ĐỐI THOẠI

Lê Học Lãnh Vân - Thư ngỏ kính gởi TS Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội tư vấn khoa học công nghệ và quản lý TPHCM (HASCON)
mercredi 26 novembre 2025
Thuymy

Thưa ông, tôi được đọc trên báo Vietnamnet, ngày 25/11/2025, bài “Thủy điện không sinh nước sao gây lụt được?”, trình bày quan niệm của ông rằng “thiếu cơ sở khoa học để kết tội thủy điện” gây lũ lụt khi “xả lũ trên đầu dân”.

Tôi xin viết thơ ngỏ này mong được thảo luận và học hỏi với ông về đề tài này.

Trước tiên là về câu nói của ông: “Trên một dòng sông nếu có nhiều nhà máy thủy điện thì cũng chỉ có một dòng lũ của trời thôi”. Thưa ông, vâng, lũ tự nhiên là lũ của trời. Tuy nhiên người ta chặn dòng nước tự nhiên, tích nó trong cái hồ rất to để sử dụng, to gần bằng lưu lượng nước nửa tháng của dòng sông đó, thì đã có sự can thiệp của con người, không còn là "lũ của trời" nữa.

Lúc đó, người can thiệp vào phải có trách nhiệm điều phối dòng nước sao cho nó chảy êm hòa, không gây tai họa cho làng mạc, thành phố bên dưới nó. Đổ lỗi cho “dòng lũ của trời” có là bất công với trời và vô trách nhiệm với người không?

Thứ hai, tôi xin đi vào trường hợp cụ thể của hồ Sông Ba Hạ. Hồ Sông Ba Hạ chặn nước sông Ba, con sông lớn nhất miền Trung.

Tổng dung tích chứa là 395 triệu m3 (link: Song Ba Ha, Vietnam), tức lớn gấp từ 8 cho tới 40 lần các hồ của Miền Trung mà ông nêu trong bài. Ngoài tổng dung tích chứa, các chi tiết kỹ thuật khác của hồ không được công bố cho thế giới tham khảo nên con số dưới đây lấy từ Copilot: 

Chênh lệch thể tích giữa mực nước hữu dụng và mực nước chết là 370 triệu m3.

Lưu lượng trung bình của sông Ba là 250-300 m3/giây. Theo thí dụ của TS Nguyễn Bách Phúc trong bài trên, lưu lượng tràn qua lúc nhiều là 1.000 m3/giây. Lũ lúc lớn và gấp có thể cao hơn nhưng chỉ trong thời gian ngắn. 

TS Nguyễn Bách Phúc có nghĩ rằng với những số liệu nêu trên, với 370 triệu m3 chênh lệch mực nước hữu dụng và nước chết, có thể có khoảng trống cho sự điều tiết giảm lũ không?

Người biết lo cho sự an toàn hạ lưu, nhất là an toàn trong mùa mưa bão, có thể điều tiết nước trong hồ xả ra sớm hơn khoảng chục ngày với lưu lượng hợp lý, chấp nhận dung tích hữu ích còn lại bằng khoảng 1/3 hay 1/5 mức tối đa, tức chấp nhận công suất tạo điện ít hơn. Lúc ấy, nếu lũ lớn có thể chỉ xả khoảng vài ngàn m3/giây, vừa giữ an toàn hồ mà hạ lưu không bị tan hoang và tang thương như vậy.

Tút này mong nhận được hồi âm.

Trân trọng