ĐỐI THOẠI

VNTB – Tô Lâm và ván cờ Trump: Một bước ngoặt chiến lược hay phép thử lịch sử?
Vũ Đức Khanh
27.07.2025 8:31
VNThoibao

(VNTB) – Trong khi nội bộ Đảng vẫn còn nhiều phe nhóm bất đồng về vị thế giữa Trung Quốc và Mỹ, Tô Lâm đã chủ động vươn tay sang Washington ngay khi nguy cơ áp thuế xuất hiện. Đây không đơn thuần là phản ứng chính sách, đó là động thái tái định vị, địa – chính trị

 Chỉ chưa đầy 48 tiếng sau khi Tổng thống Donald Trump công bố gói thuế quan đối ứng mới vào ngày 2/4/2025, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên tại châu Á phản ứng chủ động bằng một động thái chưa từng có: Tô Lâm – Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân vật được cho là quyền lực nhất Việt Nam – đã có cuộc điện đàm trực tiếp với Trump vào ngày 4/4, khởi đầu tiến trình đàm phán song phương vốn sẽ định hình lại quan hệ chiến lược giữa hai nước trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ – Trung leo thang.

Ngày 2/7, Tổng thống Trump thông báo: Việt Nam là quốc gia thứ hai sau Vương quốc Anh, đạt được một thỏa thuận thương mại và thuế quan sơ bộ với Mỹ.

Sự kiện này nhanh chóng làm thay đổi cục diện khu vực. Các nước như: Philippines, Indonesia, Nhật Bản, Malaysia và Thái Lan lần lượt phải chạy nước rút bước vào đàm phán cấp tốc với Washington.

Giới quan sát nhận định: Trump đã sử dụng Việt Nam như một khuôn mẫu ép buộc các đồng minh khác phải tuân theo.

Khuôn mẫu Trump: 5 điều kiện then chốt

Từ chuỗi các thỏa thuận: Mỹ – Philippines, Mỹ – Indonesia và Mỹ – Nhật được công bố sau đó, có thể xác định một “mẫu số chung” mà Trump muốn áp dụng cho toàn bộ đối tác thương mại tại châu Á:

1. Mở cửa hoàn toàn cho hàng hóa Mỹ, đặc biệt nông phẩm, LNG, xe ô tô và công nghệ. 0% thuế nhập khẩu với hàng Mỹ vào Việt Nam.

2. Cam kết tăng mua hàng Mỹ để giảm thặng dư thương mại song phương.

3. Chống gian lận xuất xứ, truy xuất nguồn gốc hàng hóa để chặn hàng “trung chuyển trá hình trốn thuế” từ Trung Quốc.

4. Hợp tác chiến lược về khoáng sản như: đất hiếm, niken, bauxite.

5. Chia sẻ trách nhiệm quốc phòng, bao gồm: hậu cần, huấn luyện, và tiếp cận quân sự.

Việt Nam, nếu theo đúng lộ trình, sẽ là quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á, ký kết một phiên bản đầy đủ của “mẫu thỏa thuận kiểu Trump 2.0”.

Sự tiên phong của Tô Lâm không chỉ giúp Việt Nam “né đòn thuế quan”, mà còn khiến các nước trong khu vực buộc phải bước vào bàn đàm phán với tâm thế bị động hơn.

Từ thương mại sang chiến lược: Tô Lâm xoay trục kịp thời.

Hành động nhanh, quyết liệt và trực tiếp của Tô Lâm thể hiện một tinh thần xoay trục hiếm thấy trong chính sách đối ngoại Việt Nam.

Trong khi nội bộ Đảng vẫn còn nhiều phe nhóm bất đồng về vị thế giữa Trung Quốc và Mỹ, ông đã chủ động vươn tay sang Washington ngay khi nguy cơ áp thuế xuất hiện.

Đây không đơn thuần là phản ứng chính sách, đó là động thái tái định vị, địa – chính trị, với tầm nhìn vượt xa lợi ích thương mại. Nó mở đường cho Việt Nam trở thành:

– Trung tâm địa chiến lược mới của tự do thương mại và chuỗi cung ứng dân chủ tại Đông Nam Á.

– Trung tâm tiềm năng trong chuỗi cung ứng đất hiếm thay thế Trung Quốc.

– Một đối tác an ninh quốc phòng bán chính thức trong cấu trúc an ninh Ấn Độ – Thái Bình Dương.

 

Áp lực từ Bắc Kinh – rủi ro từ nội bộ

Tuy nhiên, càng tiến gần về phía Mỹ, Việt Nam càng đối diện với các nguy cơ, địa – chính trị lớn hơn.

Trung Quốc rõ ràng theo dõi sát mọi diễn biến.

Các biện pháp “trừng phạt ngầm” từ Bắc Kinh – như: siết biên mậu, gián đoạn chuỗi cung ứng nguyên liệu, hoặc can thiệp gián tiếp vào các dự án kinh tế – không thể loại trừ.

Một số phản ứng đã manh nha xuất hiện tại biên giới phía Bắc trong tháng 7.

Ở trong nước, những nhân sự bảo thủ, thân Bắc Kinh hoặc chống lại cải cách sâu rộng, có thể sẽ dùng các luận điệu như “diễn biến hoà bình”, “lệ thuộc phương Tây” để phản công lại tiến trình đàm phán.

Chính vì vậy, việc xây dựng sự đồng thuận nội bộ và huy động sức mạnh nhân dân sẽ là nhân tố quyết định thành – bại.