NCQT: Thế giới hôm nay-23/09/2025Nguồn: The Economist
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
23/09/202
NghiencuuQT
Pháp chính thức công nhận nhà nước Palestine. Tại một hội nghị thượng đỉnh Liên Hợp Quốc do Pháp và Ả Rập Saudi tổ chức — nhưng bị Mỹ, Đức, và Israel tẩy chay — tổng thống Emmanuel Macron nói rằng “đã đến lúc phải đem lại công lý cho người dân Palestine” và “chấm dứt những vụ thảm sát và chết chóc.” Hôm Chủ nhật, Australia, Anh, Canada, và Bồ Đào Nha cũng đã công nhận Palestine.
Tòa án Tối cao Mỹ cho phép chính quyền Trump tạm thời sa thải Rebecca Slaughter, một lãnh đạo của Ủy ban Thương mại Liên bang thuộc đảng Dân chủ. Dù bác bỏ phán quyết của tòa cấp dưới, Tòa Tối cao đồng ý nghe tranh luận vào tháng 12 về tiền lệ lâu đời rằng tổng thống không thể cách chức nhân viên của các cơ quan quản lý độc lập chỉ vì khác biệt chính trị. Tòa cũng đang xem xét nỗ lực của ông Trump nhằm sa thải Lisa Cook, một thống đốc Fed.
Ông Trump kêu gọi phụ nữ mang thai không nên dùng paracetamol — được biết đến với tên Tylenol hoặc acetaminophen ở Mỹ — cho rằng thuốc này có thể gây tự kỷ ở trẻ em. Không có chứng cứ khoa học nào ủng hộ tuyên bố này. Tổng thống, khi đứng cạnh bộ trưởng y tế Robert F. Kennedy Jr., đã nói rằng phụ nữ mang thai chỉ nên dùng paracetamol nếu “không thể chịu đựng nổi” cơn sốt cao. Hai ông cũng quảng bá leucovorin, một loại thuốc điều trị ung thư, như một phương pháp chữa tự kỷ.
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) buộc tội Rodrigo Duterte, cựu tổng thống Philippines, với tội ác chống lại loài người. Ông Duterte bị cáo buộc chịu trách nhiệm hình sự về các vụ giết người ngoài vòng pháp luật trong cái gọi là cuộc chiến chống ma túy thời ông còn cầm quyền. Nhà chức trách đã bắt giữ và buộc tội ông hồi đầu năm nay, nhưng đến thứ Hai ICC mới công bố cáo trạng.
Tổng thống Ai Cập, Abdul Fattah al-Sisi, đã ân xá cho Alaa Abd el-Fattah, một nhà hoạt động mang hai quốc tịch Anh – Ai Cập bị bỏ tù từ năm 2019. Hồi tháng 7, một tòa án Cairo đã loại ông Abd el-Fattah khỏi danh sách khủng bố của đất nước. Ông từng theo dõi và tham gia vào cuộc cách mạng ở Ai Cập trong Mùa xuân Ả Rập. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã vận động ông al-Sisi trả tự do cho ông Abd el-Fattah ít nhất ba lần.
Con số trong ngày: 60%, là tỷ lệ người lao động Colombia làm việc trong nền kinh tế phi chính thức.
TIÊU ĐIỂM
Bế tắc ngoại giao tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc
Các lãnh đạo thế giới sẽ về New York vào thứ Ba để kỷ niệm 80 năm thành lập Liên Hợp Quốc. Giống như những con phố quanh trụ sở Liên Hợp Quốc, ngoại giao cũng tắc nghẽn, với các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza vẫn chưa có hồi kết và ngân sách viện trợ nhân đạo bị cắt giảm.
Tổng thống Brazil, Luiz Inácio Lula da Silva, sẽ mở đầu phiên tranh luận, tiếp theo là tổng thống Mỹ Donald Trump. Họ sẽ đối đầu nhau về phiên tòa xử Jair Bolsonaro, cựu tổng thống Brazil, người đã bị kết tội âm mưu đảo chính. Trong khi đó, tổng thống Pháp Emmanuel Macron khiến Israel và Mỹ tức giận vì kêu gọi các nước công nhận nhà nước Palestine.
Nhưng chưa rõ ông Trump sẽ nói gì về Liên Hợp Quốc. Ông đã cắt giảm hoặc “tạm dừng” hoàn toàn các khoản đóng góp của Mỹ cho tổ chức này. Trước đây ông từng chỉ trích các đồng minh NATO là “chây ì” vì chi tiêu ít cho quốc phòng. Ít người ở Liên Hợp Quốc dám đáp trả ông bằng ngôn từ tương tự. Thay vào đó, một số có thể tìm cách nịnh bợ ông bằng việc đề cử giải Nobel Hòa bình.
Donald Trump hỗ trợ chính sách kinh tế của Argentina
Vào thứ Ba, tổng thống Argentina Javier Milei sẽ gặp Donald Trump và bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York. Milei, một người ngưỡng mộ ông Trump, đang cần hỗ trợ. Nhiều người dân Argentina đã mệt mỏi với chính sách thắt lưng buộc bụng của ông. Hồi đầu tháng, đảng của Milei đã thất bại trong cuộc bầu cử lập pháp tại tỉnh Buenos Aires. Đồng peso giảm mạnh so với đồng đô la kể từ đó, buộc Argentina phải chi hơn 1 tỷ USD dự trữ để hỗ trợ đồng bản tệ. Thành tựu cải cách kinh tế của ông Milei sẽ là chủ đề lớn nhất trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng sau.
Ông Bessent đã trao cho đồng minh MAGA của mình một chiếc phao cứu sinh. “Mọi lựa chọn để ổn định tình hình đều đang được đặt lên bàn,” ông viết trên X, bao gồm cả việc mua vào ngoại tệ. Ông hy vọng lời hứa này là đủ để trấn an nhà đầu tư rằng mức độ hỗ trợ của Mỹ là không phải nghi ngờ. Giá tài sản của Argentina tăng sau thông báo. Ông Milei hy vọng triển vọng của đảng mình sẽ kịp thời cải thiện.
Tín hiệu hồi sinh của kinh tế châu Âu
Các nhà hoạch định chính sách châu Âu thở phào vì không bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi thuế quan của Mỹ hay cạnh tranh dữ dội từ Trung Quốc. Sản xuất công nghiệp vẫn cao hơn mức trước khi chiến tranh thương mại bắt đầu vào mùa xuân. Sản lượng xây dựng tăng nhẹ trong tháng 7. Các khảo sát cho thấy ngành dịch vụ, dù yếu đi vài tháng qua, vẫn đang mở rộng. Chỉ số nhà quản lý mua hàng (PMI) của tháng 9, công bố vào thứ Ba, sẽ cho thấy sức khỏe của nền kinh tế.
Ngân hàng Trung ương châu Âu giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 2% trong cuộc họp gần đây vì lạm phát đã về quanh mục tiêu 2%. Tăng trưởng GDP mạnh sẽ khiến việc cắt giảm thêm ít khả năng xảy ra. Song mức tăng vẫn quá yếu trong bối cảnh áp lực tài khóa và dân số già hóa. IMF dự báo ba nền kinh tế lớn nhất châu Âu — Đức, Pháp, và Ý — sẽ chỉ tăng trưởng trung bình 0,4% trong năm nay, và chưa đến 1% trong năm 2026. Để tăng trưởng mạnh và bền hơn, châu Âu sẽ phải thực hiện những cải cách mà hầu hết các chính phủ vẫn né tránh.
Kamala Harris nhìn lại thất bại
Quyết định của người Mỹ năm ngoái bầu một tội phạm bị kết án làm tổng thống khiến Đảng Dân chủ choáng váng. Họ tự hỏi làm sao cử tri lại chọn sự hỗn loạn và tàn nhẫn kiểu Trump thay vì phong cách điều hành hiệu quả mà họ hứa hẹn? Vào thứ Ba, Kamala Harris sẽ công bố bản hồi ký của mình trong cuốn sách “107 Ngày.” Ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ chủ yếu đổ lỗi cho người khác về chiến dịch thất bại của mình, vốn bị hạn chế bởi thời gian — chỉ vài tháng trên cương vị ứng viên chính — và thông điệp lẫn lộn. Nếu bà có tự trách mình điều gì, thì đó là vì bà đã quá tôn trọng Joe Biden. Sự kính nể này khiến bà chậm trễ trong việc nói ra điều ai cũng thấy — rằng ông quá yếu để tái tranh cử hoặc tiếp tục cầm quyền.
Cuốn sách của bà Harris là một bản “khám nghiệm tử thi,” chứ không phải kế hoạch hành động. Bà đưa ra rất ít tầm nhìn và ý tưởng để chống lại Donald Trump. Các chính trị gia Dân chủ khác cũng tỏ ra bất lực khi tổng thống mở rộng quyền lực và liên tục thách thức pháp luật. Trong ngắn hạn, điều đó có thể không quan trọng lắm. Đảng Dân chủ nhiều khả năng sẽ giành lại Hạ viện vào năm sau, từ đó có thể điều tra tổng thống, thậm chí luận tội ông.
No comments:
Post a Comment