VNTB – Vụ kiện chấn động: chính phủ Việt Nam và Iran bị cáo buộc tra tấn, đòi bồi thường 1 tỷ USD
Henry Quang Vu
23.09.2025 6:49
VNThoibao
(VNTB) – Các bị đơn nổi bật: Tô Lâm – Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam (lúc cáo buộc là chức vụ cũ); Hossein Salami, Ali Reza Mohammadi (Lãnh đạo IRGC và Bộ Tình báo Iran); Chính phủ Việt Nam và Iran, cùng các bộ ngành liên quan.
Ngày 12/9/2025, một đơn kiện gây chấn động được nộp tại Tòa án Liên bang Mỹ, Đặc khu Columbia, cáo buộc các quan chức cấp cao của Việt Nam và Iran tham gia tra tấn và khủng bố, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nạn nhân.
Vụ kiện mang số hiệu 1:25-cv-03226-UNA, do một cá nhân ẩn danh đứng đơn dưới danh nghĩa Bộ phận Thu hồi Dân sự (AFLC – Civil Recovery Division), yêu cầu xét xử bởi bồi thẩm đoàn và bồi thường 1 tỷ USD cho các nạn nhân bị giam giữ tại Việt Nam.
Các bị đơn nổi bật:
– Tô Lâm – Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam (lúc cáo buộc là chức vụ cũ).
– Hossein Salami, Ali Reza Mohammadi – Lãnh đạo IRGC và Bộ Tình báo Iran.
– Chính phủ Việt Nam và Iran, cùng các bộ ngành liên quan.
Các cơ quan, đơn vị liên quan tại Việt Nam (TP.HCM):
– Cảnh sát Quận 1, Phòng An ninh mạng, Cảnh sát Xuất nhập cảnh, Kinh tế, Hình sự, Giao thông, Khu vực.
– Điều tra viên đặc biệt, đặc vụ chìm, trung tâm tạm giữ, Trại giam Chí Hòa, Sở Công an TP.HCM.
Các tổ chức quốc tế bị nêu tên:
– Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC).
– Hezbollah.
– Đơn vị tình báo liên kết IRGC/Hezbollah.
Cơ sở pháp lý:
– Đạo luật Bảo vệ Nạn nhân bị Tra tấn (TVPA).
– Điều 1605B, Bộ luật Hoa Kỳ – Công lý cho nạn nhân khủng bố.
– Yêu cầu bồi thường trừng phạt và các biện pháp khắc phục khác theo luật liên bang và tiểu bang.
Điểm đáng chú ý
– Hồ sơ về nạn nhân và người đại diện được giữ kín (sealed docket) để bảo vệ danh tính và tránh trả thù.
– Đơn kiện sử dụng chức danh cũ của các lãnh đạo, phản ánh tính hồi tố của vụ việc.
– Vụ kiện mở rộng phạm vi cáo buộc từ cơ quan công quyền Việt Nam đến các tổ chức tình báo quốc tế, cho thấy hệ thống đàn áp có tổ chức liên quan đến việc bắt giữ, tra tấn và giám sát công dân.
Vụ kiện không chỉ đặt ra các vấn đề pháp lý phức tạp về quyền miễn trừ quốc gia và trách nhiệm cá nhân, mà còn có thể tạo ra dư chấn ngoại giao giữa Mỹ, Việt Nam và Iran trong thời gian tới.
Dưới đây là bản tóm tắt các luận cứ pháp lý chi tiết trong đơn kiện Case No. 1:25‑cv‑03226‑UNA (DOE v. Socialist Republic of Vietnam), dựa trên thông tin công khai và các phần cáo buộc chính:
1. Cơ sở pháp lý chính
a) Đạo luật Bảo vệ Nạn nhân bị Tra tấn (TVPA – Torture Victim Protection Act)
– Cho phép cá nhân kiện quan chức nước ngoài tại tòa án Mỹ nếu họ thực hiện tra tấn hoặc giết người ngoài lãnh thổ Mỹ.
– Luật này là cơ sở để nguyên đơn cáo buộc quan chức Việt Nam và Iran chịu trách nhiệm cá nhân về các hành vi tra tấn trong thời gian giam giữ nạn nhân.
– Nguyên đơn viện dẫn hành vi tra tấn cụ thể xảy ra tại Trại giam Chí Hòa và các trung tâm tạm giữ ở TP.HCM.
b) Điều 1605B, Bộ luật Hoa Kỳ (Foreign Sovereign Immunities Act – FSIA)
– Thường áp dụng quyền miễn trừ quốc gia, nhưng có ngoại lệ với hành vi tra tấn, khủng bố hoặc vi phạm nhân quyền nghiêm trọng.
– Nguyên đơn lập luận rằng Việt Nam và Iran không được miễn trừ, vì các hành vi bị cáo buộc là hình sự, trái pháp luật quốc tế và vi phạm nhân quyền.
c) Công lý cho Nạn nhân Khủng bố
– Nguyên đơn cáo buộc rằng hành vi của các quan chức và lực lượng liên quan đạt mức khủng bố, gây tổn hại tinh thần, vật chất và quyền tự do cho nạn nhân.
– Đơn kiện yêu cầu bồi thường trừng phạt (punitive damages) nhằm răn đe và tạo tiền lệ pháp lý.
2. Luận cứ pháp lý bổ sung
a) Trách nhiệm cá nhân của quan chức
– Các lãnh đạo Việt Nam (Bộ Công an, Bộ Quốc phòng) và Iran (IRGC, Bộ Tình báo) bị cáo buộc chỉ đạo hoặc gián tiếp cho phép hành vi tra tấn.
– Nguyên đơn nhấn mạnh rằng dù là chức vụ hiện tại hay cũ, các quan chức này vẫn phải chịu trách nhiệm về hành vi đã thực hiện hoặc chịu trách nhiệm gián tiếp.
b) Hệ thống đàn áp có tổ chức
– Cáo buộc không chỉ nhắm vào cá nhân mà còn vào các cơ quan công quyền và tổ chức tình báo quốc tế.
– Các đơn vị tại Việt Nam (Cảnh sát Quận 1, An ninh mạng, Hình sự, Kinh tế, Trại giam Chí Hòa…) được nêu là tham gia trực tiếp hoặc phối hợp trong các vụ bắt giữ, tra tấn, giám sát.
c) Quyền thi hành và bồi thường
– Nguyên đơn yêu cầu tòa án Mỹ thụ lý và ra lệnh bồi thường 1 tỷ USD.
– Các biện pháp khác bao gồm:
– Bồi thường trừng phạt (punitive damages)
– Biện pháp khắc phục tổn thất tinh thần, vật chất
– Các lệnh tòa án để ngăn chặn hành vi tương tự trong tương lai
d) Bảo vệ danh tính nạn nhân
– Hồ sơ vụ án có phần sealed docket để giữ an toàn cho nạn nhân, tránh trả thù hoặc tác động chính trị.
– Nguyên đơn nhấn mạnh tính ẩn danh của nạn nhân không làm giảm giá trị pháp lý của vụ kiện.
3. Điểm pháp lý đặc biệt
– Hồi tố: vụ kiện nhắm tới hành vi đã xảy ra nhiều năm trước, nhưng vẫn dựa trên luật quốc tế và luật Mỹ cho phép truy cứu.
– Miễn trừ quốc gia (Sovereign Immunity): là vấn đề trọng tâm, nguyên đơn lập luận rằng hành vi tra tấn và khủng bố là ngoại lệ, không được miễn trừ.
– Liên quan quốc tế: cáo buộc mở rộng đến các tổ chức Iran/Hezbollah, tạo ra căn cứ pháp lý cho thụ lý vụ kiện tại tòa án Mỹ, dựa trên luật liên bang.
________________
Nguồn:
Bài viết trên Facebook Henry Quang Vu
https://www.facebook.com/share/p/19joe4BjB3/?mibextid=wwXIfr
No comments:
Post a Comment