Hoàng Quốc Dũng - “TASS được quyền công bố” – Ngôn ngữ của một thế giới bị kiểm soát
samedi 26 juillet 2025
Thuymy
Tiếng Pháp : TASS est autorisée à déclarer / TASS est habilitée à faire la déclaration.
Tiếng Anh : TASS is authorized to declare / TASS is empowered to make the statement.
1. Một công thức nghi lễ – và lời thú tội vô tình
Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, cụm từ “TASS được quyền công bố” vang lên như một nghi lễ trang nghiêm trên các đài phát thanh của Việt Nam và toàn bộ thế giới xã hội chủ nghĩa. Nghe qua thì có vẻ đây là lời khẳng định thẩm quyền báo chí, nhưng khi nhìn sâu, đó là một lời thú nhận trần trụi về sự lệ thuộc của truyền thông trước quyền lực nhà nước.
TASS – cơ quan thông tấn quốc gia Liên Xô – không “đưa tin”, mà chỉ “được phép nói” khi được Đảng ủy quyền. Chính công thức “được quyền công bố” đã gián tiếp xác nhận rằng tự do ngôn luận không tồn tại : Chỉ có thông tin được cho phép, và chỉ khi được ủy quyền thì báo chí mới được mở miệng.
2. Truyền thông xã hội chủ nghĩa : Không có sự thật – chỉ có lời được nói
Không chỉ riêng Liên Xô, tất cả các nước xã hội chủ nghĩa – từ Việt Nam, Trung Quốc cho tới Cuba, Bắc Triều Tiên – đều sao chép gần như nguyên xi mô hình báo chí kiểu Xô viết :
Báo chí thuộc về nhà nước ;
Nhà báo là “chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng” ;
Mọi thông tin đều phải phù hợp với “lập trường chính trị đúng đắn”.
Trong mô hình này, sự thật khách quan không quan trọng bằng “lập trường”. Điều cần là trung thành, không phải chính xác. Và như vậy, các cơ quan báo chí trở thành cái loa, không phải con mắt của xã hội.
3. Ngôn ngữ như một nghi lễ trống rỗng
Câu “TASS được quyền công bố” không phải là tin tức – mà là một nghi lễ quyền lực. Nó không truyền tải sự thật, mà tuyên bố quyền được nói. Và chính việc nhấn mạnh rằng “được phép nói” lại làm lộ rõ một điều : Bình thường, không ai có quyền nói cả.
Sự thật bị kiểm duyệt, ngôn từ bị đóng khuôn, và tư duy bị nhào nặn. Nếu ở một nước dân chủ, truyền thông là quyền lực thứ tư, thì trong hệ thống xã hội chủ nghĩa, truyền thông là công cụ số bốn mươi tư – xếp sau cả cơ quan phường, tổ dân phố và ban tư tưởng.
4. Một mô hình chưa chết – và vẫn đang tiếp diễn
Điều đáng buồn là, dù Liên Xô đã sụp đổ hơn 30 năm, mô hình tuyên truyền kiểu TASS vẫn còn nguyên vẹn ở nhiều nước hiện nay :
Ở Việt Nam, mọi tờ báo đều thuộc về một cơ quan nhà nước, và tất cả đều phải “đưa tin đúng định hướng”.
Ở Trung Quốc, các nhà báo bị đào tạo để “phục vụ Đảng Cộng sản”.
Ở Bắc Hàn, chỉ có một luồng thông tin duy nhất – và lãnh tụ luôn đúng.
Ở Cuba, báo chí là cánh tay nối dài của Bộ Chính trị.
Ở tất cả những nơi ấy, không có “tự do báo chí” mà chỉ có “báo chí phục vụ tự do của Đảng”.
5. Khi ngôn ngữ trở thành công cụ kiểm soát tư duy
Câu “TASS được quyền công bố” là một mảnh gương phản chiếu bản chất của toàn bộ hệ thống tuyên truyền xô viết – và di sản tăm tối mà nó để lại. Khi báo chí không còn là nơi tìm kiếm sự thật mà trở thành nơi phát ngôn của quyền lực, thì ngôn ngữ không còn là phương tiện giao tiếp, mà trở thành công cụ điều khiển tư tưởng.
Và điều mỉa mai là : Chính những câu nói ngỡ như vô hại, như “được phép tuyên bố”, lại nói lên nhiều điều hơn bất kỳ bản tin nào.
Và cho đến ngày nay, TASS vẫn tồn tại với cái tên cũ – và vẫn chỉ là một cái loa của Putin.
Rợn người là đến giờ vẫn còn những kẻ tôn sùng Putin như một lãnh tụ vĩ đại – như thể tàn sát, xâm lược, đầu độc đối thủ và bịp bợm là những phẩm chất đáng ngưỡng mộ. Có lẽ với họ, sự ngu dốt đã trở thành một hình thức trung thành cao cả – và cũng là bằng chứng cho những cái đầu chưa từng biết suy nghĩ, chưa từng dám ngẩng lên làm người tự do.
HOÀNG QUỐC DŨNG 25.07.2025
No comments:
Post a Comment