Friday, August 2, 2024

2024
BBC

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch nước Tô Lâm đủ tiêu chuẩn để giữ chức tổng bí thư theo quy định

Sau khi ông Nguyễn Phú Trọng qua đời, ghế tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn đang trống và Chủ tịch nước Tô Lâm được giao điều hành lâm thời.

Bài toán mà Đảng cần giải là ai sẽ làm tổng bí thư cho tới Đại hội 14 diễn ra vào tháng 1/2026.

Vẫn còn khoảng 16 tháng nữa mới tới Đại hội 14, thời điểm bầu ra tổng bí thư và Ban Chấp hành Trung ương mới.

Từ nay tới thời điểm đó, Đảng Cộng sản Việt Nam có một số lựa chọn:

Chính thức bầu ra tổng bí thư mới;
Chọn một quyền tổng bí thư;
Giữ tình trạng như hiện tại: Ông Tô Lâm tiếp tục đảm trách chức năng của một tổng bí thư như thông báo phân công của Bộ Chính trị vào ngày 18/7.

Thật khó để hình dung việc Đảng Cộng sản Việt Nam không có một tổng bí thư chính thức, nhất là trong bối cảnh công tác chuẩn bị cho Đại hội 14 đang bước vào giai đoạn quyết định.

Vậy trong trường hợp bầu tổng bí thư mới, quy trình sẽ diễn ra như thế nào?

Quy trình bầu tổng bí thư

Điều 26 Quy chế bầu cử trong Đảng ban hành theo Quyết định số 244-QĐ/TW, ngày 9/6/2014 quy định quy trình bầu tổng bí thư như sau (trích nguyên văn):

Phiên họp thứ nhất của Ban Chấp hành Trung ương do đồng chí Tổng Bí thư khóa trước (tái cử hoặc không tái cử) làm triệu tập viên khai mạc và chủ trì cho đến khi bầu xong Đoàn Chủ tịch hội nghị. Đoàn chủ tịch báo cáo về yêu cầu, tiêu chuẩn Tổng Bí thư và dự kiến nhân sự Tổng Bí thư được Ban Chấp hành Trung ương khóa trước giới thiệu, ý kiến giới thiệu của Bộ Chính trị khóa mới, kết quả giới thiệu nhân sự Tổng Bí thư của Đại hội để hội nghị tham khảo.
Họp tổ để thảo luận và tiến hành ứng cử, đề cử.
Đoàn Chủ tịch tổng hợp danh sách những người tự ứng cử, được đề cử; đề xuất những trường hợp được rút và không được rút khỏi danh sách bầu cử, báo cáo hội nghị xem xét, quyết định.
Lấy phiếu xin ý kiến của hội nghị đối với những người ứng cử, được đề cử tại hội nghị (nếu cần).
Lập danh sách bầu cử, hội nghị biểu quyết thông qua số lượng và danh sách bầu cử.
Bầu cử, kiểm phiếu, công bố kết quả bầu cử.

Đây là quy trình áp dụng cho phiên họp Ban Chấp hành Trung ương khóa mới sau Đại hội Đảng và trong bối cảnh có "đồng chí tổng bí thư khóa trước". Do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã qua đời, người triệu sẽ là người giữ chức năng của tổng bí thư, trong trường hợp này là ông Tô Lâm.

Vào ngày 18/7, khi có thông tin ông Tô Lâm được phân công "chủ trì công việc của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư theo trách nhiệm, quyền hạn được Bộ Chính trị quy định", ông Carl Thayer, giáo sư danh dự về chính trị tại Đại học New South Wales, nhận định với BBC News Tiếng Việt về diễn biến sắp tới:

"Tổng bí thư, hoặc người đang giữ quyền tổng bí thư, phải đề cử người kế nhiệm. Tình hình hiện tại không rõ ràng.

"Ông Nguyễn Phú Trọng tái tập trung quyền lực về Đảng như thế nào?2 tháng 8 năm 2024

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời ảnh hưởng thế cục Biển Đông thế nào?1 tháng 8 năm 2024

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: đức trị và đảng trị1 tháng 8 năm 2024

Ai đủ tiêu chuẩn làm tổng bí thư?

Tiêu chuẩn giữ chức tổng bí thư được nêu trong Quy định 214 năm 2020 của Bộ Chính trị.

Một trong những tiêu chuẩn là phải hoàn thành một nhiệm kỳ trong Bộ Chính trị.

Theo quy định này, tính ở thời điểm hiện tại, chỉ có Chủ tịch nước Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính đủ tiêu chuẩn để giữ chức tổng bí thư.

Trong một bài viết ngày 19/7 trên trang Asia Sentinel, ông David Brown, một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ có nhiều năm kinh nghiệm tại Việt Nam, viết:

"Hiện chỉ còn một người có khả năng ngáng đường ông Tô Lâm trở thành tổng bí thư, đó là Thủ tướng Phạm Minh Chính."

Tuy nhiên, nếu ông Chính làm tổng bí thư, Việt Nam sẽ cần tìm ra một nhân sự để lấp chiếc ghế trống ở vị trí đứng đầu chính phủ. Với vai trò của thủ tướng là điều hành hoạt động các bộ ngành, của cả nền kinh tế, việc thay đổi vào lúc này sẽ gây ra nhiều xáo trộn.

Do đó, mọi sự chú ý đang đổ dồn vào ông Tô Lâm.

Giáo sư Alexander L Vuving tại Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (Mỹ) vào ngày 19/7 đánh giá rằng ông Tô Lâm "đang đứng trước cơ hội lớn nhất" để kế nhiệm ông Trọng.

David Hutt, nhà nghiên cứu từ Viện Trung u về Nghiên cứu châu Á (CEIAS), ngày 19/7 có chung nhận định.

"Ông Tô Lâm dường như là một sự thay thế. Ông Phạm Minh Chính không thể vừa làm thủ tướng vừa làm tổng bí thư được. Vì vậy, ông Tô Lâm sẽ có thêm 16 tháng tới để giành lợi thế trước Đại hội Đảng lần thứ 14.”

Thêm nữa, ông Tô Lâm vốn đã đang giữ quyền điều hành Đảng Cộng sản Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Tô Lâm cũng có cái khó. Theo thông lệ, tổng bí thư là người đã hoàn thành một nhiệm kỳ trong "Tứ Trụ" hoặc thường trực Ban Bí thư. Tới thời điểm Đại hội 14, chỉ có ông Phạm Minh Chính đáp ứng tiêu chí này (ông Tô Lâm mới vào "Tứ Trụ" giữa kỳ).

Nhưng có lẽ trong bối cảnh thiếu người như hiện nay, các thông lệ có thể được bỏ qua.

Theo Quy định 214, Ban Chấp hành Trung ương Đảng có thể xem xét "trường hợp đặc biệt" đối với các ứng viên cho ghế tổng bí thư. Điều này được hiểu là, trong trường hợp cần thiết, Ban Chấp hành Trung ương có thể xem xét chọn người chưa hội đủ tất cả các tiêu chuẩn cho vị trí tổng bí thư.

Tin liên quan