ĐỐI THOẠI

VNTB – TS Hoàng Phương Mai: sự ra đi bất ngờ & những câu hỏi chưa lời đáp
TS Nguyễn Hồng Vũ
01.09.2025 7:02
VNThoibao

 (VNTB) – Sự ra đi “bất thường” của chị Mai không chỉ do sự suy sụp tinh thần dẫn đến trầm cảm, như nhiều thông tin hiện nay đang đưa, mà theo một số ý kiến, còn có thể liên quan đến áp lực từ nơi làm việc và sự bất mãn khi năng lực không được trọng dụng.

 Tôi không biết TS (tiến sĩ) Mai cho đến gần đây thấy thông tin trên mạng chia buồn cho sự ra đi “bất ngờ” của chị. Hiện tại, không có thông tin chính thức nào công bố nguyên nhân cái chết của vị TS này!

Vài hôm trước tôi còn nghi ngờ chuyện này chuyện kia, nhưng hôm nay, khi đọc được thông cáo của Viện Nghiên cứu Hán Nôm, tôi đã thực sự “rõ”!

Theo nhiều nguồn tin chính thống, tôi biết TS Hoàng Phương Mai là một chuyên gia Hán Nôm, đặc biệt am hiểu Nôm Tày – Nùng, với nhiều năm nghiên cứu. Công trình tiêu biểu của chị, “Lời xưa vang vọng – Qua tác phẩm Lữ Trung Tạp Thuyết của Bùi Huy Bích” (2021), thể hiện sự đầu tư nghiêm túc và tâm huyết trong nghiên cứu văn hóa – tư tưởng Nho học, vừa dịch thuật, vừa phân tích hệ thống, đồng thời cung cấp cả nguyên văn chữ Hán và bản dịch tiếng Việt, giúp độc giả dễ tiếp cận. Các đánh giá đều ghi nhận bà đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển ngành Nôm học, đặc biệt ở mảng ít người theo đuổi như Nôm Tày – Nùng, với tinh thần học thuật khiêm nhường, bền bỉ và để lại di sản giá trị cho giới nghiên cứu sau này.

Nói một cách dễ hiểu, chị Mai là một Tiến Sĩ theo đúng nghĩa: khám phá cái mới, phát triển sự hiểu biết cho xã hội. Chị từng là một trong số rất ít chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực này tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm (VNCHN).

Tuy nhiên, trong thông cáo của VNCHN chỉ ghi vỏn vẹn rằng: “Bà Hoàng Phương Mai là viên chức của Viện từ năm 2004, phần lớn thời gian làm việc tại bộ phận Thư viện, phụ trách quản lý sách mới và phục vụ bạn đọc”. Đây như một gáo nước lạnh cho những nhân sĩ trí thức; nếu không phải là sự lãng phí chuyên môn của người trí thức cao cấp, thì cũng là biểu hiện của sự quản lý nhân tài bất hợp lý. Một chuyên gia hiếm hoi như chị Mai nên được bố trí vào những vị trí nghiên cứu, đào tạo và phát triển đúng chuyên môn để tạo ra nhiều sản phẩm tri thức cho nhân loại, chứ không phải dành phần lớn thời gian quản lý sách và phục vụ bạn đọc!

Chưa hết, công việc tưởng chừng đơn giản như “phụ trách quản lý sách mới và phục vụ bạn đọc” thế mà một TS như chị vẫn bị đánh giá “không hoàn thành nhiệm vụ” trong ba năm liên tiếp, từ 2022 đến 2024. Chị Mai đã phản kháng khi đề nghị xem xét lại kết quả đánh giá viên chức, nhưng không được giải quyết… Chị đã bị “đuổi việc” vào ngày 4/3/2025!

Sự ra đi “bất thường” của chị Mai không chỉ do sự suy sụp tinh thần dẫn đến trầm cảm, như nhiều thông tin hiện nay đang đưa, mà theo một số ý kiến, còn có thể liên quan đến áp lực từ nơi làm việc và sự bất mãn khi năng lực không được trọng dụng.

Thiết nghĩ, nhà nước Việt Nam hiện nay có chính sách trọng dụng nhân tài để đẩy mạnh phát triển đất nước. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại Hội nghị Trung ương 9 khóa XIII rằng một trong những nhiệm vụ trọng tâm là thu hút ít nhất 100 chuyên gia Việt kiều hàng đầu về nước trong giai đoạn 2025–2027, đồng thời xây dựng cơ chế đãi ngộ đặc biệt vượt khung để họ có thể yên tâm cống hiến. Vậy có phải VNCHN đã đi ngược lại tinh thần này?

Điều cần hơn hết lúc này là các ban ngành cần làm rõ:

1. Tại sao VNCHN lại để nhân sự có chuyên môn cao cấp làm những công việc cơ bản?

2. Dựa vào đâu mà lãnh đạo VNCHN đánh giá TS Mai “không hoàn thành nhiệm vụ” trong ba năm liên tiếp?

3. Tại sao đề nghị xem xét lại kết quả đánh giá viên chức của chị Mai đã bị “bỏ quên”?

Làm tri thức đích thực đã khó, giữ được phẩm giá tri thức trong hoàn cảnh của chị thì khó “như lên trời”!

Mong chị Mai ra đi thanh thản!

_________________

Nguồn:

Bài viết trên Facebook Nguyễn Hồng Vũ:

https://www.facebook.com/share/p/14DfAv4VgTJ/?mibextid=wwXIfr