ĐỐI THOẠI

Thuế thu nhập cá nhân và sức vươn mình của dân tộc

Nguyễn Ngọc Chu
27-7-2025
Tiengdan

I. VỀ MỨC THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN

Nói về thuế ở nước ta thì rất nhiều bất cập, khó kể xiết. Riêng biểu thuế thu nhập cá nhân, xứng đáng phải là đề tài khoa học nghiêm túc, cần nhiều đóng góp chất xám, xuất phát từ nhiều phương diện, trong đó rất quan trọng là mức sống của mọi tầng lớp phải chịu thuế. Tiếc thay, cũng giống như mọi lĩnh vực khác, quyết định được đưa ra từ ý chí của một số người thực quyền.

Một số lãnh đạo lấy gương Singapore để noi theo. Thường lưu ý đến chứng cớ lịch sử, rằng vào những năm 1965-1970 thì Sài Gòn là “ước mơ” của nhiều người Singapore. Còn bây giờ thì ngược lại. Nhưng giữa phát biểu cần noi theo và hành động thực tế không phải lúc nào cũng tương thích.

Hãy nhìn vào biểu thuế thu nhập cá nhân Việt Nam và Singapore để thấy chúng ta noi theo Singapore như thế nào.

BIỂU THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VIỆT NAM

0 – 5 triệu VND, 5%

Trên 5 – 10 triệu VND (217-435 USD): 10%

Trên 10 – 18 triệu VND (435-783 USD): 15%

Trên 18 – 32 triệu VND (783-1.391USD): 20%

Trên 32 – 52 triệu VND (1.391-2.260 USD): 25%

Trên 52 – 80 triệu VND (2.260-3.478 USD): 30%

Trên 80 triệu VND (Trên 3.478 USD): 35%

BIỂU THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN SINGAPORE

0 – 1.233 USD: 0%

1.234-1.850 USD: 2%

1.851-2.467 USD: 3,5%

2.468-4.934 USD: 7%

4.935-7.400 USD: 11.5%

7.401-9.867 USD: 15%

9.868-12.333 USD: 18%

12.334-14.800 USD: 19%

14.801-17.267 USD: 19,5%

17.268-19.734 USD: 20%

19.735-30.833 USD: 22%

30.834-61.667 USD: 23%

Trên 61.667 USD: 24%

So sánh biểu thuế thu nhập cá nhân Việt Nam và Singapore, dễ thấy mấy điều sau đây về biểu thuế của Việt Nam.

1. Tận thu

Từ 0- 1.667 SGD (1.233 USD khoảng 32 triệu đồng), người Singapore không phải đóng thuế. Còn người Việt Nam từ 0-5 triệu đồng đã phải đóng thuế 5%. Ở mức 1.391 USD, người Việt Nam chịu thuế suất 25% – cao hơn mức thuế trần 24% mà người Singapore phải chịu thuế cho mức thu nhập trên 61.667 USD.

2. Nghèo

Thu nhập từ 1 USD đã phải chịu mức thuế 5%. Tiếp theo 217 USD – 10%, 435 USD – 15%. Trong khi mức tương ứng của Singapore cho 15% là 7.401 USD. Mức thuế thu nhập Việt Nam phản ánh mức thu nhập thấp.

3. Khắc nghiệt

Giàu như Singapore mà mức thuế kịch trần cũng chỉ 24%, dành cho mức thu nhập/ tháng từ trên 61.667 USD – hơn 1 tỷ 612 triệu đồng. Còn việt Nam từ 83 triệu đồng đã phải chịu mức thuế 35%. Thu nhập chỉ 436 USD/tháng, người Việt Nam đã phải chịu mức thuế thu nhập tới 15%.

2. ĐỀ XUẤT

Dân giàu nước mạnh. Muốn lấy “mỡ” thì phải “vỗ béo”. Thu nhập 5 triệu đồng/tháng là chưa đủ sống. Lưu ý rằng, mức tài trợ cho người tị nạn ở Đức khoảng 441 Euro/tháng, tương đương khoảng 13 triệu 514 ngàn đồng. Hãy học tập Singapore về thuế thu nhập cá nhân. Xin đưa các đề xuất dưới đây.

1. Áp dụng mức thuế 0%

Mức thuế 0% nên được áp dụng cho hoàn cảnh Việt Nam hiện tại. Cụ thể là thu nhập ở trong khoảng 0 – 20 triệu đồng nên để mức thuế 0%:

Từ 0 – 20 triệu đồng: 0% thuế.

2. Vi phân và tuyến tính hoá thang bậc thuế

Với công nghệ hiện đại, việc tính thuế thu nhập cá nhân theo đơn vị triệu đồng, ngàn đồng và từng đồng là điều đơn giản. Các mức thuế rời rạc 5%, 10%, 15%, 20% chỉ phù hợp cho kế toán thời “bàn tính”, rất lạc hậu trong thời AI. Việc vi phân hoá thang bậc thuế đến mức ngàn đồng, triệu đồng sẽ công bằng hơn đối với người chịu thuế.

Chẳng hạn, sau mức 0-20 triệu đồng không chịu thuế (0%), mức tiếp theo từ trên 20-100 triệu đồng có thể để mức thuế trong khoảng từ 2-10% tăng tuyến tính theo thu nhập đơn vị triệu đồng (hoặc ngàn đồng). Ví dụ cụ thể:

– Cho đơn vị là triệu đồng (làm tròn):

+ Người có thu nhập: 23 triệu đồng, 34 triệu đồng, 56 triệu đồng, 98 triệu đồng sẽ chịu mức thuế tương ứng là 2,3%, 3,4%, 5,6%, 9,8%.

– Cho đơn vị ngàn đồng (làm tròn)

+ Người có thu nhập: 28 triệu 756 ngàn đồng, 42 triệu 321 ngàn đồng, 67 triệu 193 ngàn đồng, 84 triệu 987 ngàn đồng sẽ chịu mức thuế tương ứng là: 2,8756%; 4,2321%, 6,7193%; 8,4987%.

Việc chia nhỏ mức thuế đến đợn vị triệu đồng và ngàn đồng sẽ mang lại sự công bằng cho người nộp thuế. Việc tính toán hoàn toàn không khó, nhất là với sự trợ giúp của AI.

3. Hạ trần mức thuế cao nhất là 25%

Giàu như Singapore với thu nhập GDP/đầu người đạt khoảng 88.000 USD, mức thuế trần cũng chỉ 24%. Ở mức thu nhập 80 triệu đồng (khoảng 3.478 USD) người Việt Nam phải chịu mức thuế 35%, trong khi mức thuế tướng ứng phải đóng ở các nước là:

– Singapore – khoảng 7%,

– Đức – khoảng 18-20%,

– Mỹ – khoảng 7-9% (liên bang),

– Nhật Bản – khoảng 12-15%.

Mức sống của người Việt Nam đang rất thấp. Thu nhập GDP/đầu người của Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 4.260 USD. Mức thuế trần cao nhất của Việt Nam không nên quá 25%.

4. Đề xuất thang thuế tham khảo

Từ những điều nêu trên, với mức thu nhập hiện tại của người Việt Nam, xin đề xuất thang thuế thu nhập cá nhân/tháng sau đây để tham khảo:

– 0 – 20 triệu: 0%

– 20 -100 triệu: 2-10%

– 100 – 200 triệu: 10-20%

– Trên 200 triệu: 25%.

Các mức thuế 2-10%, 10-20% tính theo đơn vị triệu đồng (hoặc ngàn đồng) như đã đề cập phía trên.

3. GỬI GẮM

1. Người sinh ra và lớn lên trong khó khăn, thường chi tiêu chặt chẽ. Chặt chẽ cho mình và chặt chẽ cho người khác. Chỉ những bậc hào kiệt mới có tầm nhìn hào kiệt: Chặt chẽ cho mình và khoáng đạt cho người.

Các vị lãnh đạo hiện nay thuộc thế hệ 5x, 6x, 7x đều đã “nếm mật nằm gai” khốn khó của thời bao cấp. Cái chặt chẽ không thiếu. Cái thiếu là sự khoáng đạt.

2. Ngoài môi trường địa phương, môi trường toàn xã hội, mà cụ thể là “cách thức quản trị quốc gia” cũng ảnh hưởng lớn đến cách đối nhân.

Các nước có chung nguồn gốc XHCN đều có xuất phát điểm từ mức sống thấp, và môi trường sống khó khăn. Cơ chế quản trị khác lạ. Nên cách đánh thuế cũng có sự khác biệt.

Chịu ảnh hưởng của toàn cầu hoá, áp dụng mức thuế thu nhập cá nhân luỹ tiến, ở cả thang bậc cao, Trung Quốc và Việt Nam nổi trội ở mức độ đánh thuế cao cho mức tiền thu nhập thấp. Tuy nhiên, khác biệt của Trung Quốc là thu nhập GDP/đầu người (khoảng 12 700 USD) cao hơn khá nhiều so với Việt Nam (4 620 USD).

BIỂU THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN TRUNG QUỐC

0 – 350 USD: 3%

350-1.000 USD: 10%

1.000-2.000 USD: 20%

2.000-4.000 USD: 25%

4.000-6.000 USD: 30%

6.000-10.000 USD: 35%

Trên 10.000 USD: 45%

Ở điểm vừa nêu, Cuba cũng tương tự. Là nước có thu nhập bình quân đầu người thấp (khoảng 7.500 USD/người) nhưng mức thuế thu nhập cá nhân của Cuba cũng rất khắc nghiệt.

BIỂU THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN CUBA

0 – 416 USD: 15%

416-833 USD: 20%

833-1.250 USD: 30%

1.250-2.083 USD: 40%

Trên 2.083 USD: 50%

3. Ngày 8/4/2025, trong buổi gặp mặt cán bộ Công an chi viện chiến trường miền Nam nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975–30/4/2025), Tổng Bí Tô Lâm đã đề cập đến mục tiêu tiến tới miễn viện phí cho tất cả người dân Việt Nam.

Mục tiêu miễn viện phí cho toàn dân là mục tiêu trọng đại, cần nguồn tài chính lớn. Nhà nước, muốn có nguồn tài chính lớn để miễn viện phí toàn dân, thì trước hết phải để cho dân làm giàu. Mà hành động cụ thể là đưa ra mức thuế thu nhập cá nhân phù hợp.

Tuy đã trải qua các hoàn cảnh “chặt chẽ” vừa nêu trên, nhưng hy vọng rằng người thay mặt Chính phủ phụ trách lĩnh vực thuế là Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc sẽ có tầm nhìn khoáng đạt mà đưa ra biểu thuế thu nhập cá nhân hợp lý.

Không chỉ để cho dân tồn tại, mà quan trọng nữa là để cho dân có sức vươn mình, thì mới giúp được cho dân tộc vươn mình. Muốn dân tộc vươn mình thì trước hết phải KHOAN DÂN.