VNTB – “Tuyên Giáo” nâng bi VinFast ra sao?TS Phạm Đình Bá
13.07.2025 10:59
VNThoibao
Ngày 9/7/2025, Việt Nam Thời Báo (VNTB) đặt câu hỏi về việc báo chí bên nhà đưa tin một vụ cháy xe xảy ra trên cao tốc Sài Gòn – Trung Lương với thông tin không rõ ràng về thương hiệu xe. Trước đó Cảnh Chân trên VNTB tường thuật về xe VinFast được xếp vào vùng cấm ở Việt Nam, báo chí CSVN không được đưa tin khi VinFast bị cháy hay hư hỏng.
Ngày 6/12/2024, Phương Ngô tường thuật trên báo Tiếng Dân về sự cố xe lùi trong tầng hầm Trụ sở Bộ Ngoại Giao Việt Nam ở Hà Nội, chủ xe cũng là lái xe và những người đi cùng trong xe đều là cán bộ công chức Bộ Ngoại giao. Chủ xe tường trình vụ việc như sau.
“Ngày 6/11/2024, xe VinFast VF9 của tôi giật lùi đâm vào một số xe tại hầm để xe cơ quan tại khu vực Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà Nội. Tại thời điểm xe giật lùi, trong xe không có người. Cả 4 người, bao gồm cả lái xe đều đã ra khỏi xe từ trước đó. Xe giật lùi khi hai cửa trái chưa đóng, đã làm một người ở phía cửa sau bên trái bị thương tích nhẹ, và va quệt vào một số xe, trước khi đít xe đâm vào tường.
Sau khi đâm vào tường, xe tiếp tục gằn lên dữ dội, hai bánh sau xe quay với tốc độ rất cao, ma sát với sàn làm cháy bánh xe, tạo ra khói độc dày đặc, tràn ngập hầm gửi xe, khói chỉ tan sau 5-6 tiếng đồng hồ. Tất cả xe ở khu vực gần đó phải sơ tán trong không khí hoang mang, lo sợ.
Đến nay, vụ việc vẫn chưa được giải quyết. Khách hàng cho rằng lỗi do xe VF9 của VinFast, và yêu cầu VinFast đổi xe khác để yên tâm sử dụng. VinFast cho rằng lỗi là do khách hàng, và không chấp nhận đề nghị của khách hàng.”
Nếu bạn thắc mắc về an toàn của xe VinFast, bạn đặt đúng câu hỏi. Những quan ngại của bạn về tính xác thực của tin tức về VinFast trên báo đài là hoàn toàn có cơ sở và được củng cố bởi nhiều bằng chứng thực tế. Việt Cộng (VC) vận hành một trong những hệ thống kiểm duyệt báo chí nghiêm ngặt nhất thế giới, với nhiều tầng kiểm soát ảnh hưởng trực tiếp đến cách thông tin về các doanh nghiệp như VinFast được đăng tải.
“Tuyên Giáo Trung Ương” thực hiện các cuộc họp hàng tuần với tổng biên tập các tờ báo lớn tại Hà Nội và Sài Gòn. Những buổi họp này, được xác nhận bởi các quan sát viên quốc tế, bao gồm việc đánh giá hiệu quả từng tòa soạn và đưa ra chỉ đạo cụ thể về các chủ đề nên hoặc không nên đưa tin. Ủy ban này có sự tham gia của đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, đảm bảo mọi tổng biên tập – đều là đảng viên – nhận chỉ đạo sát sao về định hướng nội dung. Hệ thống này không chỉ dừng lại ở mức hướng dẫn mà còn là công cụ kiểm soát thông tin tuyệt đối, với cơ chế khen thưởng và xử phạt rõ ràng cho những ai tuân thủ hoặc đi chệch định hướng của Đảng.
Những buổi họp này không đơn thuần là chỉ đạo biên tập mà còn là sự tái cấu trúc căn bản quyền tự chủ báo chí. Tại đây, các chỉ thị về chủ đề được phép nhấn mạnh hoặc phải kiểm duyệt được truyền đạt trực tiếp. Các chủ đề cấm tuyệt đối bao gồm hoạt động của các nhà bất đồng chính kiến, chia rẽ nội bộ Đảng, nhân quyền, và mọi đề cập đến khác biệt vùng miền. Việc bắt buộc tổng biên tập phải là đảng viên càng củng cố quyền lực kiểm soát thông tin của Đảng đối với truyền thông đại chúng.
Chính phủ VC đã dành cho VinFast nhiều ưu đãi đặc biệt, tạo động lực cho truyền thông trong nước đưa tin tích cực và gây khó khăn cho các nhà báo muốn phản ánh khách quan về doanh nghiệp này.
VinFast nhận được nhiều hỗ trợ vượt trội, biến doanh nghiệp này thành “niềm tự hào quốc gia” cần được bảo vệ trước mọi chỉ trích. Công ty được cấp đất miễn phí tại Hải Phòng trong 11 năm, cùng nhiều ưu đãi thuế lớn, thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính phủ đối với sự thành công của VinFast. Ngoài ra, chính sách miễn 100% lệ phí trước bạ cho xe điện đến năm 2027 và dự định trợ giá điện cho trạm sạc càng củng cố vị thế cạnh tranh của VinFast. Các lãnh đạo cấp cao, như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, từng trực tiếp dự lễ ra mắt VinFast và ca ngợi doanh nghiệp này như biểu tượng khát vọng dân tộc.
Những ưu đãi này tạo ra mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, khiến việc đưa tin khách quan về các vấn đề của VinFast trở nên gần như bất khả thi với báo chí trong nước. VinFast còn là thành viên của Vingroup – tập đoàn tư nhân lớn nhất với hệ sinh thái đa ngành, càng thắt chặt mối quan hệ với các chính sách và cơ quan nhà nước.
Các cơ chế bảo hộ tài chính dành cho VinFast cho thấy mức độ ưu ái đặc biệt, khiến công ty gần như “quá lớn để thất bại”. Vingroup cùng Chủ tịch Phạm Nhật Vượng cam kết rót thêm 5,5 tỷ USD cho VinFast đến năm 2026, bao gồm chuyển 3,3 tỷ USD khoản vay thành cổ phần ưu đãi. Quy mô hỗ trợ tài chính này gửi thông điệp rõ ràng tới truyền thông rằng VinFast là doanh nghiệp được bảo vệ đặc biệt. Việc tái cấu trúc tài chính lớn như vậy lẽ ra phải được báo chí phân tích kỹ lưỡng, nhưng thực tế, quyền cấp phép xuất bản của báo chí phụ thuộc vào sự chấp thuận của nhà nước khiến điều này không thể xảy ra.
Việc đàn áp các ý kiến chỉ trích VinFast là minh chứng rõ ràng cho cách kiểm duyệt báo chí vận hành tại Việt Nam, đặc biệt với các doanh nghiệp được nhà nước hậu thuẫn.
Trường hợp của Sonnie Trần năm 2023 là minh chứng điển hình cho việc chính quyền đàn áp các ý kiến phê bình VinFast. Anh bị công an Sài Gòn tạm giữ 35 giờ trong 4 ngày chỉ vì đăng bài phân tích tài chính VinFast trên Facebook. Quá trình thẩm vấn kéo dài, công an truy xét động cơ chỉ trích VinFast, thu giữ thiết bị điện tử và sao chép dữ liệu cá nhân, dựa trên Điều 331 Bộ luật Hình sự về “lợi dụng các quyền tự do dân chủ”. Cách thức này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng nhằm đe dọa, thu thập thông tin về các mạng lưới phê bình tiềm năng.
Trường hợp Trần Văn Hoàng năm 2021 cũng cho thấy VinFast sử dụng pháp luật để bịt miệng khách hàng. Hoàng, một YouTuber có 455.000 người theo dõi, bị VinFast báo công an sau khi đăng video về lỗi xe. Dù đã gỡ video, VinFast vẫn giữ lại làm “bằng chứng” và tuyên bố sẽ áp dụng biện pháp tương tự ở thị trường quốc tế, thể hiện ý đồ xuất khẩu mô hình kiểm duyệt ra nước ngoài.
Các nhà điều tra quốc tế đã ghi nhận việc các video chỉ trích VinFast trên YouTube bị xóa hàng loạt, chỉ còn lại ảnh chụp màn hình làm bằng chứng. Điều này cho thấy có sự phối hợp có hệ thống nhằm kiểm soát thông tin tiêu cực, vượt ra ngoài phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Việc lưu trữ bằng chứng bởi các tổ chức giám sát cho thấy các hành động gỡ bỏ này không phải ngẫu nhiên mà là một phần của chiến lược kiểm soát thông tin rộng lớn hơn.
Việc gỡ bỏ nội dung một cách hệ thống, cùng với việc nhắm mục tiêu vào các nhà phê bình trên nhiều nền tảng, thể hiện chiến lược kiểm soát thông tin vượt xa hoạt động quan hệ công chúng (PR) thông thường của doanh nghiệp. Việc này thậm chí còn mở rộng ra các nền tảng quốc tế, có thể do sức ép trực tiếp từ chính quyền Việt Nam hoặc do các nền tảng tự kiểm duyệt để bảo vệ lợi ích tại thị trường Việt Nam.
Các nguồn tin độc lập ngoài hệ thống kiểm soát truyền thông VC đã ghi nhận nhiều vấn đề an toàn nghiêm trọng của VinFast mà báo chí trong nước không thể điều tra hoặc đăng tải.
Cơ quan An toàn Giao thông Đường bộ Hoa Kỳ (NHTSA) đã mở nhiều cuộc điều tra về xe VinFast, xác thực các lo ngại về an toàn mà truyền thông Việt Nam không thể phản ánh. Đáng chú ý nhất là vụ tai nạn chết người tại Pleasanton, California khi một chiếc VinFast VF8 mất lái, đâm vào cây và bốc cháy, khiến cả gia đình 4 người thiệt mạng. Điều tra tập trung vào nghi vấn hệ thống lái có vấn đề, với khiếu nại từ chủ xe về việc vô-lăng từng tự động chuyển hướng khi đang lái.
NHTSA đã mở rộng điều tra sang 28 sự cố an toàn liên quan đến xe VinFast, bao gồm lỗi “hệ thống hỗ trợ giữ làn đường” (Lane Keep Assist) và hệ thống lái. Việc cơ quan này quyết định điều tra cho thấy mức độ nghiêm trọng của các cáo buộc an toàn. Sự quan tâm của NHTSA đến cả nguyên nhân tai nạn và việc xe bốc cháy sau va chạm phản ánh lo ngại về nhiều hệ thống an toàn, từ lái, tránh va chạm đến quản lý pin.
Kỹ sư Hazar Denli, từng làm việc tại Tata Technologies và tham gia phát triển chassis VinFast, đã gửi đơn tố giác lên các cơ quan quản lý Mỹ, cung cấp cái nhìn độc lập về các vấn đề an toàn. Denli ghi nhận các bộ phận treo xe VinFast hỏng chỉ sau 25.000 km – thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn ngành là 150.000 km. Ông còn mô tả chi tiết các lỗi kỹ thuật như gãy giá đỡ nhôm khi thử nghiệm tại MIRA Technology Park ở Anh Quốc và cho biết các khuyến nghị thiết kế lại toàn diện đều bị bỏ qua để kịp tiến độ sản xuất.
Lời khai của Denli càng đáng tin cậy khi ông từng bị Tata Group gây áp lực để Jaguar Land Rover chấm dứt hợp đồng sau khi đăng bài về VinFast trên Reddit. Ông cũng tố cáo VinFast từng nhốt nhân viên qua đêm trong nhà máy thời COVID để đảm bảo tiến độ, và ép nhân viên quay lại làm việc khi đang trên đường ra sân bay. Những tố cáo này cho thấy một văn hóa doanh nghiệp đặt tiến độ lên trên an toàn – điều mà báo chí Việt Nam không thể điều tra hoặc phản ánh.
Các tạp chí ô tô lớn của Mỹ đã độc lập ghi nhận nhiều vấn đề chất lượng của VinFast, tạo nên sự đối lập rõ rệt với truyền thông Việt Nam. MotorTrend đánh giá chất lượng VinFast là “không thể chấp nhận được“, chỉ ra lỗi khe hở thân xe, kính chắn gió kêu, vật liệu nội thất kém. Gần 6.000 xe VinFast bị triệu hồi do lỗi đèn báo rẽ, cho thấy vấn đề chất lượng có lỗi hệ thống. Nhà máy chính của VinFast chỉ hoạt động 12% công suất, phản ánh khó khăn thị trường mà báo chí Việt Nam không thể đề cập do vị thế được bảo hộ của công ty.
Việc kiểm soát thông tin về VinFast diễn ra trong bối cảnh truyền thông Việt Nam ngày càng bị siết chặt, khiến việc đưa tin khách quan về các chủ đề nhạy cảm gần như bất khả thi.
Truyền thông Việt Nam ngày càng bị kiểm soát thông qua các biện pháp tập trung và hợp nhất. Việt Nam là quốc gia đứng thứ 7 thế giới về số lượng nhà báo bị bỏ tù, với hơn 16 người đang thụ án, tạo ra bầu không khí sợ hãi lan rộng. Việt Nam xếp thứ 173/180 trong Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới năm 2025, phản ánh sự xói mòn hệ thống của tự do báo chí. Kế hoạch Đề án Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019, sẽ giảm một nửa số lượng cơ quan báo chí từ 820 xuống còn 410 thông qua sáp nhập và giải thể là bước đi nhằm tăng cường kiểm soát và loại bỏ các tiếng nói độc lập.
Việc tập trung quyền sở hữu truyền thông dưới sự kiểm soát của Đảng tạo ra môi trường mà các tổng biên tập phải cân nhắc giữa đạo đức nghề nghiệp và thực tế sinh tồn, khi giấy phép hoạt động có thể bị thu hồi nếu đăng tin không đúng ý nhà nước. Luật Báo chí năm 1999 quy định mọi cơ quan báo chí phải là “cơ quan ngôn luận của tổ chức Đảng”, loại bỏ hoàn toàn khả năng đưa tin độc lập về các chủ đề nhạy cảm như VinFast. Kết hợp với các cuộc họp chỉ đạo hàng tuần và nguy cơ bị bỏ tù, tự kiểm duyệt trở thành chuẩn mực trong hoạt động báo chí.
Nhà báo Việt Nam hoạt động trong môi trường tự kiểm duyệt sâu rộng, khiến việc đưa tin khách quan về VinFast gần như không thể. Phòng tin bị ảnh hưởng bởi nạn bè phái, tham nhũng, tác động trực tiếp đến quyết định biên tập. Nhà báo có thể bị phạt tài chính nếu đi ngược lại định hướng, khiến việc phản ánh các vấn đề của VinFast trở thành mối đe dọa đến sự nghiệp. Ngay cả phóng viên môi trường cũng bị công an triệu tập khi đưa tin về biến đổi khí hậu – chủ đề có thể gián tiếp chỉ trích chính sách nhà nước.
Văn hóa tự kiểm duyệt không chỉ bắt nguồn từ áp lực nhà nước mà còn từ các yếu tố kinh tế, khiến việc đưa tin phê bình trở nên bất khả thi về mặt tài chính. Yêu cầu phải xin giấy phép từ các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức do nhà nước giám sát khiến báo chí độc lập thực sự không tồn tại. Ngay cả khi nhà báo phát hiện vấn đề lớn ở VinFast, sự kết hợp giữa đe dọa pháp lý, áp lực kinh tế và giám sát khiến việc đưa tin trở nên nguy hiểm cả về nghề nghiệp lẫn cá nhân.
Sự khác biệt rõ rệt giữa truyền thông Việt Nam và quốc tế về VinFast cho thấy mức độ kiểm duyệt ảnh hưởng đến tính chính xác và đầy đủ của thông tin.
Truyền thông nhà nước luôn nhấn mạnh vai trò của VinFast trong việc “người Việt dùng hàng Việt”, xem doanh nghiệp này như biểu tượng tiến bộ công nghệ quốc gia thay vì một doanh nghiệp kinh doanh bình thường. Tin bài tập trung vào chính sách hỗ trợ và tự hào dân tộc, bỏ qua hoặc tối giản các vấn đề về chất lượng, an toàn, hiệu quả kinh doanh. Việc này biến mọi chỉ trích VinFast thành chỉ trích chiến lược phát triển công nghiệp và khát vọng quốc gia của Việt Nam.
Việc liên tục lược bỏ hoặc làm mờ nhạt các vấn đề chất lượng, an toàn tạo ra bức tranh sai lệch về thực trạng VinFast. Tin bài nhấn mạnh vai trò của VinFast trong mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính đến 2050, coi lợi ích môi trường quan trọng hơn các vấn đề an toàn, chất lượng. Cách trình bày VinFast như một câu chuyện thành công cần được bảo vệ khiến người tiêu dùng và nhà đầu tư không thể có cái nhìn đầy đủ, khách quan về sản phẩm và triển vọng của công ty.
Truyền thông quốc tế độc lập lại mang đến bức tranh hoàn toàn khác về VinFast. Các cuộc điều tra, triệu hồi xe, đánh giá chất lượng kém đều được phản ánh rõ ràng, khách quan. Các bài báo về nghi vấn thao túng số liệu bán hàng, đàn áp người phê bình, và các thực tiễn kinh doanh gây tranh cãi đều được đưa tin đầy đủ – điều mà truyền thông trong nước không thể làm.
Khả năng điều tra và đưa tin không sợ bị trả thù của truyền thông quốc tế là minh chứng rõ ràng cho tác động của kiểm duyệt đến luồng thông tin tại Việt Nam. Việc ghi nhận chi tiết các trường hợp bị bắt giữ, sách nhiễu người phê bình giúp quốc tế hiểu rõ hơn về cơ chế kiểm soát thông tin ở Việt Nam. Các đánh giá kỹ thuật từ chuyên gia độc lập và cơ quan quản lý nước ngoài cung cấp cái nhìn mà báo chí Việt Nam không thể tiếp cận hoặc đăng tải.
Bằng chứng cho thấy lo ngại của bạn về truyền thông Việt Nam khi đưa tin về VinFast là hoàn toàn có cơ sở, phản ánh một hệ thống kiểm soát thông tin toàn diện khiến việc đưa tin khách quan gần như bất khả thi.
Các yếu tố chính làm giảm tính xác thực gồm: các cuộc họp chỉ đạo hàng tuần định hướng nội dung, hỗ trợ tài chính và chính sách hàng tỷ đô la tạo xung đột lợi ích, truy tố hình sự người phê bình theo Điều 331, gỡ bỏ có hệ thống nội dung chỉ trích và sách nhiễu người phê bình. Việt Nam xếp thứ 173 toàn cầu về tự do báo chí, phản ánh sự xói mòn hệ thống quyền tự chủ truyền thông, khiến việc đưa tin khách quan về các chủ đề nhạy cảm như VinFast gần như không thể. Kết hợp giữa đe dọa pháp lý, áp lực kinh tế và giám sát khiến tự kiểm duyệt trở thành chuẩn mực, dẫn đến tin bài ưu tiên lợi ích chính trị, kinh tế thay vì sự thật.
Trong khi truyền thông nhà nước xây dựng hình ảnh VinFast như một câu chuyện thành công cần bảo vệ, các nguồn độc lập quốc tế liên tục ghi nhận các vấn đề nghiêm trọng về an toàn, chất lượng và thực tiễn kinh doanh mà báo chí trong nước không thể phản ánh. Việc kiểm soát thông tin có hệ thống, được minh chứng qua các trường hợp sách nhiễu và gỡ bỏ nội dung, cho thấy tin tức về VinFast trên truyền thông Việt Nam cần được nhìn nhận với sự hoài nghi lớn về tính đầy đủ và chính xác.
No comments:
Post a Comment