Tiền miễn học phí không đủ bù đóng quỹThái Hạo
24-9-2025
Tiengdan
1. Tiền đóng quỹ gần gấp đôi tiền học phí
Đó là ví dụ mà tôi lấy từ trường hợp trường THPT Tĩnh Gia II (Thanh Hóa). Chỉ với 4 loại quỹ, gồm quỹ phụ huynh trường (200k), quỹ phụ huynh lớp (500k), quỹ lớp (200k), quỹ photo (200k), mỗi học sinh phải nộp 1,1 triệu đồng (một triệu mốt), trong khi nếu đóng học phí thì như năm học 2024-2025 cũng chỉ 650.000đ/học sinh/năm, nghĩa là gần gấp đôi tiền học phí!
2. Không được thu các loại quỹ phụ huynh, quỹ lớp
Các loại quỹ này là thu theo quy định nào? Không có quy định nào cho phép thu. Thông tư 55 của Bộ GDĐT cấm phụ huynh thu tất cả các khoản không trực tiếp phục vụ cho hoạt động của ban đại diện. Trong khi đó kinh phí của ban này (nếu muốn có) thì phải được quyên góp dưới dạng ủng hộ tự nguyện, các nguồn tài trợ, chứ không được thu tiền phụ huynh như là một loại nghĩa vụ. Lưu ý, quy định nêu rõ, ngay cả là tiền ủng hộ mà nếu không phục vụ trực tiêp cho hoạt động của Ban đại diện thì cũng không được phép quyên góp.
Mặc dù công văn số 3279/SGDĐT-KHTC của Sở GDĐT Thanh Hóa “về hướng dẫn thực hiện các khoản thu trong các cơ sở giáo dục công lập năm học 2025 – 2026” có cho phép thu nhiều khoản mà Bộ GDĐT đã cấm, nhưng riêng các khoản quỹ này thì vẫn tuân thủ “thực hiện theo Thông tư 55”, tức không cho thu.
Như vậy, mặc dù cả Thông tư 55 của Bộ GDĐT và Công văn của Sở GDĐT đều cấm thu, nhưng trường THPT Tĩnh Gia II vẫn thu.
3. Thu chi không phiếu thu, không báo cáo tài chính, không hóa đơn chứng từ
Trường THPT Tĩnh Gia II thu các loại quỹ này để làm gì? Không biết, vì không có phiếu thu, không có thông tin nào thêm, giáo viên chủ nhiệm chỉ cung cấp cho phụ huynh một danh sách các khoản phải đóng, và phụ huynh chỉ việc chuyển khoản. Đến nỗi, khi tôi hỏi một vị phụ huynh là cha của một học sinh lớp 10 về mấy chữ viết tắt “VS+KH+PH trong khoản quỹ phụ huynh trường là gì, phụ huynh nói không biết, không ai giải thích cả. Tôi nhờ hỏi các phụ huynh khác xem họ có biết không, thì nhận được câu trả lời rằng người ta cũng không biết, chỉ đoán già đoán non.
Một điểm đáng chú ý nữa, cả 3 loại quỹ này (quỹ phụ huynh lớp, quỹ phụ huynh trường, quỹ lớp) đều nộp về cho giáo viên chủ nhiệm (chứ không phải ban đại diện hay lớp trưởng).
Các loại quỹ và các khoản thu ngoài quy định nói chung thường không có phiếu thu, không có báo cáo tài chính, không hóa đơn chứng từ. Phụ huynh chỉ biết nộp lên và rồi không biết chúng sẽ được làm vào những việc gì, mà có được cung cấp vài đầu mục chi tiêu thì cũng chỉ là những dòng chữ tự viết, chứ không có hóa đơn.
Trường THPT Tĩnh Gia II có khoảng 1.500 học sinh, thu mỗi em 900 nghìn tiền quỹ, tổng số tiền sẽ là khoảng 1,3 tỉ đồng; trong khi nếu cả trường nộp học phí thì chỉ trên 900 triệu đồng. Như thế, chỉ riêng 3 khoản quỹ này thôi đã vượt xa tiền học phí (vừa mới được miễn).
Nói thêm, cũng theo quy định của Bộ Giáo dục và Sở Giáo dục Thanh Hóa trong công văn nói trên, thì các việc mua sắm đồng phục học sinh là việc của phụ huynh, nhà trường chỉ tham gia vào khâu “thống nhất chủ trương, kiểu mẫu”, còn phụ huynh là người “tự lựa chọn và quyết định tổ chức thực hiện”, “nhà trường không được trực tiếp thu tiền và tổ chức mua sắm”. Tuy nhiên, trong các khoản tiền mà phụ huynh trường THPT Tĩnh Gia II phải nộp lại có cả tiền đồng phục (tổng 550.000đ/học sinh). Như thế, nhà trường đã tự đứng ra thu tiền và ra mua sắm, trái hẳn với quy định. Vì sao nhà trường cứ cố làm cái việc vừa không được làm và vốn đã lắm thị phi, lắm điều tiếng này?
Trường này còn thu “Quỹ photo” đến 200.000đ/học sinh, bên cạnh đó còn thu tiền giấy thi là 80.000đ/học sinh. “Quỹ photo” là khoản thu không có trong quy định của cả Bộ Giáo dục và Sở Giáo dục.
Như thế, tính cả 4 loại quỹ, bao gồm cả quỹ photo này, mỗi năm học sinh phải nộp 1,1 triệu đồng, tổng toàn trường là khoảng 1,6 tỉ đồng.
4. Ban đại diện sinh ra để làm gì?
Theo các quy định cả trước đây lẫn hiện hành, trong nhà trường không có các loại quỹ nào như thế cả. Theo Thông tư 55 của Bộ GDĐT thì chỉ có “Kinh phí hoạt động” của Ban đại diện, và cái kinh phí này có được là do ủng hộ tự nguyện hoặc tài trợ hợp pháp (và chỉ được quyên góp khi đó là tiền phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện).
Ngay cả trong công văn 3279 của Sở GDĐT Thanh Hóa đã dẫn ở trên, ở mục “Quỹ ban đại diện cha mẹ học sinh” ghi rõ là “thực hiện theo Thông tư 55”, tức cấm thu. Công văn khẳng định “không được lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh để thu các khoản thu tại mục b, khoản 4, Điều 10 Thông tư 55”.
Vậy không có tiền thì Ban đại diện lấy gì để hoạt động? Xin hãy đọc Điều 9, Chương II của Thông tư 55 để xem Ban đại diện cha mẹ học sinh có những hoạt động gì. Có thể tóm tắt trong 1 chữ: họp. Hoạt động của ban này là họp khoảng 2 – 3 lần/năm học. Đây là lý do mà nó gần như không cần đến tiền, nên Thông tư 55 mới quy định là không được thu tiền của phụ huynh để lập nên các quỹ hoặc để tổ chức các hoạt đọng như mua sắm, khen thưởng, quà cáp… Nhiệm vụ của các ban đại diện này (trường và lớp) cũng chỉ là “phối hợp” với hiệu trưởng hoặc giáo viên chủ nhiệm trong việc “xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục”.
Từ chỗ có tính chất liên lạc và hợp tác với nhà trường trong công tác giáo dục, thì không biết từ khi nào, các ban đại diện này đã trở thành nơi huy động các loại quỹ, thu các loại tiền, phục vụ cho đủ thứ mục đích, từ quà cáp, thăm viếng, mua sắm trang thiết bị, khen thưởng, v.v.. Từ mục đích rất rõ ràng, trong sáng và tích cực ban đầu, nó dẫn trở nên méo mó, thậm chí trở thành cánh tay nối dài cho hiệu trưởng nhà trường để thu các khoản cấm thu. Đến khi xã hội ồn ào quá và nhà nước cũng để mắt nhiều hơn, thì nó lấy danh nghĩa các quỹ để thu. Nhưng như đã nói, các quỹ này là trái quy định.
Điều đáng nói là, dù trái quy định, dù không được thu như các văn bản của bộ và sở đã ghi rõ, nhưng nó vẫn ra đời, vẫn thu và vẫn hiên ngang tồn tại.
Mấy năm nay đã có nhiều ý kiến là nên dẹp bỏ các bạn đại diện này. Tất nhiên nó không phải không có lý do thuyết phục.
5. Đề nghị
Hiện nay, nhiều trường vẫn thực hiện xã hội hóa theo phương cách “tự nguyện bắt buộc”, lấy danh nghĩa Ban đại diện để thu các khoản tiền đã bị cấm; nhiều nới vẫn đưa các môn liên kết/tăng cường không có trong chương trình vào nhà trường để dạy và thu tiền, gây bức xúc trong phụ huynh và xã hội. Đề nghị các ban ngành chức năng “ra quân dẹp loạn”.
Việc ban hành các quy định phải gắn chặt với trách nhiệm giám sát, quản lý, xử lý vi phạm. Tối kỵ việc bộ nói một đằng, sở làm một nẻo; càng tối kỵ hơn khi chỉ ban ra văn bản quy định đủ thứ mà không có giám sát. Cái đó làm nhờn luật, làm mất đi sự tôn nghiêm của pháp luật, làm giảm sút niềm tin của phụ huynh, gây nên bao nhiêu gánh nặng cho người dân.
Đề nghị Sở GDĐT Thanh Hóa (cũng như trên cả nước), và các ban ngành chức năng cho kiểm tra tình trạng thu chi đầu năm của các trường học. Đầu tiên là thống nhất quy định giữa các cơ quan, tránh tình trạng cùng một nội dung mà bộ nói một đằng, sở hướng dẫn một nẻo, ví dụ như trường hợp này: Dân biết nghe ai bây giờ?
Tiếp theo cho kiểm tra, rà soát đồng bộ, xem trường nào thu sai quy định thì phải xử lý theo đúng pháp luật. Theo tôi, việc cố tình thu tiền sai quy định phải áp vào luật hình sự về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn”, “cố ý làm trái”. Nếu có biểu hiện tham nhũng thì phải xử theo quy định về tham nhũng. Không thể cứ để mạng xã hội và báo chí ồn ào lên ở đâu thì mới đến đó “xử lý nghiêm” bằng cách trả lại tiền và rút kinh nghiệm, rồi năm sau lại vẫn “lối cũ ta về”. Bắt ếch bỏ đĩa mãi như thế là đang làm hỏng nền giáo dục.
Kỷ cương trường học phải được lập lại, xin bắt đầu bằng vấn đề thu chi trong các nhà trường, không thể tiếp tục mạnh ai nấy làm, bát nháo và vô pháp.
No comments:
Post a Comment