VNTB – Nghĩ về việc cải thiện quản lý hồ thuỷ điện: để Huế an toàn hơn trong mùa mưa lũNguyễn Phước Bửu Nam
19.11.2025 2:07
VNThoibao
(VNTB) – Phải đảm bảo rằng trong mùa lũ, lợi ích phòng chống thiên tai phải được đặt lên trên lợi ích kinh tế phát điện một cách tuyệt đối, loại bỏ sự chần chừ vì tiền.
Các hồ thủy điện ở thượng nguồn như Hương Điền, Bình Điền có vai trò kép: phát điện và cắt lũ cho vùng hạ du Huế. Tuy nhiên, qua các mùa lũ, đặc biệt là những trận lũ lịch sử gần đây, việc quản lý hồ vẫn còn nhiều điều đáng bàn để bảo vệ người dân tốt hơn.
Dưới đây, theo tôi, có ba vấn đề cốt lõi và ba giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý.
Ba “Vấn Đề Cốt Lõi” Cần Tháo Gỡ Trong Quản Lý Hồ Thủy Điện
1. Bài toán “Dự Báo và Phản Ứng” (chủ động xả nước đón lũ)
– Để hồ chứa thực hiện được vai trò “cắt lũ” (giữ lại nước), người quản lý phải xả bớt nước trong hồ xuống mức thấp nhất trước khi mưa lũ lớn kéo đến. Việc này phụ thuộc hoàn toàn vào việc dự báo mưa lũ phải cực kỳ chính xác và kịp thời.
– Dự báo mưa lũ ở miền Trung, nhất là những cơn mưa lớn bất ngờ, cục bộ, vẫn còn nhiều hạn chế. Nếu dự báo sai hoặc chậm, hoặc vì quá chần chừ giữa việc xả nước (mất cơ hội phát điện) và chờ đợi lũ, hồ sẽ không còn chỗ chứa khi lũ lớn ập đến. Lúc đó, hồ buộc phải xả toàn bộ nước về hạ du, vô tình đẩy nước xuống đỉnh lũ, khiến Huế ngập nặng hơn.
2. Bài toán “Phối Hợp Đồng Bộ” (liên hồ chứa)
– Trên lưu vực sông, có nhiều hồ (thủy điện, thủy lợi) cùng hoạt động. Để chống lũ hiệu quả, tất cả các hồ phải phối hợp nhịp nhàng theo một quy trình chung (gọi là Quy trình liên hồ chứa).
– Việc ra quyết định đồng bộ giữa nhiều chủ hồ (các công ty điện lực) và cơ quan quản lý nhà nước nhiều khi là rất phức tạp. Đã xảy ra tình trạng xả lũ không thống nhất, không tối ưu cho hạ du, gây ra lũ nhân tạo hoặc làm nước dâng lên đột ngột. Sự khác biệt về lợi ích (phát điện là lợi ích kinh tế với phòng lũ là lợi ích cộng đồng) khiến nguyên tắc “giảm lũ” đôi khi chưa được ưu tiên tuyệt đối.
3. Bài toán “Chống Chịu Với Cực Đoan” (tiêu chuẩn thiết kế cũ)
– Dung tích chống lũ của các hồ được thiết kế để xử lý các trận lũ có tần suất nhất định
– Dưới tác động của biến đổi khí hậu, các trận mưa lũ lịch sử, cực đoan (như trận lũ năm 1999 hay trận lũ chồng lũ 3, 4 lần cuối tháng 10 đầu tháng 11 năm 2025 với lượng mưa kỷ lục) đang xảy ra thường xuyên hơn, vượt xa mức thiết kế của hồ. Khi lũ vượt quá khả năng kiểm soát, ưu tiên số 1 là đảm bảo an toàn đập, buộc hồ phải xả toàn bộ nước về. Lúc này, hồ không còn khả năng cắt lũ nữa mà chỉ đơn thuần là chuyển gánh nặng lũ từ trên xuống dưới.
Ba Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý
Để Huế chủ động hơn trước thiên tai, theo tôi, chính quyền TP Huế cần tập trung vào các giải pháp cụ thể sau:
1. Hiện Đại Hóa Công Nghệ Dự Báo (Xem trước cơn lũ)
– CQ cần đầu tư mạnh vào hệ thống đo mưa/mực nước tự động và báo cáo ngay lập tức (Real-time). Quan trọng hơn, phải áp dụng công nghệ dự báo mưa chi tiết, độ phân giải cao cho từng khu vực nhỏ.
– Cung cấp dữ liệu càng chính xác, càng nhanh chóng càng tốt để người ra quyết định có cơ sở xả đón lũ sớm và kịp thời.
2. Xây Dựng Cơ Chế Vận Hành Công Bằng (đền bù kinh tế …)
– CQ có nên xây dựng cơ chế đền bù kinh tế rõ ràng cho các công ty thủy điện khi họ thực hiện xả đón lũ/cắt lũ sớm (tức là hy sinh việc phát điện) hay không? Hay xem việc xả đón lũ sớm này là đương nhiên, là nghĩa vụ bắt buộc?
– CQ cũng có thể yêu cầu các công ty thủy điện bồi thường cho những thiệt hại nặng nề của người dân hoặc cơ sở kinh tế hành chính, nếu các công ty thủy điện xả lũ vô tội vạ, không có tính khoa học, chỉ nghĩ đến lợi ích riêng, để mặc thiệt hại cho người dân.
– Đảm bảo rằng trong mùa lũ, lợi ích phòng chống thiên tai phải được đặt lên trên lợi ích kinh tế phát điện một cách tuyệt đối, loại bỏ sự chần chừ vì tiền.
3. Công Khai, Minh Bạch và Cảnh Báo Sớm Hơn (thời gian vàng cho người dân)
– CQ TP Huế nên có kế hoạch xả lũ và thời gian xả nước phải được công khai minh bạch và thông báo đến người dân hạ du trước nhiều giờ (thay vì chỉ 2-3 giờ) qua nhiều kênh thông tin.
– Việc này giúp chính quyền xã phường địa phương, (nhất là xã phường những vùng thấp trũng) và người dân các vùng đó có đủ thời gian vàng để di dời tài sản, sơ tán người và ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại về người và của.
_______________
Nguồn:
Bài viết trên Facebook Nguyễn Phước Bửu Nam
https://www.facebook.com/share/p/1CjvkKpQXw/?mibextid=wwXIfr
No comments:
Post a Comment