NCQT: Thế giới hôm nay-26/09/2025Nguồn: The Economist
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
26/09/2025
NghiencuuQT
Ông Trump đã ký sắc lệnh phê duyệt thỏa thuận cho phép TikTok tiếp tục hoạt động tại Mỹ bằng cách tách ứng dụng này khỏi ByteDance, công ty mẹ ở Trung Quốc. Ông Trump cho biết chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cho phép ông “tiến hành.” Ông cũng nói rằng tập đoàn Oracle sẽ đóng “vai trò rất lớn” trong quyền sở hữu mới của TikTok tại Mỹ. ByteDance vẫn sẽ nắm giữ một phần nhỏ cổ phần. Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance nói thỏa thuận này định giá TikTok ở mức 14 tỷ USD.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen cho biết bà sẽ phối hợp với NATO để xử lý tình trạng “nghiêm trọng” các đàn máy bay không người lái khiến nhiều sân bay Đan Mạch phải tạm thời đóng cửa trong tuần này. Hôm thứ Năm, bộ trưởng quốc phòng Đan Mạch đã nói một “tác nhân chuyên nghiệp” đứng sau vụ việc mới nhất ở Aalborg, nhưng chưa có bằng chứng về sự liên quan của Nga. Bà Frederiksen trước đó đã gợi ý rằng Nga chịu trách nhiệm cho một vụ tấn công tại sân bay Copenhagen hôm thứ Hai.
Amazon đồng ý trả 2,5 tỷ USD tiền phạt và bồi thường cho khách hàng trong một trong những vụ dàn xếp lớn nhất của Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC). Cơ quan chống độc quyền Mỹ cáo buộc Amazon đã lừa dối hàng triệu người dùng dịch vụ Prime và gây khó cho việc hủy đăng ký. Amazon không thừa nhận cũng không phủ nhận hành vi sai trái, nhưng đồng ý đưa ra các tùy chọn rõ ràng hơn để đăng ký và hủy dịch vụ.
Chính phủ Mỹ đạt được thỏa thuận để sử dụng dịch vụ của xAI cho các cơ quan liên bang, bốn tháng sau khi Elon Musk rời chính quyền Trump trong tranh cãi. Ông Musk, chủ sở hữu xAI, nói rằng công nghệ này sẽ giúp chính quyền “thực hiện nhiệm vụ hiệu quả hơn bao giờ hết.” Chatbot Grok là sản phẩm chủ lực của xAI. Chính phủ cũng đã ký các thỏa thuận tương tự để dùng những mô hình AI như Gemini của Google.
Microsoft đã vô hiệu hóa một số dịch vụ lưu trữ đám mây và AI trong bộ quốc phòng Israel, sau khi phát hiện bằng chứng cơ quan này đã sử dụng công nghệ để lưu trữ dữ liệu về dân thường ở Gaza và Bờ Tây. Tập đoàn công nghệ cho biết họ bắt đầu rà soát sau khi tờ Guardian công bố một cuộc điều tra gần đây về cáo buộc “giám sát quy mô lớn.” Cuộc rà soát vẫn đang diễn ra.
Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua một đạo luật cho phép các nghệ sĩ xăm hình hành nghề hợp pháp mà không cần giấy phép y tế. Đạo luật này, được gọi là “Đạo luật Thợ xăm,” chấm dứt quy định kéo dài hàng thập kỷ vốn chỉ cho phép bác sĩ thực hiện thủ thuật này. Luật sẽ có hiệu lực hai năm sau khi được tổng thống Lee Jae Myung chính thức ban hành.
TIÊU ĐIỂM
Các vụ xâm nhập không phận của Nga làm NATO lo lắng
Ủy ban Quân sự của NATO sẽ họp vào thứ Sáu tại Riga, thủ đô của Latvia. Các sĩ quan cấp cao của khối họp chỉ vài ngày sau khi Ba Lan và Estonia viện dẫn Điều 4 trong hiệp ước NATO, kích hoạt tham vấn đồng minh, nhằm đáp trả việc không phận của họ bị Nga xâm phạm. Hôm 9/9, máy bay không người lái Nga đã xâm nhập bầu trời Ba Lan. Mười ngày sau, ba tiêm kích MiG-31 bay vào không phận Estonia trong 12 phút trước khi bị máy bay NATO hộ tống ra ngoài. Ba Lan và Cộng hòa Séc đã đề xuất bắn hạ máy bay Nga nếu tình trạng này tiếp diễn. Donald Trump nói ông ủng hộ. Nhưng các đồng minh khác, vì lo ngại đụng độ với Nga, lại muốn kiềm chế.
Nhiệm vụ của ủy ban là tư vấn cho các lãnh đạo dân sự của NATO cách phản ứng. Có khả năng NATO sẽ ban hành hướng dẫn mới về quy tắc tác chiến. Nhưng khối này khó có khả năng công bố chi tiết. Sự mập mờ là một phần của chiến lược: NATO muốn Nga không chắc chắn về mức độ phản ứng của họ.
Australia và Anh tìm hướng đi ngoài Mỹ
Vào thứ Sáu, thủ tướng Australia Anthony Albanese sẽ gặp Keir Starmer, thủ tướng Anh, tại số 10 phố Downing. Cả hai đều đang đối mặt với thách thức đối nội — giá cả leo thang và tranh cãi về nhập cư — nhưng cuộc gặp dự kiến sẽ tập trung vào chính sách đối ngoại. Lập trường “Nước Mỹ trên hết” của Donald Trump khiến nhiều người hoài nghi về cam kết với đồng minh. Lầu Năm Góc đang rà soát AUKUS, thỏa thuận ba bên giúp Australia sở hữu tàu ngầm hạt nhân với sự giúp đỡ của Anh và Mỹ.
Trong bối cảnh Mỹ chưa rõ ràng, hai nước có thể tìm cách siết chặt quan hệ riêng. Hồi tháng 7 họ đã ký thỏa thuận quốc phòng song phương. Việc mở rộng hợp tác ngoài lĩnh vực an ninh cũng được tính đến, chẳng hạn như cắt giảm quy định cho doanh nghiệp hoạt động ở cả hai nước. Australia mong thu hút thêm đầu tư nước ngoài vào các ngành năng lượng sạch, từ khoáng sản quan trọng đến nhiên liệu ít carbon. Nhưng mục tiêu chính là chứng minh rằng Anh và Australia có thể duy trì quan hệ gần gũi ngay cả khi Mỹ rút lui.
Thụy Điển dẫn đầu châu Âu trong lĩnh vực fintech
Thụy Điển, một quốc gia Bắc Âu với hơn 10 triệu dân, là cường quốc khởi nghiệp. Nơi đây là quê hương của Spotify, nền tảng phát nhạc trực tuyến, và King, công ty trò chơi điện tử nổi tiếng với “Candy Crush Saga.” Thụy Điển có số lượng “kỳ lân” (công ty khởi nghiệp trị giá trên 1 tỷ USD) trên đầu người cao thứ hai thế giới. Trong đó có một lĩnh vực công nghệ đang nổi bật là tài chính số.
Noba Bank Group, một ngân hàng số, đang chuẩn bị IPO trên sàn Nasdaq Stockholm với mức định giá 35 tỷ krona Thụy Điển (3,74 tỷ USD). Cổ phiếu Noba dự kiến bắt đầu giao dịch vào ngày 26/9. Trước đó, Klarna, công ty fintech “mua trước trả sau,” đã niêm yết tại New York ngày 10/9 với mức định giá 15,1 tỷ USD. Thành công của Thụy Điển là điểm sáng trong bối cảnh thị trường IPO châu Âu còn khá yếu.
Khai mạc Liên hoan Hài kịch Riyadh
Thứ Sáu này đánh dấu khai mạc Liên hoan Hài kịch Riyadh, mà ban tổ chức tuyên bố sẽ biến Ả Rập Saudi thành “thủ đô hài kịch của thế giới.” Hơn 50 nghệ sĩ sẽ biểu diễn trong hai tuần, gồm Kevin Hart, Dave Chappelle, và Jimmy Carr. Một số người được cho là nhận thù lao tới hơn 1,5 triệu USD. Sự kiện là một phần trong chiến lược Vision 2030 của Thái tử Ả Rập Saudi nhằm giảm phụ thuộc vào dầu mỏ và thúc đẩy du lịch, giải trí.
Song một số người cho rằng sự kiện xa hoa chỉ nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi vấn đề nhân quyền. Vẫn chưa rõ liệu các danh hài có được tự do châm biếm vương quốc hay không. Tuần trước, Tim Dillon, một nghệ sĩ hài Mỹ từng có phát ngôn khiến chính quyền Ả Rập Saudi phật ý, cho biết ông đã bị hủy lời mời. Nhà cầm quyền mong có được sức mạnh mềm từ hài kịch, nhưng châm biếm đồng nghĩa với mất trật tự — điều mà các nhà độc tài luôn e sợ.
No comments:
Post a Comment