VNTB – Quốc tịch Mỹ dưới thời ông TrumpThái Hóa Lộc
01.08.2025 6:21
VNThoibao
Câu chuyện quốc tịch Mỹ bất ngờ gây sôi nổi trong thời gian gần đây. Những người không ưa ông Trump có thể tố khổ một lần nữa, TT Trump đã lại ‘thành công’ khi đưa ra quần chúng một đề tài tranh cãi bất tận, giúp tên ông tiếp tục trên trang nhất các báo, một ‘biệt tài’ có một không hai của một chính trị gia Mỹ, hiểu rất rõ kỹ thuật truyền thông cũng như dư luận quần chúng, làm sao để tên tuổi của mình luôn luôn được nhắc đến, bất kể tin tốt hay tin xấu. Trong khi những người suy nghĩ chín chắn hơn có thể đặt vấn đề TT Trump muốn gì đây?
Một Tòa Phúc thẩm Liên bang hôm thứ Tư, ngày 23 tháng 7 cho biết sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump nhằm hạn chế quyền công dân theo nơi sinh là vi hiến.
Chính sách này, vốn đã là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận pháp lý phức tạp kéo dài nhiều tháng, hiện đang bị tạm dừng. Tuy nhiên, phán quyết hôm thứ Tư tuần qua dường như đánh dấu lần đầu tiên một tòa phúc thẩm xem xét tính hợp lý của nỗ lực chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh của nhiều trẻ em nhập cư không có giấy tờ của ông Trump bằng sắc lệnh hành pháp.
Trong Tu chính án thứ 14 đã ghi rất rõ “Quyền công dân theo nơi sinh – bất kỳ ai sinh ra tại Hoa Kỳ – và chịu sự quản lý của nước Mỹ, đều tự động trở thành công dân Mỹ, bất kể tình trạng nhập cư của cha mẹ họ”.
Một hội đồng thẩm phán tại Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 9 đã viết rằng lệnh của ông Trump là “vô hiệu vì nó mâu thuẫn với ngôn ngữ rõ ràng của Tu chính án thứ 14 về việc cấp quyền công dân cho ‘tất cả những người sinh ra tại Hoa Kỳ và chịu sự quản lý của Hoa Kỳ’”.
Tòa Bạch Ốc đã phản bác quyết định này, cho rằng Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 9 đã hiểu sai mục đích và nội dung của Tu chính án thứ 14. Chính quyền mong muốn được minh oan trong phiên kháng cáo”.
Vào ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp, quy định rằng những người sinh ra tại Hoa Kỳ sẽ không tự động được cấp quyền công dân nếu một trong hai cha mẹ không có giấy tờ và người kia không phải là công dân hoặc người có thẻ xanh, hoặc nếu cả hai cha mẹ đều ở Hoa Kỳ bằng thị thực tạm thời. Sắc lệnh này chỉ thị các cơ quan liên bang ngừng cấp giấy tờ công dân trong vòng 30 ngày cho những người thuộc các trường hợp này.
Sắc lệnh này đã gây ra một loạt vụ kiện, vì hầu hết các chuyên gia pháp lý đều cho rằng Tu chính án thứ 14 – được phê chuẩn vào năm 1868, tự động cấp quyền công dân cho hầu hết mọi người sinh ra tại Hoa Kỳ, bất kể tình trạng nhập cư của cha mẹ họ.
Chính quyền TT Trump lập luận rằng điều khoản về quyền công dân của Tu chính án thứ 14 không áp dụng cho những người có cha mẹ đang ở trong nước bất hợp pháp hoặc tạm thời – trích dẫn một điều khoản nói rằng quyền công dân được cấp cho những người “thuộc thẩm quyền” của Hoa Kỳ. Chính phủ lập luận rằng những bậc cha mẹ đó không nhất thiết phải “trung thành” với đất nước, vì vậy họ không “thuộc thẩm quyền”.
Câu chuyện quốc tịch được ông Trump tuyên bố hai lần. Lần mới nhất qua chuyện muốn thu hồi quốc tịch Mỹ của cô Rosie O’Donnell, và chuyện trước đây qua việc chấm dứt tình trạng quốc tịch tự động. Cô Roseann – hay Rosie O’Donnell là một nhân vật nổi tiếng của giới truyền thông cánh tả, chuyên gia bình luận trong chương trình The View của Đài ABC. Cô là dân đồng tính, cuồng chống Trump hơn ai hết. Sau khi Trump đắc cử, cô đã bỏ Mỹ đi về xứ gốc là Ái Nhĩ Lan -Ireland sống, vì không thể sống chung với Trump dưới mái nhà Mỹ được…
Thực tế TT Trump có thể thu hồi quốc tịch cô O’Donnell không? Trên căn bản, có thể – nhưng không dễ. Hiến pháp ghi người di dân có quốc tịch Mỹ, có thể bị thu hồi quốc tịch Mỹ trong những trường hợp sau:
– Khai gian khi nộp đơn xin vào quốc tịch.
– Nguyên là thành viên của một tổ chức bị Mỹ cấm, như trước đây đã là thành viên đảng Quốc Xã của Hitler, hay đảng cộng sản nào đó mà không khai.
– Tham gia các hoạt động chống Mỹ – Subversive act against the US: điều kiện này không được minh định rõ ràng trong Hiến pháp, với mục đích cho chính phủ Mỹ quyền quyết định rộng rãi vì nhu cầu an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, Tổng thống không có quyền đơn phương thu hồi quốc tịch của bất cứ ai, mà đó phải là quyết định của một quan tòa liên bang, sau khi xét xử lý do kỹ lưỡng. Nghĩa là TT Trump phải đưa tình trạng của cô O’Donnell ra tòa liên bang để xin tòa này quyết định. Tóm lại, TT Trump dọa nhưng thực sự không có quyền đơn phương thu hồi quốc tịch cô O’Donnell hay bất cứ ai khác. Nếu có làm, cũng bị kiện và một quan tòa nhí cấp quận cuồng chống Trump nào đó sẽ chặn ngay, tuy có thể bị kháng cáo lên tới Tối cao Pháp viện.
TT Trump biết rõ không dễ, nhưng muốn nêu lên vấn đề này, để tạo điều kiện Quốc hội hay Tối cao Pháp viện định nghĩa lại cho rõ thế nào là tham gia các hoạt động chống Mỹ, “Subversive against the US”. Khi nào thì thành lý do chính đáng để thu hồi quốc tịch? Đây là một trong những vấn đề quan trọng mà Hiến pháp đã không viết rõ, bất cần biết đó là chuyện sơ ý hay cố tình. TT Trump khi nêu lý do này lên, biết chắc là sẽ có kiện cáo không ngừng, TT Trump có thể thắng, có thể thua, nhưng ít ra thì một tòa án nào đó, hay cả TCPV cũng phải có quyết định để vấn đề được sáng tỏ. Hay ngay cả Quốc hội có thể cũng phải ra luật, viết thành luật rõ ràng cho việc này.
Hiện nay, Hiến pháp, qua Tu chính án thứ 14 viết “All persons born or naturalized in the United States, and subject to the jurisdiction thereof, are citizens…”, nghĩa là “tất cả những người sinh tại Mỹ hay được vào quốc tịch Mỹ, và bị chi phối bởi luật Mỹ, đều là công dân”. Hiển nhiên câu định nghĩa này quá sơ sài, gây tranh cãi thật lớn. Tu chính án này thật ra được viết sau nội chiến Mỹ, để giúp xác nhận con của dân đa đen sinh ra tại Mỹ cũng là công dân Mỹ, với đầy đủ quyền như các công dân da trắng khác, để giúp chúng tránh nạn kỳ thị chủng tộc, tuyệt đối không phải vì ý định mở cửa biên giới nhận thả giàn di dân Nam Mỹ, hay Tàu cộng, hay bất cứ xứ nào khác.
Ở đây cũng phải ghi nhận câu “Subject to the jurisdiction” nghĩa là – bị chi phối bởi luật Mỹ. Đó chính là lý do tại sao con các viên chức ngoại giao nước ngoài, sinh ở Mỹ vẫn không có quốc tịch Mỹ: vì bố mẹ chúng không bị chi phối bởi luật Mỹ. Vấn đề này có rắc rối với khối di dân lậu: trên căn bản, di dân vào lậu không bị chi phối bởi luật lệ Mỹ, và từ đó, họ chỉ có thể bị trục xuất và con cái của họ sinh ra tại Mỹ cũng có thể không có quốc tịch Mỹ. Thế nhưng bù lại: nếu di dân không bị chi phối bởi luật Mỹ thì làm sao khi họ phạm tội lại có thể bị truy tố trước tòa Mỹ và đi tù Mỹ? Trong khi nhân viên ngoại giao đoàn không bao giờ có thể bị truy tố trước tòa Mỹ, cùng lắm là bị trục xuất ngay thôi.
TT Trump muốn gì? Tu chính án 14 có kẽ hở quá lớn nên đã dễ dàng bị khai thác, lợi dụng. Do đó, cần phải sửa lại luật này để khép kín các kẽ hở, hay ít nhất luật cũng cần phải viết cho rõ những trường hợp ‘không rõ’, hay cập nhật luật ra đời trước đây quá lâu, đã không tiên đoán trước được những lạm dụng.
No comments:
Post a Comment