ĐỐI THOẠI

VNTB – Tình trạng chia rẽ nước Mỹ hiện nay

Thái Hóa Lộc
26.09.2025 6:11
VNThoibao

 (VNTB) – Ít có thời kỳ nào trong lịch sử nước Mỹ chính trị lại ảm đạm và bạo lực hơn như trong giai đoạn lịch sử này

 Những ai theo dõi tin tức thời cuộc chính trị Mỹ đều thấy rõ một hiện tượng đáng buồn cho nước Mỹ, chưa bao giờ chính trị Mỹ bị phân hóa như bây giờ. Hai chính đảng DC và CH không còn chống đối nhau vì khác biệt ý thức hệ chính trị, vì những khái niệm trừu tượng như tự do, dân chủ, tư bản, xã nghĩa,… nữa, mà tất cả đều muốn triệt hạ lẫn nhau chỉ vì quyền lợi duy nhất của đảng…

Ngôn ngữ Việt ở hải ngoại bây giờ có một chữ mới, thịnh hành nhất dù nhiều người chẳng hiểu gì. Tất cả người nào lên tiếng bàn về chính trị, không chừa ai, đương nhiên đều mang trong người tính chất cực đoan và cuồng tín. Trong khi người tị nạn đã từng thờ ơ chính trị cũng đã tham gia cuồng nhiệt. Nếu hiểu ra hiện tượng mới của thế kỷ này là việc truyền thông lan tràn ra quần chúng quá nhanh, quá mạnh, quá nhiều. Tuy thời đại báo chí truyền thông không còn huy hoàng như trước đây nhưng hàng triệu trang mạng xã hội, hàng tỷ emails trao đổi miễn phí, vô trách nhiệm, vô thưởng vô phạt, cả nước chú ý đến chính trị, theo dõi tin chính trị, và tất cả đều có ý kiến riêng về bất cứ vấn đề gì, luôn luôn cho mình là đúng, và ngược lại. Tuy nhiên, cuộc diện biến chuyển như một cơn địa chấn khi cái chết của Charlie Kirk và nước Mỹ đứng trước ngã rẽ nguy hiểm.

Sau một trong những vụ ám sát chấn động nhất trong lịch sử Mỹ, thống đốc Utah đã kêu gọi người Mỹ hạ nhiệt bầu không khí chính trị. Nhưng hầu như kể từ sau cái chết của Charlie Kirk nghĩ rằng đây sẽ là con đường mà nước Mỹ chọn ít nhất trong tương lai gần.

Nước Mỹ không đoàn kết 14 năm trước, khi một nữ nghị sĩ Dân chủ bị bắn vào đầu ở Arizona. Nước Mỹ cũng không đoàn kết tám năm trước, khi một nghị sĩ Cộng hòa bị bắn trong lúc tập luyện bóng chày. Người Mỹ thậm chí còn không đoàn kết khi đối mặt với đại dịch toàn cầu. Thực tế, Covid còn khiến sự chia rẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

Những dư luận trong quần chúng và chính quyền chỉ vài ngày sau cái chết của Charlie Kirk, các phe phái chính trị trong nước đã nhanh chóng chia rẽ, theo đuổi các câu chuyện mâu thuẫn nhau nhưng lý do rất đơn giản, khó thay đổi. Những động lực chi phối đời sống chính trị Mỹ thường làm cho những Mỹ căng thẳng leo thang.

Trên khắp nước Mỹ, các ứng cử viên dễ dàng thắng cử hơn nếu tập trung vào việc thu hút cử tri cực đoan trong đảng mình thay vì nhắm tới những người ôn hòa (đây là hệ quả đáng buồn của việc thao túng bầu cử – nguyên nhân gốc rễ khiến chính trị Mỹ trở nên rối ren và chia rẽ. Tương tự, trong giới truyền thông, những người bình luận về chính trị được “thưởng” khi họ thể hiện cực đoan hơn và kích động sự phẫn nộ – đó là cách để thu hút nhiều người xem hơn và cuối cùng là kiếm được nhiều doanh thu quảng cáo hơn. Cơ chế khuyến khích này là lý do khiến Thống đốc Utah Spencer Cox trở thành một trường hợp khá đặc biệt ở Mỹ. Ông đã kêu gọi người Mỹ “hãy tắt máy tính, tắt điện thoại, chạm vào cỏ, ôm người thân, xuống đường và làm việc thiện cho cộng đồng”. Lời của ông nghe thật tỉnh táo, thật thuần khiết – một nỗ lực hòa giải giữa biển trời chia rẽ.

Khoảng 160 năm trước, đất nước này đã lâm vào cuộc nội chiến và chưa bao giờ thực sự ngừng lại. Trong vòng 5 năm của thập niên 1960, một tổng thống Mỹ bị ám sát, rồi sau đó em trai ông cũng bị hạ sát khi đang vận động tranh cử tổng thống. Cùng giai đoạn đó, hai nhà lãnh đạo nhân quyền nổi bật nhất của Mỹ cũng bị ám sát. Trong thập niên 1970, Tổng thống Gerald Ford từng bị bắn hai lần trong các vụ tấn công khác nhau.

Đến thập niên 1980, ông Ronald Reagan bị một viên đạn bắn trúng khi đang đi bộ tới chiếc limousine của mình. Và tất nhiên, chỉ mới năm ngoái, ông Trump đã trở thành nạn nhân của một âm mưu ám sát bất thành bởi một tay súng ở Pennsylvania – và một âm mưu thứ hai được cho là do một tay súng ở Florida, vụ xét xử người này bắt đầu vào tuần mà Kirk bị giết.

Điều khiến thời kỳ này khác biệt so với thập niên 1960 và 1970 chính là những gì Thống đốc Cox lo ngại. Trong khi cẩn trọng tránh nói những điều có thể làm chia rẽ thêm người Mỹ, vị thống đốc này lại không hề nhẹ tay với các công ty mạng xã hội mà rõ ràng ông cho là chịu trách nhiệm về bi kịch này.

“Tôi tin rằng mạng xã hội đã đóng vai trò trực tiếp trong mọi vụ ám sát và âm mưu ám sát mà chúng ta đã chứng kiến trong dăm bảy năm qua”, ông Cox nói trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 14/9. Ông tiếp tục nói rằng từ “ung thư” có lẽ quá nhẹ để mô tả những gì mạng xã hội đã gây ra cho xã hội Mỹ. Hầu hết các công ty công nghệ chưa đưa ra các phát ngôn chính thức. Tuy nhiên, tỷ phú Elon Musk, Tổng giám đốc của X, đã lên tiếng, cho rằng “cánh tả cực đoan đã ăn mừng vụ ám sát Charlie Kirk,” và thêm rằng, “không thể có sự đoàn kết với những kẻ cuồng tín ác độc ăn mừng việc giết người”. Ông Musk cũng viết về tác động của mạng xã hội: “Dù các cuộc thảo luận trên X đôi khi trở nên tiêu cực, nhưng việc có những cuộc trao đổi như vậy vẫn là điều tốt”. ‘Giống như một cuộc hôn nhân tồi tệ’

Những cạm bẫy của một hệ thống kết hợp mạng xã hội với chính trị cũng khiến ngay cả những người đam mê chính trị nhất lo ngại, bất kể họ ủng hộ ai.

Bi kịch và trớ trêu là bởi Kirk tự coi mình là người ủng hộ quyền tự do ngôn luận, dù các nhà phê bình thường không đồng tình với cách ông định nghĩa điều đó. Tuy nhiên, cái chết của ông có thể đẩy nước Mỹ ngày càng xa rời đối thoại. Chỉ vài ngày sau cái chết của Kirk, các phe phái chính trị trong nước đã nhanh chóng quay lại với các luận điệu đối lập nhau.

Nhiều người phe cánh tả háo hức tìm hiểu cách kẻ giết Kirk có thể đã bị cực đoan hóa bởi các hội nhóm trên mạng và các nhóm chat. Nhiều người thuộc cánh hữu lại muốn phân tích xem liệu nghi phạm có phải là một phần của âm mưu cánh tả hay không. Không phe nào tỏ ra đặc biệt quan tâm đến ưu tiên hòa giải hay hàn gắn.

Thực tế là những người nghiên cứu về cực đoan tin rằng phân chia phe tả – hữu có thể không phải là cách hữu ích nhất để nhìn nhận sự chia rẽ này trong thời điểm tốt hơn hết là nên nhìn vào nguyên nhân khiến con người trở nên khó kiểm soát,” Rachel Kleinfeld, nghiên cứu viên cao cấp tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, chuyên gia về các nền dân chủ bị chia rẽ, nói.

“Điều đó đòi hỏi mong muốn hạ nhiệt… và yêu cầu mọi người phải dũng cảm hơn những gì họ đang thể hiện.”

“Tôi cho là, nếu chúng ta, với tư cách là một xã hội, lật sang một trang mới, bắt đầu một chương mới, thì sẽ hữu ích hơn, bởi vì tình hình này chẳng khác nào là một cuộc hôn nhân tồi tệ cả. Và giống như một cuộc hôn nhân tồi tệ, chúng chỉ có thất bại nếu cứ mải đổ lỗi cho nhau.”

Liệu nước Mỹ có thể thoát khỏi sự chi phối của các thuật toán vốn đang khoét sâu chia rẽ hay không? Câu trả lời đòi hỏi một nhà lãnh đạo có sức mạnh to lớn cùng cam kết mạnh mẽ không kém cho hòa giải.

Ít có thời kỳ nào trong lịch sử nước Mỹ chính trị lại ảm đạm và bạo lực hơn như trong giai đoạn lịch sử này. Nhưng nước Mỹ đang bước tiếp, sẽ kỷ niệm 250 năm kỷ niệm ngày lập quốc. Nước Mỹ sẽ vượt qua những chia rẽ đầy bạo lực hiện nay. Chúng ta – người dân tị nạn yêu nước Mỹ và tin tưởng nước Mỹ tươi sáng tốt đẹp hơn trong tương lai!