VNTB – Huy Đức và “Huy Đức” Mã LaiTS Phạm Đình Bá
11.07.2024 5:02
VNThobao
Huy Đức, theo nhà báo Nguyễn Thông, trời đặc ân cho nghiệp viết, giỏi ít ai bằng. Làm báo, ông mau chóng tạo dựng vị trí đặc biệt. Ông có tài đặc biệt là đặt câu hỏi khi phỏng vấn. Những câu hỏi giản dị, không công thức, không uốn éo mưu mẹo, không đao to búa lớn, không lừa miếng, nhưng cuốn người được hỏi vào ý định của đứa hỏi, nhất là luôn đáp ứng được khát khao tìm hiểu của bạn đọc. [1]
“Huy Đức” Mã Lai
Ở Mã Lai, nhà báo điều tra Nadeswaran, được biết đến nhiều nhất với chuyên mục “Công dân Nades”, đã tạo dựng được danh tiếng trong hơn 43 năm trong nghề “nói thẳng” cho The Sun, tờ báo tiếng Anh có lượng phát hành cao nhất ở Malaysia.
Báo chí điều tra của Nadeswaran tập trung chủ yếu vào việc vạch trần tham nhũng, lạm dụng công quỹ và sự kém hiệu quả của chính phủ. Ông nổi tiếng với việc giải quyết “các vấn đề cơm áo” ảnh hưởng đến tất cả người dân Mã Lai với tư cách là những người đóng thuế, thường chỉ trích các cơ quan chính phủ và công chức. Cách tiếp cận của ông dựa trên thực tế, dựa vào các tài liệu và bằng chứng để hỗ trợ cho các bài báo điều tra của mình.
Trong một cuộc phỏng vấn, nhà báo này chia sẻ về ranh giới dành cho báo chí khi viết về chính trị, tham nhũng, tự do báo chí, tự kiểm duyệt và sự sợ hãi. [2]
Hỏi: Làm sao bạn biết đâu là ranh giới khi viết về các vấn đề chính phủ và chính trị?
Đáp: Về mặt nguyên tắc, tôi không viết về chủng tộc, tôn giáo và chính trị trong các chuyên mục của mình.
Tôi giải quyết các vấn đề về cốt lõi trong đời sống người dân và các chủ đề tranh cãi của tôi không phải với các chính trị gia. Các vấn đề được nêu ra ảnh hưởng đến tất cả người dân với tư cách là người đóng thuế để vận hành chính phủ.
Tôi đã chỉ trích các cơ quan chính phủ, công chức chính phủ và nói rộng ra là các bộ trưởng phụ trách. Tôi chỉ ra những thiếu sót và tiền của người nộp thuế ngày càng cạn kiệt như thế nào. Và khi tôi làm như vậy, tôi có các dữ kiện, số liệu và trong hầu hết các trường hợp, có tài liệu để chứng minh cho các bài tường thuật và điều tra của mình.
Và tất cả người đọc các bài của tôi đều biết rằng các bài viết không phải là vấn đề cá nhân.
Hầu hết các cơ quan chính phủ đều tồn tại “văn hóa sợ hãi” và lời khuyên của tôi dành cho họ rất nhất quán: “Đừng coi tôi như kẻ thù của bạn; Tôi muốn là bạn của bạn.”
Hỏi: Câu chuyện nào trong sự nghiệp nhà báo của bạn đã khiến chính phủ khó chịu nhất?
Đáp: Bởi vì bản chất của các vấn đề được đề cập trong chuyên mục của tôi đều chỉ ra những điểm yếu, sự lạm dụng hoặc thất thoát công quỹ, nên tất nhiên chúng khiến rất nhiều công chức chính phủ khó chịu. Nhưng tôi nghĩ chính phủ rất vui vì tôi luôn cảnh giác với các công chức. Trước đây, tôi đã nhận được những lời khích lệ “làm tốt lắm” từ các bộ trưởng, những người cảm thấy tôi đang làm điều đúng đắn.
Hỏi: Cần phải làm gì để viết nên một câu chuyện làm rung chuyển giai tầng tham nhũng? Làm sao bạn biết khi nào bạn có đủ để đăng bài điều tra?
Đáp: Khi các sự kiện và số liệu được trình bày, rõ ràng chúng sẽ gây xôn xao dư luận. Thay vì giải quyết vấn đề, những người bị tôi điều tra tiếp tục cố gắng tìm hiểu làm thế nào tôi có được thông tin hoặc ai đã rò rỉ thông tin. Tôi luôn khẳng định rằng họ không nên bắn người đưa tin.
Nguyên tắc làm điều tra của nhóm tôi là để tất cả các bài báo gây tranh cãi thông qua các luật sư của chúng tôi, những người đi từng dòng một để yêu cầu các tài liệu hoặc bằng chứng về các cáo buộc đang được đưa ra. Chỉ khi các luật sư này hài lòng thì bài viết mới được in.
Hỏi: Bạn có nghĩ rằng các phương tiện truyền thông chính thống của Mã Lai sẽ tiếp tục bị chính phủ thống trị trong tương lai gần hay bạn có cảm thấy rằng báo chí trực tuyến và phản ứng của công chúng sẽ dẫn đến sự thay đổi trong cách đưa tin tức của các báo chính thống?
Đáp: Tôi không nghĩ sẽ có bất cứ điều gì thay đổi nhưng các nhà báo và biên tập viên nên tiếp tục đẩy mạnh tự do báo chí và tính minh bạch. Đã có một sự thức tỉnh mới. Với blog, Facebook và các nguồn phổ biến khác, chính phủ phải chấp nhận rằng luồng thông tin tự do không thể bị ngăn cản. Ngược lại, nhiều tờ báo bắt đầu in lại các bài viết từ báo mạng và nhiều trường hợp trích dẫn báo chí mạng trong các bài viết của mình.
Hỏi: Bạn nghĩ gì về cuộc khảo sát hàng năm của Phóng viên không biên giới, trong đó xếp Mã Lai đứng thứ 147 trên 180 quốc gia về quyền tự do báo chí. Các nhà báo như bạn xem chỉ số này nghiêm túc đến mức nào và nó nói gì về tình trạng báo chí ở Mã Lai?
Đáp: Tôi nghĩ hầu hết các nhà báo sẽ xem xét nó một cách nghiêm túc. Nhưng bạn phải hiểu những hạn chế của họ. Họ có thể viết một câu chuyện hay, nhưng cuối cùng, người biên tập có thể có những quan điểm khác về bài báo. Trong trường hợp của tôi, tôi thật may mắn – thật may mắn khi các biên tập viên và chủ sở hữu tờ báo của tôi hiểu việc tôi làm. Chương trình nghị sự của tôi luôn là cung cấp thông tin, giáo dục và giải trí cho độc giả của chúng tôi. Họ đọc những gì tôi nói và họ quyết định. Tôi luôn tuyên bố rằng mọi người đều có quyền không đồng ý với quan điểm của tôi và nhấn mạnh rằng đó là điều hiển nhiên.
Hỏi: Bạn đã bao giờ cố ý tự kiểm duyệt chưa?
Đáp: Có. Đã có những trường hợp việc phát hiện của tôi và đăng kết quả điều tra sẽ gây nguy hiểm cho an ninh và thậm chí trong một trường hợp, mạng sống của ai đó đang bị đe dọa.
Hỏi: Với mỗi câu chuyện bạn đã viết, có bao nhiêu câu chuyện bạn chưa viết được?
Đáp: Tôi không thể nhớ bất kỳ bài nào của tôi trong quá khứ gần đây mà tôi không thể viết và đăng.
Hỏi: Trong sự nghiệp của mình, lúc nào bạn sợ hãi nhất?
Đáp: Năm 1987, có Chiến dịch Lallang theo Đạo luật An ninh Nội bộ đáng sợ. Một đồng nghiệp, Rehmad Rashid đã bị bắt để thẩm vấn. Có tin đồn rằng một số nhà báo khác sẽ bị bắt. Điều đó gây ra một số lo lắng, nhưng không có gì xảy ra.
Huy Đức
Trong khi nhà báo “Huy Đức” Mã Lai đã về hưu sau 43 năm hành nghề và đã xuất bản một cuốn sách đúc kết những cuộc điều tra về tham nhũng ở đất nước ông, số phận của “Huy Đức” Việt Nam thì không được hanh thông như thế.
Trước khi bị bắt, Huy Đức chia sẻ – “một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi” và “tôi tin là giờ đây, Đại tướng Tô Lâm sẽ tư duy như một nguyên thủ chứ không phải tư duy như một người nắm chắc bộ công an, đặt quyền lợi quốc gia lên trên lợi ích của ngành.” [3]
Thể chế ở Mã Lai có vô vàn hạn chế, đất nước này vẫn đầy tham nhũng và phân cách giàu nghèo, nhưng Mã Lai đã tìm cách thay đổi các chính phủ thông qua các cuộc bầu cử với nhiều minh bạch.
“Huy Đức” Mã Lai có thể về hưu trong hy vọng, nhưng Huy Đức và dân mình vẫn chực chờ một giai đoạn thái bình thực sự và “… những sửa đổi về thể chế để sao cho quan có thể tử tế khi còn tại chức, dân có thể ngủ ngon khi nói và làm những điều ngay thẳng.” [3, 4]
__________________
Nguồn:
1. Nguyễn Thông. Huy Đức (Kỳ 6). 04/07/2024; Available from: https://baotiengdan.com/2024/07/04/huy-duc-ky-6/.
2. The Marketing Society. Award-winning investigative journalist R. Nadeswaran – Interview. Accessed 09/07/2024; Available from: https://www.marketingsociety.com/the-library/qa-malaysian-investigative-journalist-r-nadeswaran.
3. Huy Đức. VNTB – Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi. 27/05/2024; Available from: https://vietnamthoibao.org/vntb-mot-quoc-gia-khong-the-phat-trien-dua-tren-su-so-hai/.
4. Huy Đức. Những suy nghĩ không rời rạc. Tiếng Dân 28/05/2024; Available from: https://baotiengdan.com/2024/05/28/nhung-suy-nghi-khong-roi-rac/.
No comments:
Post a Comment