Lịch sử Việt Nam qua tư liệu nước ngoàiHồ Bạch Thảo
27-7-2025
Tiengdan
Lời tựa
Nếu chúng ta có dịp chiêm ngưỡng bộ xương quái vật dinosaur tại viện bảo tàng Nữu Ước, chễm chệ nằm vắt ngang đại sảnh đường; chiều dài hàng mấy chục mét, chiều cao khoảng 5-6 mét, ai cũng trầm trồ về con vật khổng lồ, sống thời xa xưa cả trăm triệu năm. Nhưng khách thưởng ngọan sành điệu đều biết rằng, khởi thủy tại nơi khám phá, các nhà khảo cổ chưa phát hiện được bộ xương hoàn chỉnh như vậy.
Họ có thể tìm thấy đó đây một vài xương rải rác trong bụi rậm, rồi kiên nhẫn đào bới những xương chìm trong hốc đá, hoặc dưới đầm lầy. Cuộc tìm kiếm kéo dài lâu ngày, đến lúc không thể tìm gì hơn được nữa, họ bèn cẩn thận gói xương đưa về kho. Rồi bỏ ra hàng năm trời nghiên cứu, thử thách; với kiến thức chuyên môn, dùng thêm các vật liệu hóa học giúp ráp nối chắp vá, mới có thể tạo nên được bộ xương dinosaur hoàn chỉnh như vậy.
Người soạn sử cũng làm công việc tương tự, phải thu thập sử liệu từ nhiều nguồn, rồi cẩn thận phối kiểm, chọn lọc, ráp nối. Riêng đối với việc soạn sử Việt, chúng tôi đã sưu tầm được một số sử liệu ngoại quốc đem xuất bản, tạm đặt nhan đề là “Lịch sử Việt Nam qua tư liệu nước ngoài”. Tục ngữ dạy rằng “Trăm nghe không bằng một thấy”; bởi vậy trong kho tàng sử các nước, chúng tôi trân trọng lưu ý đến các sử liệu phát xuất bởi trực tiếp nghe, nhìn do các tác giả cung cấp; rồi sắp xếp theo trình tự thời gian như sau:
– Đầu tiên, dưới thời Bắc thuộc, Đỗ Thẩm Ngôn, Thẩm Thuyên Kỳ, các thi sĩ nổi tiếng thờ Sơ Đường bị đày đến Phong Châu (Vĩnh Yên, Phú Thọ) và châu Hoan (Nghệ An); đã để lại một số thơ văn nói về nước ta.
– Thứ đến, dưới thời Vua Lê Đại Hành, Tống Cảo đi sứ An Nam, làm bản phúc trình về hình thế, sông núi, cùng đối đáp tiếp xúc, để dâng lên vua Tống.
– Thời vua Trần Nhân Tông, sau khi xâm lăng thất bại, Nguyên Thái Tổ sai Thượng thư Trương Lập Đạo sang nước ta giao thiệp, viên này cũng soạn phúc trình nhan đề: Trương Thượng thư hành lục.
– Tiếp đến cũng vào thời Trần, đất miền nam nước ta bấy giờ thuộc Chân Lạp, Chu Đạt Quan đến thăm đất này, từng đi thuyền ngược sông Tiền Giang để đến Đế Thiên Đế Thích; rồi soạn sách Chân Lạp Phong Thổ Ký (真臘風土記) ghi lại chuyến đi.
-Thời thuộc Minh, Phí Tín đảm nhiệm chức Thông sự (phiên dịch), theo phái đoàn Trịnh Hòa bốn lần xuống Tây dương. Từng đi qua năm vùng thuộc lãnh thổ Việt Nam hiện nay, như Chiêm Thành, Linh Sơn (Phú Yên), Tân Đồng Long (Phan Rang, Bình Thuận), Thuỷ Chân Lạp (Nam phần), và Côn Đảo; sau đó ông soạn sách Tinh Tra Thắng Lãm (星槎勝覽) ghi lại.
– Dưới thời Lê, tại Trung Quốc có viên cử nhân Trương Tiếp, thu thập báo cáo của các thuyền trưởng người Phúc Kiến, Quảng Đông, từng qua lại nước Đại Việt và vùng Đông Nam Á. Rồi soạn sách mang tên “Ðông Tây Dương Khảo” (東西洋考), ghi chi tiết hướng đi về cuộc hải hành cùng các bến đậu tại nước ta, suốt từ Quảng Nam cho đến đảo Côn Lôn.
– Thời chúa Nguyễn Phúc Chu, Hòa thượng Thích Đại Sán đến thăm Thuận Hóa, Quảng Nam; để lại cuốn hồi ký nhan đề “Hải Ngoại Kỷ sự”.
– Dưới thời Tây Sơn, tác giả người Anh, Sir John Barrow, đến Đà Nẵng, ông quan sát cùng thu thập tư liệu, soạn sách A voyage to Cochinchina, in the years 1792 and 1793 (Chuyến đi nước Việt Đàng Trong vào các năm 1792 và 1793).
– Đến đời Minh Mệnh triều Nguyễn; một nho sinh người đảo Bành Hồ tên Thái Đình Lan, đi thuyền bị gió bão trôi dạt đến tỉnh Quảng Ngãi. Tại đây ông được chính quyền nhà Nguyễn giúp đỡ cho trở về nước bằng đường bộ. Qua cuộc hành trình dài, quan sát tường tận, ông để lại thiên hồi ký mang tên “Hải Nam Tạp Trước” (海南雜著).
Những sự kiện nêu trên là những mảnh vụn có giá trị về lịch sử, xin cẩn thận gom góp trong sách này; nhằm góp phần nhỏ để hoàn thành ngôi nhà lịch sử Việt Nam.
Soạn giả cẩn chí,
Hồ Bạch Thảo
No comments:
Post a Comment