Xin hãy thận trọng về quyền khám xét và tạm giữ ngườiNguyễn Ngọc Chu
27-6-2025
Tiengdan
Lời bình của Tiếng Dân: Bài viết sau đây của TS Nguyễn Ngọc Chu có thông tin không chính xác liên quan tới luật pháp Mỹ. Riêng luật pháp ở các nước khác mà tác giả viết trong bài này, chúng tôi không rõ vì không có điều kiện kiểm chứng.
Thật ra Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE), hay Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ (DHS) không có quyền bắt giữ công dân Mỹ. Nhiệm vụ của ICE và DHS là thực thi luật nhập cư, đối tượng mà họ làm việc là những người không phải là công dân Mỹ, sống bất hợp pháp hoặc vi phạm luật nhập cư, chứ họ không có quyền bắt hoặc giam giữ công dân Mỹ. Kể cả khi cho rằng người nào đó vi phạm luật nhập cư, ICE cũng không có quyền bắt người tùy tiện, mà phải tuân theo luật.
Video clip sau đây xảy ra tại một tiệm rửa xe ở TP Torrance, quận Cam, California. Người phụ nữ là chủ doanh nghiệp này cùng với một người qua đường đã đứng lên chống lại ICE khi các các nhân viên của ICE mặc đồng phục nhưng mang mặt nạ, không đeo phù hiệu, bước vào tiệm rửa xe của bà để bắt di dân. Bà cáo buộc nhân viên của ICE bắt cóc người và bà ngăn không cho ICE đến gần nhân viên của bà. Cuối cùng người của ICE đã phải bỏ đi.
Sau đây là bài viết của TS Nguyễn Ngọc Chu:
1. Quyền khám người, phương tiện, nơi ở, đồ vật; cũng như tạm giữ người, tang vật, phương tiện gây nguy hại đến an ninh quốc gia đều được quy định chặt chẽ bởi pháp luật và thường chỉ thuộc về lực lượng thực thi pháp luật hoặc cơ quan an ninh quốc gia. Lấy thí dụ vắn tắt ở HOA KỲ, ĐỨC và NHẬT.
HOA KỲ
Cơ quan có thẩm quyền:
– Cảnh sát
– FBI (Cục điều tra Liên bang) – liên quan đến an ninh quốc gia
– ICE (Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ), DHS (Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ) (*).
Quyền khám và tạm giữ:
– Khám người, phương tiện, đồ vật: Phải có lý do hợp lý (probable cause) và lệnh khám xét (search warrant) do tòa án cấp, trừ một số trường hợp khẩn cấp (ví dụ: Nghi có vũ khí, chất nổ, hoặc đe dọa tính mạng).
– Tạm giữ người, tang vật: Chỉ khi có dấu hiệu phạm pháp rõ ràng hoặc được lệnh của tòa án.
CHLB ĐỨC
Cơ quan có thẩm quyền:
– Cảnh sát
– Cơ quan Bảo vệ Hiến pháp (Bundesamt für Verfassungsschutz – BfV) liên quan đến an ninh quốc gia
– Cơ quan hình sự liên bang (BKA)
Quyền khám và tạm giữ:
– Cần có lệnh khám xét hoặc lệnh bắt giữ từ tòa án.
– Trong tình huống khẩn cấp, cảnh sát có thể tiến hành hành động mà không cần lệnh nhưng phải báo cáo và được tòa án xác nhận ngay sau đó.
Hiến pháp Đức (Grundgesetz) bảo vệ quyền riêng tư và tự do cá nhân, nên các hành động xâm phạm phải được kiểm soát chặt chẽ.
NHẬT BẢN
Cơ quan có thẩm quyền:
– Cảnh sát quốc gia Nhật Bản (National Police Agency – NPA)
– Lực lượng an ninh đặc biệt trong một số trường hợp liên quan đến khủng bố, gián điệp
Quyền khám và tạm giữ:
– Khám người, đồ vật, nơi ở cần có lệnh khám xét do tòa án cấp, trừ khi là trường hợp khẩn cấp.
– Tạm giữ người chỉ khi:
+ Có hành vi phạm tội rõ ràng.
+ Được sự cho phép của công tố viên và tòa án.
Luật Nhật Bản rất nghiêm ngặt về quyền riêng tư, và lạm dụng quyền lực sẽ dẫn đến bị kiện.
2. TÌNH TRẠNG KHẨN CẤP là khi:
– Chiến tranh, bạo loạn vũ trang, khủng bố.
– An ninh quốc gia bị nguy hiểm.
– Thiên tai, dịch bệnh lớn, thảm họa môi trường nghiêm trọng.
Hiện Quốc Hội đang thảo luận Luật “TÌNH TRẠNG KHẨN CẤP”, trong đó có đề xuất cho phép ‘Đội trưởng đội tuần tra đặc biệt của ‘DÂN QUÂN TỰ VỆ’ được “quyền khám người, phương tiện, nơi ở, đồ vật; tạm giữ người, tang vật, phương tiện gây nguy hại đến an ninh quốc gia”.
Việc giữ bắt người ở Việt Nam đã được quy định trong Hiến pháp và Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. So với nhiều nước, Luật Việt Nam cho phép cơ quan hành pháp nhiều quyền hơn trong các tình huống không cần lệnh (ví dụ kiểm tra hành chính, nghi ngờ khủng bố…). Luật các nước rất nghiêm ngặt về quyền riêng tư và tự do cá nhân. Công dân thường không có quyền khám xét hay tạm giữ người khác. Cho phép “Đội trưởng đội tuần tra đặc biệt của ‘DÂN QUÂN TỰ VỆ’ được “quyền khám người, phương tiện, nơi ở, đồ vật; tạm giữ người, tang vật, phương tiện gây nguy hại đến an ninh quốc gia” sẽ dẫn đến sự lạm dụng, tuỳ tiện [1]. Xin lưu ý rằng, việc người dân bắt giữ trộm cướp, tội phạm trên đường phố vẫn thường xảy ra, mà không cần phải có “TÌNH TRẠNG KHẨN CẤP”.
Trong thời đại số hoá, công nghệ AI là phương tiện hiệu quả để phát hiện và truy bắt tội phạm. Các quy định về bắt giữ người trong thời đại AI đáng ra phải được thắt chặt lại, chứ không phải nới lỏng ra.
Xin các ĐBQH thận trọng.
_____________
TÀI LIỆU DẪN:
No comments:
Post a Comment