ĐỐI THOẠI

Nguyễn Văn Tuấn - Nghịch lý tiến sĩ và năng lực khoa học

mercredi 17 septembre 2025
Thuymy

Việt Nam có quần thể lớn về khoa học: Mỗi năm cả nước có thêm khoảng 1.500–2.000 tiến sĩ, chừng 15.000 thạc sĩ/cao học.  Số giáo sư và phó giáo sư là trên 30.000 người.

Tuy nhiên, thành quả khoa học thì còn hạn chế:

•  Công bố quốc tế (2023, WoS): ~17.000 bài, thấp hơn nhiều so với Thái Lan (~40.000), Mã Lai (~50.000), và rất xa Nam Hàn (>80.000) hay Nhật Bản (>100.000).

•  Bằng sáng chế quốc tế (2023): Việt Nam chỉ ~40, gần như không đáng kể; trong khi Thái Lan (~200), Mã Lai (~500), Nam Hàn (~20.000), Nhật Bản (~50.000), Trung Quốc (>70.000).

Những dữ liệu trên phản ảnh một nghịch lý: Tốc độ "sản xuất" học vị nhanh, nhưng hiệu quả nghiên cứu khoa học lại thấp. Do đó, đóng góp vào tri thức toàn cầu và kinh tế trong nước còn mờ nhạt.

Điều này cho thấy hệ thống đào tạo và sử dụng nhân lực khoa học chưa gắn kết chặt chẽ với nhu cầu nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo, chưa tạo ra động lực cạnh tranh toàn cầu.

Nếu không thay đổi cách đánh giá, đãi ngộ và cơ chế sử dụng nhân tài một cách toàn diện, nguy cơ "lạm phát tiến sĩ" nhưng thiếu tri thức thật sẽ còn kéo dài. Và, hậu quả là giảm sức cạnh tranh của Việt Nam trong nền kinh tế tri thức toàn cầu.

NGUYỄN VĂN TUẤN 16.09.2025