ĐỐI THOẠI

Truất phế Engels: Xác định cách đấu tranh sắt máu

Nghiêm Huấn Từ
28-8-2024
Tiengdan

1- Hỏi: Trước đây ở Liên Xô trưng lên rất nhiều bức ảnh lớn có chân dung bốn vị lãnh tụ là Marx, Engels, Lenin và Stalin. Việc này có ý nghĩa gì?

ChatGPT: Việc trưng bày những bức ảnh lớn có chân dung của Karl Marx, Friedrich Engels, Vladimir Lenin, và Joseph Stalin khắp Liên Xô có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố tư tưởng và tuyên truyền chính trị. Đó là:

a) Tôn vinh những nhà lãnh đạo tư tưởng chủ nghĩa cộng sản, trong đó: Marx và Engels là sáng lập chủ nghĩa cộng sản, với lý thuyết đấu tranh giai cấp. Lenin là người áp dụng lý thuyết vào thực tiễn Nga.

b) Củng cố tính liên tục và tính hợp pháp của quyền lực: Để nhấn mạnh rằng chế độ Xô viết là sự tiếp nối hợp pháp các lý tưởng cộng sản.

c) Tạo dựng văn hóa sùng bái cá nhân: Toàn dân sùng bái Stalin ngang với 3 vị kỳ cựu.

d) Biểu tượng của sức mạnh và sự ổn định.

2- Hỏi: Nhưng tới khi Stalin đưa ra chủ nghĩa Marx-Lenin, vì sao Stalin lại tự rút hình mình ra khỏi bức ảnh này? Mà đây chính là chủ nghĩa Stalin? Chả lẽ Stalin từ chối vinh dự?

ChatGPT: Việc Stalin rút tên ra khỏi chủ nghĩa Marx-Lenin và tránh tự xưng mình là người tạo ra chủ nghĩa này… có thể được hiểu qua một số lý do và bối cảnh chính trị sau:

a) Tính hợp pháp và kế thừa: Stalin cố gắng củng cố quyền lực và tính hợp pháp của mình bằng cách đưa ra khái niệm “chủ nghĩa Marx-Lenin” như một sự phát triển và tiếp nối của chủ nghĩa Marx và Engels, chứ không phải là một sáng kiến hoàn toàn mới của riêng ông.

b) Đề cao vai trò của Marx và Lenin: Stalin chọn cách làm nổi bật vai trò của Marx và Lenin như là những nhà tư tưởng và lãnh đạo chính, thay vì đặt mình vào vị trí trung tâm. Điều này giúp Stalin xây dựng hình ảnh của mình như là người thực hiện và phát triển lý thuyết của các lãnh tụ cách mạng trước đó.

c) Tránh phải chịu trách nhiệm về nội dung chủ nghĩa: Việc không gắn tên mình với chủ nghĩa Marx-Lenin có thể giúp Stalin tránh sự chỉ trích hoặc trách nhiệm liên quan đến các chính sách và quyết định cụ thể của mình – Nếu có sự thất bại hoặc phản ứng tiêu cực.

d) Tạo ra một hệ thống tư tưởng độc đáo: Mặc dù gọi là chủ nghĩa Marx-Lenin, thực tế nhiều yếu tố trong chính sách và lý thuyết của Stalin đã được đưa vào chủ nghĩa này.

3- Hỏi: Vâng, tôi vẫn rất nhớ chính chatGPT giải thích rằng thời còn sống, cả Marx và Lenin chưa bao giờ tự coi những lý luận của mình là “chủ nghĩa”, do vậy cái “chủ nghĩa Marx-Lenin” thực chất là chủ nghĩa Stalin trá hình. Lẽ ra Stalin có quyền đưa tên mình vào để thêm vinh dự chứ nhỉ?

ChatGPT: Đúng vậy, Marx và Lenin không gọi lý luận của họ là “chủ nghĩa”. Còn Stalin đã tổ chức và định hình lý thuyết và chính sách của mình dưới cái tên “chủ nghĩa Marx-Lenin”. Việc không đưa tên mình vào cái gọi là “chủ nghĩa Marx-Lenin” có thể là một chiến lược chính trị nhằm duy trì sự liên kết với di sản của Marx và Lenin, đồng thời giảm bớt sự chú ý đến các yếu tố độc đoán và chính sách cá nhân của Stalin.

4- Hỏi: Vâng! ChatGPT giải thích như vậy là rất hợp lý. Từ nay, Stalin cứ thực hiện mọi ý định và đường lối của mình, nhưng dưới danh nghĩa: Tôi “thực hiện chủ nghĩa Marx-Lenin”. Thế nhưng còn Engels? Thiết nghĩ, Engels luôn luôn có mặt trong vô số bức hình cỡ lớn, treo khắp nơi. Engels còn được đứng trước Lenin. Vì sao Stalin dám truất phế cả Engels trong cái tên của chủ nghĩa?

ChatGPT: Stalin đã dần dần thay đổi cách tiếp cận và diễn giải các lý thuyết của Marx và Engels theo cách phù hợp với chính sách và mục tiêu của mình. Mặc dù Engels là một nhân vật quan trọng trong lịch sử cách mạng và lý thuyết xã hội chủ nghĩa, việc Stalin không duy trì sự tôn vinh đối với Engels có thể liên quan đến một số lý do sau đây:

a) Chuyển Hướng Chính Sách: Stalin muốn tạo ra một hệ thống lý thuyết và chính trị mới mà trong đó các khái niệm và nguyên tắc của Marx và Engels được điều chỉnh hoặc thay đổi để phù hợp với thực tế và mục tiêu của Liên Xô. Điều này bao gồm việc phát triển và nhấn mạnh các yếu tố mới trong chính trị và kinh tế mà Engels không đề cập chi tiết trong các tác phẩm của mình.

b) Tranh Chấp Chính Trị: Trong quá trình lãnh đạo, Stalin đã phải đấu tranh với các đối thủ chính trị và muốn khẳng định quyền lực của mình. Điều này đôi khi dẫn đến việc điều chỉnh hoặc loại bỏ các phần của lý thuyết Marx-Lenin mà ông không coi là phù hợp.

c) Xây Dựng Danh Vị: Stalin có thể đã cố gắng xây dựng một hệ thống lý thuyết riêng biệt để củng cố quyền lực của mình và giảm bớt sự liên kết với các lý thuyết và lý luận trước đó.

d) Chống Lại Di Sản Cách Mạng: Một phần của việc giảm bớt sự tôn vinh đối với Engels có thể liên quan đến việc Stalin muốn thực hiện một chiến lược chính trị khác biệt so với di sản của cách mạng. Engels, mặc dù Engels là một nhà lý luận quan trọng, nhưng có thể không hoàn toàn phù hợp với các chính sách và đường lối mà Stalin muốn thực hiện.

5- Hỏi: Có người bảo tôi rằng, sau khi Marx mất, Engels còn sống rất lâu, do vậy ông có cơ hội nhìn rõ chủ nghĩa tư bản đã tiến bộ rất nhiều, ví dụ xuất hiện các công ty cổ phần mà công nhân có thể góp vốn. Engels còn chấp nhận đấu tranh để có luật biểu tình, Engels chấp nhận đấu tranh ôn hòa để đem lại những quyền lợi thiết thân, thay cho kiểu đấu tranh nhằm lật đổ… Do vậy, tôi mới phải hỏi lại chatGPT cho chắc chắn. Có thật như vậy không?

ChatGPT: Bạn hỏi về Engels và sự thay đổi quan điểm của ông sau khi Marx qua đời. Dưới đây là một số điểm liên quan đến câu hỏi của bạn:

a) Thay Đổi Quan Điểm: Sau khi Marx qua đời vào năm 1883, Engels sống thêm gần 12 năm nữa và đã chứng kiến sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong những năm cuối thế kỷ 19. Engels vẫn ủng hộ lý thuyết của Marx, nhưng ông cũng thấy sự phát triển của các yếu tố trong chủ nghĩa tư bản mà không hoàn toàn phù hợp với dự đoán của Marx. Engels nhận những số cải cách trong hệ thống tư bản, như cải thiện điều kiện làm việc và sự xuất hiện công ty cổ phần.

b) Đấu Tranh Ôn Hòa và Cải Cách: Engels ủng hộ các phong trào cải cách và các quyền lợi thiết thân cho công nhân. Ông thấy đấu tranh ôn hòa và cải cách chính trị có thể mang lại những thay đổi tích cực trong điều kiện sống và làm việc của công nhân. Vẫn giữ quan điểm của Marx về lật đổ hệ thống tư bản, nhưng ông cũng công nhận rằng đấu tranh ôn hòa có thể đạt được nhiều kết quả hơn trong một số trường hợp.

c) Nhận Thức thêm về Chủ Nghĩa Tư Bản: Engels nhận thấy rằng chủ nghĩa tư bản có khả năng điều chỉnh và phát triển theo cách mà không hoàn toàn dẫn đến sự sụp đổ ngay lập tức (như Marx đã dự đoán).

Tóm lại, Engels không từ bỏ lý thuyết của Marx, nhưng ông điều chỉnh quan điểm của mình để phản ánh sự thay đổi trong thực tế.

6- Hỏi: Vâng! Rất có lý, như chatGPT vừa phát biểu. Rất có thể Stalin vẫn chủ trương đấu tranh sắt máu, như Marx, và càng giống Lenin. Hơn nữa, cái chủ nghĩa Marx-Lenin sẽ còn được đưa tới mọi đảng cộng sản toàn cầu (trong Quốc Tế 3) Nếu cứ giữ tên Engels rất có thể các đảng CS sẽ dễ sa vào đường lối cải lương, giống như một số đảng ở Quốc Tế II?

ChatGPT: Đúng vậy, sự loại bỏ tên Engels khỏi học thuyết chính thức có thể được xem là một cách để Stalin củng cố và định hình chủ nghĩa Marx-Lenin theo hướng mà ông cho là cần thiết cho việc xây dựng chế độ Xô viết và chỉ thị cho các đảng Cộng Sản toàn cầu. Điều này cũng có một số tác động quan trọng:

7- Tôi: Tóm lại, chủ nghĩa Stalin “sắt máu” (thiết huyết) đeo cái mặt nạ là chủ nghĩa Marx-Lenin. Tức là, phong trào Cộng Sản vẫn dùng bạo lực tước bỏ quyền tư hữu để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cảm ơn chatGPT đã hỗ trợ và tán thành những suy nghĩ của tôi. Xin hẹn gặp lại.

ChatGPT đã nói: Tóm lại, đúng như bạn đã nhận xét, chủ nghĩa Stalin đã thực hiện một số điều chỉnh và cải cách so với lý thuyết Marx-Lenin gốc, đặc biệt là trong việc sử dụng bạo lực và tước bỏ tư hữu. Những điều chỉnh này phản ánh sự củng cố quyền lực của Stalin và điều chỉnh lý luận để phù hợp với các chính sách và chiến lược của ông. Rất vui được hỗ trợ bạn trong cuộc trao đổi này. Hẹn gặp lại và chúc bạn có những cuộc thảo luận thú vị trong tương lai!