Không thể hiểu được…Thái Hạo
25-11-2025
Tiengdan
1. Một hệ thống… ối dồi ôi!
Xin đọc các thông tin rời rạc nhưng đầy ý nghĩa dưới đây, để thấy cái cách mà hệ thống đang vận hành là kỳ lạ đến như thế nào.
Báo Pháp luật TPHCM sáng nay đăng bài “Phú Yên cũ bị ‘dìm’ trong lũ dữ, trách nhiệm nằm ở đâu?”, trong đó nêu lên nhiều điểm chết người: Chánh văn phòng UBND xã Hòa Mỹ cho biết “có nhận thông báo về mức xả lũ của thủy điện Sông Ba Hạ và gửi thông báo, cảnh báo bà con sơ tán, di dời tài sản”; chủ tịch xã cũng khẳng định “Chúng tôi thông tin bằng cách hệ thống loa phát thanh, cho cán bộ xã đến từng thôn phát loa thông báo, cảnh báo trên hệ thống mạng xã hội, trang thông tin xã… Song nhiều người vẫn rất chủ quan”.
Nhưng người dân lại cho biết “Cứ nói xả lũ mà có nghe ai thông báo gì đâu, không biết xả bao nhiêu, chỉ thấy nước lên ào ào”.
Chủ tịch UBND phường Phú Yên cho hay, địa phương được thông báo đầy đủ về hoạt động của thủy điện Sông Ba Hạ trong vòng mỗi giờ. Lúc cao điểm, các thông báo cập nhật diễn ra trong vòng mỗi 15 phút. “Thông tin về xả lũ của thủy điện được chuyển đến người dân cũng bằng các nhóm mạng xã hội, tin nhắn, thông qua các cuộc họp. Những điểm đi lại được thì gặp trực tiếp người dân thông báo” – ông Cảnh thông tin.
Tuy nhiên, khi được hỏi về việc người dân cho rằng họ không được thông báo dẫn đến bị động, ông Cảnh im lặng và ngắt điện thoại.
Chủ tịch tỉnh “thừa nhận công tác dự báo trong trận lũ lịch sử vừa rồi “không có trong kịch bản”, dẫn tới bị động”. Phóng viên hỏi là “Vì sao nhiều người dân nói họ không hề được thông báo, cảnh báo về đợt xả lũ với lưu lượng lớn chưa từng có?”. Ông Tuấn đáp: “Có thể trong lúc này nhiều người hoang mang, có người có thể nhận được, có khi không nhận được thông báo”.
Trên báo VnExpress, TS Nguyễn Quốc Dũng (Phó chủ tịch Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam) cho rằng, “nếu các hồ thủy điện xả lũ sớm sẽ giảm được ngập, tuy nhiên đang thiếu đội ngũ tư vấn cho chủ tịch tỉnh ra quyết định này”. “Ông Dũng cho rằng “điều đáng lo là ai cũng đúng”, chủ đập khẳng định làm đúng quy trình, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai cũng ra lệnh đúng quy định. Nhưng địa phương lại thiếu đội ngũ tư vấn, đủ chuyên môn thủy văn, thủy lực để tham mưu chủ tịch tỉnh quyết định xả lũ sớm”. (Dẫn báo Thanh Niên).
Cũng trong bài này, ông Dũng đặt câu hỏi “nếu xả lũ sớm nhưng sau đó không mưa, thiếu nước sản xuất điện, ai chịu trách nhiệm? Trong quá khứ đã từng có thủy điện xả sớm khiến hồ cạn, không phát đủ điện và bị phạt nặng vì thiếu công suất”.
Việt Nam hiện đang chống thiên tai như thế nào:
Mỗi hồ vận hành riêng lẻ: Tập đoàn điện lực (EVN) quản lý hồ thuỷ điện của họ; Bộ NN&PTNT quản lý hồ thuỷ lợi; UBND tỉnh chỉ đạo khi có sự cố; Bộ TNMT dự báo mưa nhưng không có quyền chỉ đạo xả lũ.
Theo đó, trạm đo gửi số liệu (30–60 phút/lần) → người trực hồ báo cáo lên tỉnh → tỉnh xin ý kiến liên tỉnh hoặc bộ → ra lệnh xả.
Không có “bộ tổng chỉ huy chung”.
Ngày 22.11, UBND tỉnh Đồng Nai đã phải làm văn bản gửi tới 17 nhà máy thủy điện phối hợp cung cấp thông tin điều tiết xả tràn, xả lũ về hạ lưu của các hồ thủy điện trên lưu vực các sông Đồng Nai, La Ngà, Sông Bé. Đây là điển hình, minh chứng hung hồn cho việc mạnh ai nấy làm, ối a ba phèng, lốc bốc xoảng trước cuộc sống và tính mạng hàng triệu người dân.
2. Không thể tiếp tục theo cách cũ
TS Nguyễn Quốc Dũng (Phó chủ tịch Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam) nhận định “điều đáng lo là ai cũng đúng”, chủ đập khẳng định làm đúng quy trình, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai cũng ra lệnh đúng quy định. Nhưng địa phương lại thiếu đội ngũ tư vấn, đủ chuyên môn thủy văn, thủy lực để tham mưu chủ tịch tỉnh quyết định xả lũ sớm. Phần lớn cán bộ tham mưu hiện nay thuộc các Sở Nông nghiệp hoặc Công Thương, không phải chuyên gia chuyên sâu.
Sợ quá! Một cỗ máy mà mỗi quyết định được đưa ra sẽ ảnh hưởng đến hàng triệu người nhưng “Phần lớn cán bộ tham mưu hiện nay thuộc các Sở Nông nghiệp hoặc Công Thương, không phải chuyên gia chuyên sâu”!
Chúng ta không thể tiếp tục vận hành một “hệ thống chạy bằng cơm” theo cách này.
Trước tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, số lượng thủy điện vẫn đang ngày càng tăng lên, mà vẫn dùng “nồi đồng cối đá”, nặng tính hành chính quan liêu “chân không bén đất” thì không thảm họa mới là lạ.
Với công nghệ hiện đại như ngày nay phải có một hệ thống điện tử được vận hành hoàn toàn tự động, không thể tiếp tục “chạy bằng cơm” nữa. Hình dung rằng, mọi số liệu về lượng mưa, về lưu lượng dòng chảy, về mực nước trong các hồ… sẽ được thiết bị thông minh tự động truyền trực tiếp về máy chủ, hiển thị trên màn hình lớn của “bộ chỉ huy”. Chiếc máy này cũng tự động phân tích và ra lệnh, ví dụ: 15:00 xả hồ A, di dời dân xã B; 17:15 xả hồ C, di dời dân xã D, E…
Máy chủ sẽ tự động đẩy lệnh về các hồ chứa và các địa phương, hệ thống cảnh báo sẽ lập tức vang lên, người trực “ấn nút”, loa phóng thanh xã/phường phát đi thông báo, toàn bộ lực lượng phòng chống thiên tai được kích hoạt “ra quân”.
Các nước tiên tiến họ làm như vậy đó.
Chủ tịch tỉnh ở ta vốn không có chuyên môn, cơ quan tham mưu cũng không chuyên môn nốt, ngồi chờ nhận thông báo bằng giấy, đọc xong thì hạ du đã trôi nhà mất mạng. Đó là chưa nói còn phải “làm công văn xin các thủy điện ở tỉnh bên cung cấp thông tin xả lũ” nữa thì…chỉ còn nịt!
Phải dùng công nghệ, máy móc sẽ làm việc đó. Cứ ngồi nhìn lên bảng điện tử như nhìn màn hình chứng khoán ấy, các con số được cập nhật từng phút, lệnh được đồng bộ và trực quan, không thể cứ “mo cơm quả cà” mãi thế này được.
Đến bao giờ chúng ta mới thiết kế được một hệ thống tự động như vậy? Bốn chấm không đâu rồi mà cứ để diễn ra mãi tình trạng “chủ đập đúng, chủ tịch tỉnh cũng đúng, chỉ do người dân không kịp chạy”?
______
P/S: Nhân đây, luật sư Phạm Ngọc Hưng đang hướng dẫn bà con vùng lũ làm đơn khởi kiện công ty thủy điện để đòi bồi thường, bà con tham khảo: https://baotiengdan.com/2025/11/25/doi-boi-thuong/
No comments:
Post a Comment