NCQT: Thế giới hôm nay-24/09/2025Nguồn: The Economist
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
24/09/2025
NghiencuuQT
OECD nâng dự báo tăng trưởng, cho rằng nền kinh tế toàn cầu “kiên cường hơn dự đoán.” Tổ chức này hiện kỳ vọng tăng trưởng toàn cầu năm nay đạt 3,2%, tăng so với mức 2,9% trong dự báo trước đó. Dự báo cho năm 2026 giữ nguyên ở mức 2,9%, chậm lại so với 3,3% của năm 2024.
CEO Jamie Dimon của JPMorgan Chase, ngân hàng lớn nhất nước Mỹ, nói nên có một hệ thống nhập cư cho phép Mỹ “duy trì sức hấp dẫn đối với nhân tài nước ngoài” sau khi ông Trump công bố mức phí 100.000 đô la cho đơn xin cấp thị thực H-1B mới. Ông nói quyết định này “khiến mọi người bất ngờ.” JPMorgan Chase là một trong những nhà tài trợ thị thực H-1B lớn nhất nước.
Bộ trưởng y tế Anh Wes Streeting khuyên người dân không nghe theo lời kêu gọi của ông Trump rằng phụ nữ mang thai nên tránh dùng paracetamol, loại thuốc ở Mỹ còn gọi là acetaminophen hay Tylenol. “Hãy tin tưởng bác sĩ của bạn, tin tưởng khoa học y tế,” ông Streeting nói. Ông Trump cho rằng paracetamol có thể gây tự kỷ ở trẻ em, dù không có chứng cứ khoa học.
Cổ phiếu ngành bán dẫn toàn cầu tăng sau khi Nvidia đạt được thỏa thuận trị giá 100 tỷ đô la với OpenAI để xây dựng các trung tâm dữ liệu được vận hành bằng chip của Nvidia. TSMC, tập đoàn bán dẫn Đài Loan, và Samsung Electronics của Hàn Quốc cũng đóng cửa phiên giao dịch hôm thứ Ba ở mức cao. Đợt tăng này nối tiếp đà phục hồi của thị trường chứng khoán Mỹ hôm thứ Hai.
Hai sân bay nhộn nhịp nhất Scandinavia, Oslo và Copenhagen, đã mở cửa trở lại hôm thứ Ba sau nhiều giờ phải đóng cửa vì hoạt động của máy bay không người lái. Thủ tướng Đan Mạch, Mette Frederiksen, nói rằng bà “không thể loại trừ khả năng” Nga có liên quan, gọi sự gián đoạn này là “cuộc tấn công nghiêm trọng nhất vào cơ sở hạ tầng trọng yếu của Đan Mạch từ trước đến nay.” Gần đây Nga cũng đã vi phạm không phận Ba Lan và Estonia.
Hãng ô tô Jaguar Land Rover cho biết các nhà máy của họ ở Anh sẽ đóng cửa cho đến ngày 1 tháng 10 sau một cuộc tấn công mạng hồi tháng 8 buộc công ty phải tạm ngừng hệ thống CNTT. Công ty cũng đã đình chỉ sản xuất tại các nhà máy ở nước ngoài, bao gồm Brazil và Slovakia. Các nhà phân tích cho biết vụ việc đã khiến JLR mất khoảng 120 triệu bảng lợi nhuận (162 triệu đô la) và 1,7 tỷ bảng doanh thu.
Con số trong ngày: 85.000, là số lượng thị thực H-1B được cấp mỗi năm thông qua hệ thống xổ số tại Mỹ.
TIÊU ĐIỂM
Ai sẽ đặt ra luật chơi cho trí tuệ nhân tạo?
Hàn Quốc đang tận dụng vai trò chủ tịch luân phiên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để đưa vấn đề an toàn AI lên chương trình nghị sự toàn cầu. Vào thứ Tư, nước này sẽ chủ trì một cuộc tranh luận về “những phức tạp” và “việc sử dụng có trách nhiệm” đối với AI.
Những lo ngại về một AI “mất kiểm soát” — chẳng hạn hệ thống có thể hành động ác ý, kiểm soát vũ khí hoặc gây bất ổn xã hội — đã mờ nhạt khi Mỹ và Trung Quốc cạnh tranh giành ưu thế công nghệ. Mỹ phản đối các quy định quốc tế toàn diện, cho rằng chúng sẽ kìm hãm đổi mới và giúp đối thủ của họ. Trong nước, các công ty Mỹ vẫn phải tuân theo những quy định tương đối chặt chẽ về quyền riêng tư và trách nhiệm pháp lý. Ngược lại, Trung Quốc kiểm soát chặt các ứng dụng nhạy cảm chính trị, nhưng cho phép các nhà phát triển thương mại vận hành với giám sát lỏng lẻo hơn về quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu, đồng thời cấp cho họ quyền tiếp cận khối dữ liệu khổng lồ của nhà nước.
Đối với những cường quốc tầm trung như Hàn Quốc, vốn chưa có các mô hình tiên tiến nhất của riêng mình, ngoại giao truyền thống là một cách để tác động đến cuộc cạnh tranh toàn cầu về việc ai sẽ viết ra luật chơi cho AI.
Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez đối đầu Trump
Bất chấp sự lo lắng mà Donald Trump gây ra cho cử tri tại nhiều nền dân chủ, hiếm có lãnh đạo nào chọn công khai đối đầu với tổng thống Mỹ. Một phần là do kiêng sợ. Một phần khác có thể là vì tư tưởng của ông Trump được ưa chuộng hơn chính bản thân ông Trump. Song Pedro Sánchez, thủ tướng xã hội chủ nghĩa của Tây Ban Nha, là một ngoại lệ hiếm hoi. Ông kêu gọi Liên minh châu Âu chống lại những mức thuế “phi lý và bất công” của Trump, và hứa sẽ kháng cự lại cái mà ông gọi là liên minh giữa “tài phiệt và cực hữu” đứng sau “một phong trào quốc tế đầy hận thù và dối trá.”
Vào thứ Tư, ông Sánchez sẽ mang cuộc chiến này đến New York. Bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, ông sẽ đồng chủ trì một bàn tròn với nhiều quan khách quốc tế cùng với tổng thống Brazil, Luiz Inácio Lula da Silva, một nhân vật thường xuyên bị ông Trump công kích, với chủ đề: “Bảo vệ dân chủ. Chống chủ nghĩa cực đoan.” Các thảo luận có thể xoay quanh biến đổi khí hậu, bất bình đẳng kinh tế, quyền bình đẳng giới, và nguy cơ của chủ nghĩa dân tộc. Đừng mong có nhiều lãnh đạo phương Tây đến tham dự.
Các tuyến thương mại đường biển hướng về Bắc Cực
Thương mại hàng hải đang chịu áp lực. Các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Yemen đã làm tắc nghẽn giao thông qua kênh đào Suez. Đối với các nhà xuất khẩu châu Á đang tìm tuyến đường mới sang các thị trường tiêu dùng lớn ở châu Âu, Bắc Cực ấm lên là cơ hội đáng kể. Năm ngoái có 92 tàu đi qua Tuyến đường Biển Bắc, chạy dọc bờ biển Bắc Cực của Nga, so với chỉ 19 tàu năm 2016. Nhiều tàu chở hàng hóa Nga như khí tự nhiên khai thác từ vùng cực bắc.
Vận tải container giờ đây cũng bắt đầu khai thác Bắc Cực. Vào thứ Tư, hãng vận tải biển Sea Legend của Trung Quốc sẽ cho con tàu Istanbul Bridge khởi hành từ Ninh Ba, miền đông Trung Quốc, tới Felixstowe, cảng lớn nhất nước Anh — chuyến đi đầu tiên qua Bắc Băng Dương. Hành trình chỉ mất 18 ngày, chưa bằng nửa thời gian so với khi đi vòng qua cực nam châu Phi. “Con đường Tơ lụa Bắc Cực” của Trung Quốc đang dần trở thành hiện thực.
Ngoại giao khoáng sản của Ukraine
Vào thứ Tư, các chính trị gia, lãnh đạo tổ chức phi chính phủ, và doanh nghiệp Ukraine sẽ tề tựu về thủ đô Kyiv để tham dự diễn đàn quốc tế về ngành khai khoáng của đất nước. Chương trình “United by Mining” (Đoàn kết bằng Khai khoáng) là nhằm kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực khoáng sản chiến lược, mà giới chức hy vọng có thể thúc đẩy phục hồi kinh tế hậu chiến. Sự kiện này có sự bảo trợ của Mỹ, quốc gia đã ký thỏa thuận khoáng sản với Ukraine hồi tháng 4. Thỏa thuận này thiết lập một quỹ đầu tư tái thiết chung, trong đó Ukraine sẽ chuyển một nửa doanh thu từ khai thác khoáng sản trong tương lai vào quỹ.
Ukraine hy vọng thỏa thuận này có thể giúp giữ ủng hộ của chính quyền Trump. Có vài dấu hiệu hợp tác: tuần trước Ukraine và Mỹ tuyên bố mỗi bên sẽ đầu tư 75 triệu đô la vào quỹ; quan chức Mỹ cũng đã đến nước này để khảo sát địa điểm khai thác. Song chưa rõ liệu lĩnh vực đất hiếm của Ukraine có thể mang lại doanh thu lớn hay không. Các nhà phân tích nghi ngờ những ước tính tiềm năng từ thời Liên Xô. Hơn nữa, một số mỏ giàu tài nguyên nhất lại nằm ở các khu vực do Nga chiếm đóng.
No comments:
Post a Comment