ĐỐI THOẠI

VNTB – Lãnh đạo đồng cảm là gì?

TS Phạm Đình Bá
28.09.2025 8:2
VNThoibao

 (VNTB) – Sự khác biệt về lãnh đạo đồng cảm và nhân ái giữa Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, New Zealand bắt nguồn từ hệ thống chính trị, văn hóa xã hội và động lực phát triển quốc gia.

 Trong bối cảnh thế giới biến động liên tục, mô hình lãnh đạo đồng cảm và nhân ái càng trở thành chủ đề cho các nước với nhiều thể chế khác nhau. Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và New Zealand đại diện cho những mô hình lãnh đạo khác biệt trong cách tiếp cận vấn đề này. 

Lãnh đạo đồng cảm là phong cách lãnh đạo đặt con người làm trung tâm, trong đó nhà lãnh đạo có khả năng thấu hiểu, chia sẻ cảm xúc và quan tâm chân thành đến nhu cầu, khó khăn của người dân và cộng đồng. Điều này không chỉ thể hiện qua lời nói mà còn qua hành động cụ thể: lắng nghe tích cực, đối thoại minh bạch, ra quyết định dựa trên lợi ích thực tế của người dân, đặc biệt là bảo vệ các nhóm yếu thế trong xã hội. 

Lãnh đạo đồng cảm tạo ra môi trường tin cậy, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, và xây dựng chính sách từ sự thấu hiểu sâu sắc về hoàn cảnh thực tế của mọi người. Khác với lãnh đạo độc đoán tập trung vào quyền lực và kiểm soát, lãnh đạo đồng cảm ưu tiên kết nối tình cảm, sự đoàn kết và phát triển bền vững dựa trên nền tảng nhân văn và công bằng xã hội.

Lòng nhân ái trong lãnh đạo là tình cảm trắc ẩn sâu sắc và hành động cụ thể nhằm giảm thiểu đau khổ, nâng cao phúc lợi cho tất cả mọi người trong xã hội, đặc biệt quan tâm đến những người có hoàn cảnh khó khăn nhất. Nhà lãnh đạo có lòng nhân ái không chỉ đưa ra chính sách vì lợi ích chung mà còn chủ động bảo vệ quyền lợi của các nhóm dễ bị tổn thương – người nghèo, người già, trẻ em, người khuyết tật, dân tộc thiểu số. 

Lòng nhân ái thể hiện qua việc ưu tiên nguồn lực cho giáo dục, y tế, an sinh xã hội, đồng thời tạo ra hệ thống công bằng để mọi người đều có cơ hội phát triển. Quan trọng nhất, lòng nhân ái trong lãnh đạo là sự cam kết không để ai bị bỏ lại phía sau, luôn đặt phẩm giá con người và sự bình đẳng lên trên mọi tính toán chính trị hay kinh tế.

Thế thì lãnh đạo ở Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và New Zealand khác nhau ra sao về các hành vi đồng cảm và lòng nhân ái với người dân, đặc biệt là những người dễ tổn thương nhất trong xã hội.

Việt Nam – Đổi mới nhưng ưu tiên hiệu quả hệ thống

Dưới sự lãnh đạo của ông Tô Lâm, Việt Nam đã thực hiện cải cách hành chính quyết liệt: chỉ trong một năm, hệ thống tỉnh/thành phố đã được sắp xếp lại, giảm từ 63 xuống 34 đơn vị, nhằm tối ưu nguồn lực và cơ cấu quyền lực. Quyết định này cho thấy ưu tiên về hiệu quả, tính quyết đoán, nhưng lại đặt ra câu hỏi về sự đồng cảm đối với những người bị ảnh hưởng bởi thay đổi này. Tuy có tiếp cận với các bên liên quan, phong cách lãnh đạo của ông Tô Lâm được nhận xét là thiên về quản lý kỹ thuật, tập trung quyền lực, hơn là tạo diễn đàn đối thoại rộng rãi với người dân. (1, 2) 

Nếu so với trước kia, chủ trương phát triển khu vực tư nhân dưới nghị quyết 68 (2025) là bước tiến lớn về tư duy – không còn coi doanh nghiệp nhà nước là “chủ lực” duy nhất, mà gọi doanh nghiệp tư nhân là động lực hàng đầu của nền kinh tế. Tuy nhiên, triển khai nhanh chóng các cải cách và chính sách chưa hẳn đồng nghĩa với đồng cảm sâu sắc với từng cá nhân chịu tác động. Lãnh đạo ở Việt Nam ưu tiên kỹ thuật và phát triển hệ thống, với chủ đích nâng cao chất lượng sống tổng thể, còn phương diện đồng cảm trực tiếp vẫn là vấn đề cần hoàn thiện thêm. (1-3)

Trung Quốc – Tập trung quyền lực cá nhân và kiểm soát trên hết

Dưới thời ông Tập Cận Bình, Trung Quốc đã chuyển mạnh sang chế độ lãnh đạo cá nhân hóa và kiểm soát quyền lực tuyệt đối. Thay vì lãnh đạo tập thể và phân quyền như thời ông Hồ Cẩm Đào, ông Tập đã sử dụng chiến dịch chống tham nhũng để loại bỏ các đối thủ, củng cố quyền lực cá nhân. Phong cách lãnh đạo của ông Tập nhấn mạnh vào kỷ luật, sự trung thành tuyệt đối, và chính sách tập trung hóa. (4, 5) 

Tuy các chiến dịch xóa đói giảm nghèo và phòng chống lây lan trong đại dịch thể hiện mục tiêu nâng tầm chất lượng sống, nhiều quyết sách lại được thực thi thông qua kiểm soát, giám sát chặt chẽ và hiếm khi ưu tiên đối thoại hoặc đồng cảm với những tiếng nói đa dạng. Việc áp dụng chính sách zero-COVID, kiểm duyệt truyền thông, đàn áp dân tộc thiểu số cho thấy phương diện nhân ái thuộc về triết lý tập thể nhiều hơn là thực hành đồng cảm cá nhân hoặc thúc đẩy sự đa dạng. Sự đồng cảm trong lãnh đạo Trung Quốc, vì vậy, chủ yếu dưới hình thức bảo vệ cái gọi là “lợi ích cộng đồng”, không phải là kết nối tình cảm thực tế với từng cá nhân. (4-7)

Đài Loan – Lãnh đạo dân chủ và đồng cảm thực sự

Đài Loan nổi bật với mô hình lãnh đạo đồng cảm thực sự, đặc biệt dưới thời Tổng thống Thái Anh Văn trong đại dịch COVID-19. Chính phủ không áp dụng phong tỏa toàn bộ, mà tập trung vào truyền thông minh bạch, hướng dẫn rõ ràng, tôn trọng và bảo vệ từng người dân. Bà Thái Anh Văn liên tục kêu gọi tinh thần đoàn kết, trách nhiệm quốc tế và lòng nhân ái của người Đài Loan qua các phát biểu, khích lệ chia sẻ, hỗ trợ cộng đồng và ca ngợi những hành động dũng cảm của đội ngũ y tế. (8-11)

Điển hình, chiến dịch “Taiwan can help – Taiwan is helping” không chỉ thúc đẩy trách nhiệm quốc tế mà còn cổ vũ người dân hỗ trợ nhau ở quy mô gia đình, cộng đồng. Sự đồng cảm được thể hiện rõ qua lời kêu gọi: “Hãy cùng chia sẻ với những người đang gặp khó khăn, cũng như với những ai ở tuyến đầu chống dịch.” Tinh thần dân chủ cho phép các nhà lãnh đạo Đài Loan lắng nghe và đáp ứng nhanh chóng các nhu cầu khác biệt, đặt yếu tố nhân ái và trách nhiệm cá nhân lên hàng đầu. (8,10,11)

Nhật Bản – Chính trị hướng tới đồng cảm nhưng còn hạn chế thực thi

Thủ tướng Kishida Fumio xuất hiện với cam kết “chính trị của niềm tin và đồng cảm”. Trong các bài phát biểu đầu nhiệm kỳ và ứng phó khủng hoảng COVID-19, ông Kishida nhấn mạnh: “Tôi sẽ cùng người dân vượt qua khủng hoảng, lắng nghe và đáp ứng các nhu cầu xã hội.” Lãnh đạo Nhật Bản chủ động tạo các diễn đàn đối thoại, trao đổi trực tiếp, đồng thời cảm ơn đến các nhân viên y tế, lao động công ích và toàn xã hội trong phòng chống dịch bệnh. (12-15)

Dù vậy, nhiều nhà phân tích nhận xét, sự đồng cảm ở Nhật Bản vẫn mang tính phong cách, lễ nghĩa nhiều hơn so với đồng cảm thực tế như ở Đài Loan. Nhật Bản còn gặp thách thức về việc chuyển hóa cam kết cảm xúc thành chính sách hỗ trợ cụ thể cho những nhóm yếu thế và sự đổi mới thực chất trong cách tiếp cận khủng hoảng. Tuy nhiên, tinh thần “nghe hiểu” và cộng tác vẫn là điểm sáng trong lãnh đạo Nhật Bản. (16,17)

New Zealand – Lãnh đạo đồng cảm kiểu mẫu toàn cầu

New Zealand thường được coi là hình mẫu toàn cầu về lãnh đạo đồng cảm và nhân ái, nổi bật qua các sự kiện như vụ thảm sát Christchurch (2019) dưới thời Thủ tướng Jacinda Ardern. Chỉ vài giờ sau vụ tấn công, Ardern đã gọi đó là “khủng bố”, trực tiếp tới thăm cộng đồng Hồi giáo, mặc trang phục Hijab và ôm động viên nạn nhân. Hành động này biểu hiện sự thấu cảm và quyết tâm hành động bảo vệ nhóm yếu thế, đồng thời khơi dậy tinh thần đoàn kết quốc gia. (18-22)

Tuyên bố của Ardern: “Chúng ta cần cảm thông, hãy tưởng tượng mình trong hoàn cảnh của người khác, để xây dựng hệ chính trị mà ai cũng muốn sống trong đó” đã tạo ra sự bùng nổ về niềm tin và gắn kết xã hội. Chính sách phòng chống COVID-19 của Ardern cũng đề cao tính minh bạch, trao quyền cho các cá nhân phải tự quyết định hành động vì cộng đồng. (18,23)

Các bài học cụ thể 

Các bài học về chỉ đạo của Tô Lâm về cải cách hành chính và phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam, chiến dịch chống tham nhũng và kiểm soát cá nhân hóa ở Trung Quốc, chiến dịch “Taiwan can help” cùng chính sách y tế cộng đồng tập trung vào người dân của Đài Loan, các diễn đàn đối thoại và lời cảm ơn trực tiếp của Thủ tướng Kishida tại Nhật Bản, lãnh đạo đồng cảm sâu sắc của Jacinda Ardern với cộng đồng Hồi giáo New Zealand và các chính sách bảo vệ sức khỏe toàn dân — cho thấy: 

– Lãnh đạo đồng cảm không chỉ là phát biểu mà còn là hành động cụ thể: bảo vệ nhóm yếu thế, khích lệ chia sẻ, tăng cường đối thoại và minh bạch.

– Chính trị dân chủ tạo điều kiện thuận lợi để lãnh đạo có thể lắng nghe, đối thoại, ra quyết định dựa trên nhu cầu thiết thực.

– Phong cách quản lý kỹ thuật mạnh, tập trung quyền lực (như tại Việt Nam, Trung Quốc) dễ đạt hiệu quả nhanh nhưng còn thiếu nền tảng đồng cảm thực tế.

– Những nước nổi trội về lãnh đạo đồng cảm như Đài Loan, New Zealand đều có truyền thống dân chủ, minh bạch và chính sách hướng về cộng đồng.

Tóm lại, sự khác biệt về lãnh đạo đồng cảm và nhân ái giữa Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, New Zealand bắt nguồn từ hệ thống chính trị, văn hóa xã hội và động lực phát triển quốc gia. Nhìn rộng ra, lãnh đạo đồng cảm và nhân ái là nền tảng cần thiết để phát triển đất nước vững mạnh, tạo dựng niềm tin và sự đoàn kết lâu dài.

____________

Nguồn:

1. https://www.thevietnamese.org/2025/08/one-year-of-to-lam-political-choices-that-will-echo-for-generations/   
2. https://vietnamlawmagazine.vn/party-chief-highlights-four-resolutions-as-pillars-for-vietnams-takeoff-74236.html   
3. https://www.gisreportsonline.com/r/vietnam-to-lam/ 
4. https://www.journalofdemocracy.org/articles/china-in-xis-new-era-the-return-to-personalistic-rule/   
5. https://en.wikipedia.org/wiki/Xi_Jinping   
6. https://www.prcleader.org/post/has-xi-jinping-reached-his-peak-power-concentration-versus-governance-capability  
7. https://freedomhouse.org/article/xi-jinping-authoritarian-reformer 
8. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8211442/   
9. https://munkschool.utoronto.ca/research/setting-precedent-unprecedented-times-taiwan-model-combatting-covid-19  
10. https://english.president.gov.tw/News/5985   
11. https://www.brookings.edu/articles/the-covid-19-crisis-has-revealed-taiwans-resilience/   
12. https://www.latimes.com/world-nation/story/2021-10-08/kishida-vows-trust-empathy-fix-japan  
13. https://halifax.citynews.ca/2021/10/08/kishida-vows-to-lead-with-trust-and-empathy-to-fix-japan/  
14. https://japan.kantei.go.jp/101_kishida/statement/202201/_00009.html  
15. https://english.aawsat.com/home/article/3233701/kishida-vows-lead-‘trust-and-empathy’-fix-japan  
16. https://www.lipscy.org/Lipscy_JapanCOVID19.pdf 
17. https://www.japan.go.jp/kizuna/2021/11/the_first_policy_speech_by_kishida.html 
18. https://www.cogitatiopress.com/mediaandcommunication/article/viewFile/6045/3046   
19. https://www.bbc.com/news/world-asia-47630129  
20. https://thecic.org/responding-to-terrorist-attacks-lessons-from-new-zealand/  
21. https://www.newyorker.com/culture/culture-desk/what-jacinda-arderns-leadership-means-to-new-zealand-and-to-the-world  
22. https://crownschool.uchicago.edu/student-life/advocates-forum/framing-and-agenda-setting-following-mass-shooting-terror-attack 
23. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1467928.pdf