ĐỐI THOẠI

Chính sách của Hoa Kỳ ảnh hưởng đến thiên tai ở Việt Nam như thế nào?
Nhã Duy
25-11-2025
Tiengdan

Chưa ước lượng được thiệt hại của những trận lụt dữ dội vừa xảy ra ở miền Trung Việt Nam hiện nay sẽ là bao nhiêu, Reuters trích dẫn số liệu từ chính phủ Việt Nam, cho biết là cơn bão Yagi ở miền Bắc hồi năm rồi đã gây thiệt hại cho Việt Nam khoảng 3.3 tỉ đô la.

Trong một nghiên cứu phối hợp giữa đại học Hồng Kông và đại học Rutgers ở Mỹ cùng một số khoa học gia trong khu vực hồi tháng 8 năm 2024, báo cáo này chỉ ra rằng, vị trí của Việt nam sẽ là một “điểm nóng” của những cơn bão nhiệt đới với cường độ dữ dội và thường xuyên hơn trước biến đổi khí hậu toàn cầu, với rủi ro cao là ngay tại Hải Phòng.

Nhưng thiên tai đã xảy ra ở Việt Nam sớm hơn những gì các khoa học gia dự báo khi trong vài thập niên trước, mỗi năm Việt Nam chịu trung bình chỉ khoảng năm cơn bão lớn nhỏ, thì trong năm 2025 này, cơn bão đang hoành hành và gây thiệt hại nặng nề cho miền Trung đã là cơn bão thứ 15.

Với phương tiện cùng kỹ thuật tân tiến, Hoa Kỳ đã giúp đỡ các quốc gia đang phát triển ở Á Châu, đặc biệt vùng Đông Nam Á trong việc dự báo và cảnh báo thiên tai thông qua NASA, cùng các cơ quan khí tượng của Mỹ tại khu vực Thái Bình Dương từ lâu nay. Đồng thời Hoa kỳ cũng chia sẻ dữ liệu, tài trợ cho các tổ chức quốc tế làm công việc này như Cơ Quan Khí Tượng Thế Giới (WMO), Trung tâm phòng chống thiên tai Châu Á (ADPC), Dự án trợ giúp Đông Nam Á (SERVIR SEA)… thông qua ngân sách hoạt động của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID).

Việc trợ giúp này không chỉ vì vai trò hay mục đích nhân đạo của Hoa Kỳ, mà những ảnh hưởng và thiệt hại tại khu vực Châu Á hay bất cứ nơi nào trên thế giới cũng gây ra những ảnh hưởng dây chuyền và đụng chạm quyền lợi trực tiếp của Hoa Kỳ khi chuỗi cung ứng hàng hóa, nguyên vật liệu, việc vận chuyển bị đình trệ, gây thiệt hại cho kinh tế Hoa Kỳ gấp bội phần so với ngân sách rất nhỏ để giúp đỡ cho các quốc gia này.

Chính quyền Trump đã thực hiện các bước để giải thể USAID, chuyển giao hoạt động của cơ quan này cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nhưng trên thực tế USAID đã ngưng hoạt động và cắt toàn bộ kế hoạch tài trợ cho các quốc gia, các tổ chức quốc tế trong nhiều hoạt động của mình, trong đó có cả việc phòng chống thiên tai như kể trên hoặc một khi đại dịch nào đó sẽ lại xảy ra.

Các cơ quan dự báo thời tiết hay khí tượng, khí quyển và đại dương của Hoa Kỳ như NWS, NOAA… cũng bị cắt giảm nhân viên, ảnh hưởng nặng nề đến các dịch vụ dự báo thời tiết và thiên tai ngay chính tại Hoa Kỳ. Họ không đủ người để tiếp tục các công việc trợ giúp các quốc gia khác.

Bên cạnh đó, việc huỷ bỏ các thoả ước và rút ra khỏi các tổ chức khí hậu và môi trường, Hoa Kỳ xem như đã không đặt vấn đề khí hậu và thiên tai toàn cầu như một yếu tố quan trọng để dự phần hay giúp đỡ các quốc gia khác.

Bên cạnh các yếu tố con người và phương pháp điều hành quốc gia, thiên tai là sự bất lường của thiên nhiên, tất nhiên mỗi quốc gia phải có những kế hoạch và trách nhiệm phòng chống và cảnh báo thiên tai của riêng mình nhằm bảo vệ người dân cùng tài sản quốc gia. Tuy nhiên, nếu đã có sự trợ giúp từ Hoa Kỳ như đã từng có trước kia, chắc chắn những kế hoạch phòng chống và các thông báo kịp thời đến người dân tại các vùng bị nạn sẽ phần nào tốt hơn.

Những chính sách ở Mỹ hiện nay tưởng chỉ ảnh hưởng đến người dân Mỹ, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến từng người dân thường tại các tỉnh lỵ hay vùng quê nào đó của Việt nam là như vậy.