NCQT: Thế giới hôm nay-26/11/2025Nguồn: The Economist
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
26/11/2025
NghiencuuQT
Nvidia khoe rằng họ “đi trước ngành một thế hệ” sau khi có thông tin rằng Meta, một khách hàng của Nvidia, có thể sẽ chuyển sang Google. Công ty mẹ của Google, Alphabet, gần đây vừa phát hành một mô hình AI được cho là hoạt động tốt hơn so với các mô hình chạy trên chip Nvidia. Giá cổ phiếu Nvidia giảm gần 3% sau báo cáo. Các nhà đầu tư lo ngại nhà sản xuất chip Mỹ, vốn kiểm soát phần lớn thị trường chip AI, có thể tụt hậu so với các đối thủ.
Mỹ công bố thêm nhiều dữ liệu kinh tế đáng lo ngại. Doanh số bán lẻ chỉ tăng 0,2% trong tháng 9, trong khi niềm tin người tiêu dùng giảm xuống mức thấp thứ hai trong vòng 5 năm. Những con số này bổ sung vào chuỗi dữ liệu cho thấy nền kinh tế đang suy yếu; lạm phát vẫn dai dẳng và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên mức cao nhất trong bốn năm. Hệ thống theo dõi của Economist tin rằng quan ngại của cử tri về chi phí sinh hoạt nên khiến Trump lo lắng.
Jair Bolsonaro vừa bị tuyên án 27 năm tù vì tội âm mưu đảo chính ở Brazil. Cựu tổng thống theo chủ nghĩa dân túy này bị kết án vào tháng 9, nhưng vẫn bị quản thúc tại gia trong thời gian chờ kháng cáo. Nỗ lực giành lấy quyền lực của Bolsonaro sau thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022 bao gồm một âm mưu bất thành của các cộng sự của ông nhằm ám sát Luiz Inácio Lula da Silva, người chiến thắng trong cuộc bầu cử, cùng nhiều mục tiêu khác.
Mỹ cho biết họ đã đàm phán được mức chiết khấu 71% dành cho bệnh nhân Medicare đối với Ozempic và Wegovy, hai loại thuốc giảm cân. Từ năm 2027, chính phủ sẽ chi trả 274 đô la cho liều dùng 30 ngày, giảm từ mức 959 đô la. Novo Nordisk và Eli Lilly, hai công ty sản xuất thuốc, gần đây đẫ cam kết giảm giá để đổi lấy việc dễ tiếp cận bệnh nhân tham gia các chương trình bảo hiểm y tế của chính phủ.
Klarna dự kiến ra mắt một đồng tiền ổn định (stablecoin) vào năm 2026. Công ty Thụy Điển “mua trước, trả sau” này là công ty mới nhất trong số các công ty công nghệ và ngân hàng giới thiệu đồng tiền ổn định của riêng mình – một loại tiền điện tử có giá trị được neo vào một tài sản khác, được thiết kế để hỗ trợ thanh toán. Klarna cho biết token mới sẽ cắt giảm chi phí giao dịch xuyên biên giới và giúp họ trở thành một ngân hàng kỹ thuật số hoàn chỉnh.
Quốc hội Ý nhất trí bỏ phiếu quy định tội giết phụ nữ (femicide) là một tội hình sự, có thể bị phạt tù chung thân. Tội này được định nghĩa là hành vi giết hại phụ nữ chỉ vì giới tính của họ. Luật chống theo dõi (stalking) và khiêu dâm trả thù (revenge porn) cũng sẽ được thắt chặt. Trước đó, nước Ý từng bị chấn động bởi những vụ bạo lực kinh hoàng nhắm vào phụ nữ, bao gồm vụ sát hại Giulia Cecchettin hồi năm 2023 do bạn trai cũ của cô gây ra.
Con số trong ngày: 47, là số người bị hành quyết ở Mỹ trong năm nay, gần gấp đôi con số của năm ngoái và là mức cao nhất trong gần hai thập kỷ.
TIÊU ĐIỂM
Ngân sách hỗn loạn của Anh
Rachel Reeves, Bộ trưởng Tài chính Anh, sẽ trình bày ngân sách thường niên lần thứ hai vào hôm nay. Quá trình chuẩn bị đã diễn ra trong hỗn loạn. Kể từ mùa hè, chính phủ Công đảng đã đưa ra, rồi lại bác bỏ, một loạt ý tưởng, từ tăng thuế ngân hàng đến tăng thuế thu nhập, theo đó phá vỡ cam kết trong bản tuyên ngôn của họ. Bất ổn đã làm xói mòn niềm tin của doanh nghiệp và làm suy yếu thêm sự ủng hộ của công chúng đối với chính phủ.
Reeves cần phải bù đắp khoản thâm hụt ước tính 30 tỷ bảng Anh (tương đương 39,4 tỷ đô la Mỹ) trong tài chính công, gây ra bởi dự báo năng suất lao động thấp, cũng như việc đảo ngược chính sách cắt giảm phúc lợi xã hội, và chi phí lãi vay nợ cao hơn. Sau khi loại trừ khả năng tăng thuế thu nhập trên diện rộng, bà dự kiến sẽ dựa vào những điều chỉnh nhỏ hơn đối với thuế thu nhập cùng nhiều biện pháp khác, bao gồm cắt giảm lương hưu và tăng thuế đối với các bất động sản đắt đỏ. Cách tiếp cận này khá rủi ro. Dù nó có thể đủ để đảm bảo sự tồn tại chính trị của bà trong ngắn hạn, nhưng quá nhiều đợt tăng thuế có thể kìm hãm tăng trưởng, vốn là điều mà Công đảng đã hứa sẽ mang lại trước kỳ bầu cử tiếp theo.
Những lời cầu nguyện vang lên từ Tehran trong mùa hạn hán
Thông thường, vào cuối tháng 11, tuyết sẽ phủ trắng những ngọn núi nhìn ra thủ đô Iran. Nhưng năm nay thì không. Giờ đây, khi nhìn từ Tehran, những ngọn núi chỉ có màu vàng xám và gần như khô cằn. Tuần trước, thành phố đã đón một cơn mưa phùn ngắn ngủi, nhưng lượng mưa đó chẳng thấm vào đâu so với đợt hạn hán tồi tệ nhất trong nửa thế kỷ.
Các hồ chứa nước, bao gồm cả những hồ gần Tehran, có thể sớm bị tuyên bố là khô cạn. Chính quyền thành phố đã áp dụng chế độ “khẩu phần” nước hàng đêm đối với các hộ gia đình nghèo, cắt đứt nguồn cung của họ. (Trong khi ở những khu vực giàu có, các đài phun nước vẫn liên tục hoạt động trong các hồ nhân tạo.) Tuần trước, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đã nhắc lại lời cảnh báo rằng khoảng 10 triệu cư dân Tehran có thể phải rời bỏ thành phố nếu nguồn cung nước cạn kiệt.
Thật khó để cứu vãn tình hình. Biến đổi khí hậu đang khiến Iran ngày càng khô hạn. Tệ hơn nữa, công nghiệp và nông nghiệp (đặc biệt là nông dân trồng lúa) từ lâu đã tiêu thụ quá nhiều nước. Khủng hoảng kinh tế và các lệnh trừng phạt đồng nghĩa với việc thiếu hụt nguồn lực để sửa chữa cơ sở hạ tầng yếu kém. Chỉ còn một lựa chọn ít tốn kém hơn: các giáo sĩ đang cầu mưa.
Nhật Bản tiến gần hơn đến việc can thiệp vào đồng yên
Thị trường Nhật Bản vừa trải qua vài ngày giao dịch đầy biến động. Đồng yên đã giảm xuống dưới mức 157 yên đổi 1 đô la vào tuần trước, mức thấp nhất kể từ tháng 1, trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ dài hạn tăng lên mức cao nhất trong hơn hai thập kỷ. Giới giao dịch đổ lỗi cho Thủ tướng Sanae Takaichi. Cụ thể, vào ngày 21/11, bà đã trình bày một gói kích thích tài khóa lớn, làm dấy lên lo ngại về việc vay nợ nhiều hơn và lạm phát cao hơn. Họ cũng lo ngại rằng Takaichi, một người ủng hộ chính sách tiền tệ nới lỏng, có thể gây áp lực buộc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) trì hoãn việc tăng lãi suất, và vì thế làm đồng yên suy yếu hơn nữa.
Chính phủ muốn ngăn chặn đà trượt giá. Aida Takuji, cố vấn của thủ tướng, cho biết Bộ Tài chính sẵn sàng sử dụng dự trữ ngoại hối để can thiệp vào thị trường tiền tệ. Ông ngụ ý rằng họ có thể sẽ hành động trước khi đồng yên giảm xuống mức 160 yên đổi 1 đô la, mức đã dẫn đến sự can thiệp vào năm 2024. Để đạt được cả lãi suất thấp và đồng nội tệ ổn định, Nhật Bản có thể sẽ phải chi rất nhiều tiền.
No comments:
Post a Comment