VNTB – Bà ơi, dân bị đau nhập viện có thuốc xịn không?TS Phạm Đình Bá
21.06.2025 4:23
VNThoibao
Gần đây, Bộ trưởng Bộ Y tế, bà Đào Hồng Lan, nhấn mạnh rằng tất cả thuốc vào bệnh viện phải có nguồn gốc rõ ràng và trải qua quy trình đấu thầu nghiêm ngặt: “Hiện nay, thuốc giả có trên thị trường nhưng không phải trong bệnh viện”.
Trên trang VNTB, Camille Nguyễn chất vấn rằng: “Nếu thuốc giả chắc chắn không tồn tại trong môi trường có nhiều bệnh nhân nhất, thì “thị trường” thuốc giả là ở đâu? Và làm sao để những loại thuốc này có thể đến tay người mua, đặc biệt là bệnh nhân?”.
Trên trang VNTB, Cảnh Chân cho rằng có hai chuyện bà Lan nói trước Quốc hội ngày 18/6 là không đúng: thuốc giả không có trong bệnh viện và kẹo Kera giả là do Bộ Y tế phát hiện.
Cũng theo bà Bộ trưởng Bộ Y tế, thuốc giả và thực phẩm giả là một thách thức toàn cầu. Bà nói rằng khung pháp lý của Việt Nam là rất nghiêm khắc, bao gồm cả án tử hình đối với việc sản xuất thuốc giả.
Hệ thống mua sắm thuốc của bệnh viện hoạt động thông qua quy trình đấu thầu được thiết kế để bảo đảm chất lượng và tính xác thực. Trong mua sắm tập trung, các sở y tế cấp tỉnh thu thập nhu cầu mua sắm từ các bệnh viện trong tỉnh, xem xét hồ sơ thầu và đánh giá hợp đồng. Trong mua sắm không tập trung, các bệnh viện riêng lẻ trực tiếp tiến hành mua sắm cho các nhu cầu cụ thể. Các bên liên hệ thương lượng giá trong việc mua các thuốc thương hiệu và một số thuốc chuyên khoa.
Theo quy định, tất cả dược phẩm vào bệnh viện công phải có nguồn gốc và tài liệu có thể xác minh, bao gồm: hồ sơ đăng ký, chứng chỉ phân tích và báo cáo kiểm soát chất lượng. Cục Quản lý Dược giám sát quy trình này, với sự hỗ trợ của Viện Kiểm nghiệm Thuốc Quốc gia.
Trong năm 2023-2024, sau các vụ bê bối về dược phẩm, nhà nước đã thay đổi quy định về quy trình mua sắm của bệnh viện, chuyển từ đấu thầu bắt buộc sang hệ thống thương lượng linh hoạt nhưng vẫn duy trì kiểm soát chất lượng. Những thay đổi này được thực hiện để giải quyết các vấn đề bê bối trước đây về chất lượng dược phẩm sử dụng trong các cơ sở y tế.
Ở cấp quốc gia, Viện Kiểm nghiệm Thuốc Quốc gia là cơ quan kiểm soát chất lượng thuốc trung ương, thực hiện kiểm tra và giám sát các sản phẩm dược phẩm. Ở cấp tỉnh, 62 trung tâm kiểm soát chất lượng thuốc địa phương hoạt động ở mỗi tỉnh. Ở cấp bệnh viện, khoa dược bệnh viện bảo đảm chất lượng trong các phân khoa bệnh viện. Các giám sát ba tầng này có hy vọng là sẽ cung cấp các lớp xác minh bổ sung.
Hệ thống ba tầng được thiết kế để bảo đảm rằng các loại thuốc đến tay bệnh nhân trong bệnh viện đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng thông qua nhiều điểm kiểm tra. Theo tài liệu chính thức, Viện Kiểm nghiệm Thuốc Quốc gia hàng năm kiểm tra khoảng 35.000 lô thuốc để đảm bảo chất lượng.
Bất chấp khẳng định của Bộ trưởng và các hệ thống kiểm soát chất lượng đã được thiết lập, một vài bê bối chỉ ra lỗ hổng về chất lượng thuốc.
Vụ bê bối VN Pharma là một trong những scandal lớn nhất ngành dược, liên quan đến việc nhập khẩu thuốc ung thư giả. Từ năm 2013 đến 2014, Nguyễn Minh Hùng (nguyên Tổng giám đốc VN Pharma) đã chỉ đạo Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty H&C) mua 9.300 hộp thuốc H-Capita 500mg, được quảng cáo là sản xuất tại Canada, với tổng giá trị khoảng 5,3 tỷ đồng.
Để hợp thức hóa lô hàng, Hùng cùng các đồng phạm đã làm giả hàng loạt giấy tờ, bao gồm giấy chứng nhận xuất xứ, chứng nhận thực hành sản xuất tốt và con dấu của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada, nhằm qua mặt Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) để xin giấy phép nhập khẩu. Tuy nhiên, điều tra sau đó xác định công ty Helix Pharmaceuticals Inc tại Canada không tồn tại, các giấy tờ đều là giả mạo, còn lô thuốc chứa 97% Capecitabine nhưng không rõ nguồn gốc, chất lượng kém và không đủ điều kiện dùng cho người.
Vụ việc bị phát hiện khi Bộ Y tế kiểm tra và Bộ Công an khởi tố vào năm 2015. Tại các phiên tòa, Hùng bị tuyên án 17 năm tù, Cường 20 năm tù, cùng nhiều bị cáo khác nhận mức án từ 3 đến 20 năm vì tội buôn bán thuốc giả. Vụ án cũng làm lộ ra lỗ hổng trong quản lý cấp phép nhập khẩu thuốc, dẫn đến việc chính phủ yêu cầu điều tra trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị liên quan thuộc Bộ Y tế.
Mặc dù các bệnh viện ung bướu hàng đầu ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định không có bệnh nhân nào được kê đơn thuốc này, vụ bê bối đã khiến Thủ tướng chỉ đạo điều tra vai trò của Bộ Y tế trong việc đăng ký thuốc và cấp phép nhập khẩu. Vụ việc này đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về hiệu quả của hệ thống kiểm soát chất lượng dược phẩm lẽ ra phải ngăn chặn những sản phẩm như vậy xâm nhập vào chuỗi cung ứng.
Nghiên cứu trên các tạp chí y khoa đã ghi nhận các lỗi dùng thuốc trong các bệnh viện mà mặc dù không nhất thiết liên quan đến thuốc giả, nhưng cho thấy những thách thức trong kiểm soát chất lượng. Một nghiên cứu lớn tại hai bệnh viện đô thị cho thấy lỗi dùng thuốc xảy ra trong hơn một phần ba tổng số liều thuốc được sử dụng. Các lỗi phổ biến bao gồm: kỹ thuật sử dụng sai, chuẩn bị không đúng cách, lỗi bỏ sót và sai liều lượng.
Ngân sách nhà nước cho đảm bảo chất lượng thuốc vẫn thấp bất chấp số lượng thuốc mới trên thị trường ngày càng tăng. Từ năm 2010-2014, kiểm tra chất lượng xác định rằng khoảng 3% mẫu thuốc không đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng. Sự tăng trưởng nhanh chóng của các dược phẩm mới, bao gồm những sản phẩm có phương thức sử dụng và thành phần hoạt chất mới, đã làm căng thẳng năng lực của hệ thống kiểm soát chất lượng.
– Tháng 4/2025, cảnh sát tỉnh Thanh Hóa đã phát hiện đường dây thuốc giả sản xuất 21 loại thuốc Tây giả, với cuộc điều tra tiết lộ mạng lưới phân phối toàn quốc.
– Tháng 5/2025, Cục Quản lý Dược Việt Nam báo cáo phát hiện thuốc tiểu đường chỉ chứa 71% hoạt chất ghi nhãn tại một nhà thuốc ở Hà Nội.
– Năm 2024, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm đã cảnh báo cho một nhà sản xuất thuốc Việt Nam vì phát hành sản phẩm mà không có kiểm tra, kiểm soát chất lượng đầy đủ, bao gồm việc không thực hiện kiểm tra định danh và độ mạnh cho các thành phần hoạt chất.
Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu dược phẩm nhập khẩu, với 51% đến từ Trung Quốc và 18% từ Ấn Độ, tạo ra thách thức cho kiểm soát chất lượng nhất quán. Một nghiên cứu về khách hàng nhà thuốc tại Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy sự ưa thích thuốc nhập khẩu hơn thuốc sản xuất trong nước là do lo ngại về chất lượng. Bất chấp các nỗ lực kiểm soát chất lượng, nghiên cứu kết luận rằng: “Chất lượng kháng sinh có sẵn trên thị trường vẫn chưa được kiểm soát tốt”.
Bộ Y tế duy trì rằng hệ thống đấu thầu cho dược phẩm bệnh viện đóng vai trò như một rào cản hiệu quả chống lại thuốc giả. Tất cả thuốc vào bệnh viện công phải trải qua quy trình đấu thầu yêu cầu tài liệu về nguồn gốc, tiêu chuẩn sản xuất và chứng chỉ chất lượng.
Tháng 4/2025, khi một đường dây sản xuất thuốc giả toàn quốc được phát hiện tại tỉnh Thanh Hóa, Cục Quản lý Dược Việt Nam biện minh rằng: “Theo thông tin ban đầu từ các đơn vị chức năng, các sản phẩm trên chưa phát hiện tại các cơ sở khám chữa bệnh, các sản phẩm do các đối tượng làm ra không thể xâm nhập hệ thống bệnh viện công lập vì không có giấy tờ và chứng chỉ để tham gia đấu thầu”.
Nhiều nguồn xác nhận sự phân biệt của Bộ trưởng giữa sự có mặt trên thị trường và trong bệnh viện của thuốc giả. Theo các báo cáo này, các sản phẩm giả “chủ yếu được bán trực tuyến và tại các kênh bán lẻ” thay vì thông qua hệ thống mua sắm bệnh viện được quy định nghiêm ngặt hơn.
Tuy nhiên, các trường hợp được ghi nhận như vụ bê bối VN Pharma chỉ ra rằng, những hệ thống này không phải là không thể sai sót. Ngoài ra, ngay cả khi thuốc là xác thực, các vấn đề về lỗi dùng thuốc, sử dụng không đúng cách và thất bại trong kiểm soát chất lượng có thể làm tổn hại chăm sóc bệnh nhân.
Nhà nước đã cam kết giải quyết các vấn đề chất lượng dược phẩm thông qua khung pháp lý, các tổ chức kiểm soát chất lượng và cải cách quy định đang diễn ra. Tuy nhiên, hạn chế về nguồn lực, khoảng trống hệ thống và thách thức toàn cầu của thuốc giả đòi hỏi sự cảnh giác liên tục và cải thiện các cơ chế đảm bảo chất lượng trong toàn bộ hệ thống y tế.
Thay vì xem chất lượng dược phẩm như một vấn đề giữa giả và thật, một cách tiếp cận toàn diện hơn sẽ giải quyết rộng các mối quan ngại về chất lượng từ sản xuất đến sử dụng, đảm bảo rằng bệnh nhân không chỉ nhận được thuốc chính hãng mà còn được xử lý và sử dụng đúng cách.
No comments:
Post a Comment