí thải và đảm bảo rằng các cơ quan về thời tiết khí tượng và các nghiên cứu về biến đổi khí hậu nói chung phải nhận được nguồn tài trợ cần thiết ».

Kể từ khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng, Cơ quan Khí tượng Quốc gia (NWS), giống như các cơ quan liên bang khác của Mỹ, đã trở thành mục tiêu cắt giảm ngân sách của chính quyền. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, các cơ quan khí tượng đã hoạt động rất tốt trong điều kiện khó khăn này. Nhà khoa học Daniel Swain của mạng lưới Bluesky, nhận định vấn đề thực sự « không phải là dự báo thời tiết kém, mà là sự yếu kém trong truyền tải các thông tin dự báo nói trên và trong việc đưa ra cảnh báo ».

Trong nhiều năm, các quan chức ở hạt Kerr, nơi có khu trại hè hứng chịu mưa lũ, khiến nhiều trẻ em thiệt mạng, đã tính đến việc sử dụng còi báo động và cảnh báo kỹ thuật số để đề phòng lũ lụt. Thế nhưng, một biên bản hồi năm 2016, mà theo AFP là vẫn được lưu giữ trên mạng, đã xem đó là giải pháp xa xỉ và cho rằng tiếng còi báo động chủ yếu giúp ích cho khách du lịch, nên đã ưu tiên phương pháp thông tin truyền miệng.

Theo biên bản một cuộc họp, một dân biểu tượng địa phương còn dè bỉu chuyện hú còi báo động vào giữa đêm ở hạt Kerr. Vài năm sau đó, chính quyền hạt Kerr lại một lần nữa do dự, còn người dân, do xu hướng chính trị, trong các cuộc họp công khai cũng đã phản đối quyết liệt ý tưởng yêu cầu các khoản tiền liên bang thời vị tổng thống thuộc đảng Dân Chủ Joe Biden.

Sau thảm họa ở Texas, bà Nicole Wilson ở San Antonio, người lẽ ra đã gửi con gái mình đến trại hè bị lũ cuốn, khởi xướng bản kiến nghị kêu gọi thống đốc bang Texas thông qua việc triển khai một hệ thống cảnh báo hiện đại hơn : « Chỉ cần còi báo động vang lên trong 5 phút thì lẽ ra đã có thể cứu được toàn bộ những đứa trẻ này », ý nói đến những em đã thiệt mạng.

Hậu chiến tranh với Iran, nhu cầu hầm trú ẩn chống tên lửa ở Israel vẫn tăng mạnh

Một tháng sau khi bùng phát cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran, vẫn ngày càng có nhiều người Israel đang tìm kiếm nhà ở có chỗ trú ẩn chống tên lửa. Trên thực tế, trong 12 ngày đó, hơn 500 tên lửa của Iran đã được phóng sang Israel, đa phần đã bị đánh chặn nhưng vẫn có một số hỏa tiễn của Iran đã rớt xuống các vùng đô thị của đối phương, khiến người dân Israel lo ngại đổ xô tìm kiếm những ngôi nhà có chỗ trú ẩn an toàn, đẩy giá bất động sản lên cao.

Từ Tel Aviv, đặc phái viên Justine Fontaine gửi về bài phóng sự :

« Hanna, 36 tuổi, không có chỗ trú ẩn trong nhà ở khu ngoại ô phía nam của Tel Aviv. Trong cuộc chiến vừa qua, cô cùng với chồng và 3 con đã không thể kịp đến khu ẩn náu tập thể an toàn ở nơi gần nhất. Cô kể lại : « Chúng tôi đã phải ở yên trong nhà, chúng tôi đã nghe thấy những tiếng nổ rất lớn của tên lửa đạn đạn ngay phía trên đầu chúng tôi. Các con chúng tôi hoảng loạn, khiếp sợ. Chúng tôi tự nhủ với nhau là thế nào thì chuyện này cũng lại tiếp diễn. Nhưng bây giờ chúng tôi có thể làm được gì ? Đây là vấn đề tiền bạc. »

Gọi đây là vấn đề tiền bạc bởi vì xây hầm trú ẩn vô cùng tốn kém, tương đương với nhiều chục ngàn đô la mỗi chiếc. Ran Naor là chủ tịch - tổng giám đốc của Ortech, một doanh nghiệp chuyên xây dựng và kinh doanh hầm trú ẩn. Ông cho biết dù giá cả đắt đỏ, nhưng từ một tháng nay nhu cầu mua đã tăng mạnh « tăng từ 4 đến 6 lần, khách hàng là giới tư nhân hoặc cơ quan Nhà nước ».

Những người đang ở căn hộ đi thuê cũng tìm cách chuyển đến những căn hộ có chỗ trú ẩn, đẩy giá cho thuê lên cao. Alexander Waxman, một nhân viên văn phòng bất động sản ở khu trung tâm thành phố, cho biết : « Trong cùng một khu vực, một căn hộ 3 phòng, cùng diện tích có giá cho thuê có thể chệnh nhau 25-30% ».

Cũng vì thiếu khả năng tài chính, một số người Israel như cô Hanna và gia đình vẫn phải ở lại căn hộ không có hầm trú ẩn cá nhân ».

Cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran đã cướp đi mạng sống của hơn 1000 người ở Iran và 28 người tại Israel. Tại Israel, nơi mà người Ả Rập vẫn chịu sự phân biệt đối xử so với người Do Thái, các thành phố có đa số dân là người Ả Rập thường có ít chỗ trú ẩn hơn so với những địa phương còn lại.

Thùy Dương

Xem các tập khác