ĐỐI THOẠI

Nga và phương Tây tiến hành cuộc trao đổi tù nhân lớn nhất từ thời Chiến tranh lạnh
Chi Phương|Thu Hằng
Đăng ngày: 02/08/2024 - 11:57Sửa đổi ngày: 02/08/2024 - 16:06
RFI

Nga và nhiều nước phương Tây hôm qua, 01/08/2024, đã tiến hành cuộc trao đổi 26 tù nhân, được coi là có quy mô lớn nhất kể từ thời Chiến tranh lạnh.

Ngày 01/08/2024, tổng thống Nga Vladimir Putin ra sân bay Vnukovo, gần Matxcơva, đón Vadim Krasikov, người bị Đức kết án chung thân và được trả tự do trong cuộc trao đổi tù nhân. © Mikhail Voskresensky / Sputnik / Kremlin Pool Photo via AP

Cuộc trao đổi diễn ra tại sân bay Ankara. Cơ quan tình báo MIT của Thổ Nhĩ Kỳ, nước đứng ra làm trung gian đàm phán, đã giám sát cuộc trao đổi, khi các tù nhân rời khỏi máy bay của Nga và được kiểm tra sức khỏe. Nhà Trắng xác nhận 16 người được Matxcơva trả tự do đã và đang trên đường trở về Hoa Kỳ và các nước châu Âu.

Trong số đó, đáng chú ý nhất là nhà báo Evan Gershkovich của báo The Wall Street Journal và Paul Whelan, giám đốc an ninh của một doanh nghiệp ở Michigan. Cả hai bị Nga cáo buộc làm gián điệp và phải đối mặt với án tù nhiều năm. Ngoài ra, một số chính trị gia thuộc phe đối lập Nga cũng được « ân xá », theo sắc lệnh của tổng thống Nga Vladimir Putin, như Ilya Yashin và Vladimir Kara-Murza. 

Đổi lại, 8 tù nhân Nga đã được phóng thích từ các nhà tù ở Hoa Kỳ, Na Uy, Đức, Ba Lan và Slovenia, trong đó có Vadim Krasikov, bị kết án chung thân ở Đức do đã sát hại một nhà đối lập Chechnya vào năm 2019 ở Berlin. Thủ phạm được cho là thuộc cơ quan tình báo Nga (FSB). 

Trong khi nhiều nước phương tây và các cơ quan Liên Hiệp Quốc hoan nghênh cuộc trao đổi tù nhân này, phía Nga, theo hãng tin Tass, mô tả những tù nhân mà Nga vừa trả tự do là « kẻ thù », « kẻ phản bội » và muốn những người này tránh xa nước Nga.

Tổng thống Mỹ Biden và phó tổng thống Harris ra sân bay đón những người được Nga trả tự do

Những công dân Mỹ được trao đổi tại Thổ Nhĩ Kỳ đã về tới Washington trong đêm qua. Trong bài phát biểu, tổng thống Joe Biden cảm ơn các nước đã tham gia quá trình đàm phán đầy khó khăn, phức tạp và đã đưa ra những quyết định táo bạo, dũng cảm khi thả những tù nhân Nga đang thụ án ở nước họ.

Thông tín viên RFI tại New York Loubna Anaki tường thuật :

« Họ được chào đón trong niềm vui vỡ òa và những tràng pháo tay. Người thân của họ và đích thân tổng thống Joe Biden cùng với phó tổng thống Kamala Harris chờ họ ngay dưới chân cầu thang. Người đầu tiên ra khỏi máy bay là cựu thủy quân lục chiến Paul Whelan, người đã sống 6 năm trong nhà tù ở Nga vì bị cáo buộc làm gián điệp. Người thứ hai đặt chân lên đất Mỹ là Evan Gershkovich, nhà báo của The Wall Street Journal, bị bắt cách đây hơn 1 năm cũng với cáo buộc làm gián điệp. Chỉ cách đây hai tuần, nhà báo này bị kết án 16 năm tù. Theo sau họ là nữ phóng viên song tịch Nga-Mỹ Alsu Kurmasheva và nhà đấu tranh người Nga có thẻ thường trú ở Mỹ Vladimir Kara-Mourza.

Buổi tiếp đón họ về nhà được truyền hình trực tiếp. Trước đó vài tiếng, tổng thống Joe Biden coi đây là « một ngày lịch sử, một ngày hạnh phúc ». Đối với tổng thống sẽ mãn nhiệm trong vài tháng nữa, thành quả này là một chiến thắng chính trị, cho dù một số nghị sĩ đảng Cộng Hòa đặt câu hỏi về cuộc trao đổi tù nhân và thắc mắc liệu việc này có khuyến khích Nga tiếp tục bỏ tù các công dân Mỹ để biến họ thành lá bài mặc cả hay không ».

Quá trình đàm phán bí mật do tổng thống Mỹ Joe Biden điều phối diễn ra rất căng thẳng và kết thúc ngày 24/07. Một quan chức cấp cao của Mỹ, được AFP trích dẫn, kể lại : « Chỉ một giờ trước khi ra thông cáo (rút khỏi cuộc đua tái tranh cử vào Nhà Trắng), tổng thống đã gọi điện cho đồng nhiệm Slovenia để yêu cầu ông hoàn thiện những chi tiết cuối cùng và đúc kết thỏa thuận ».