ĐỐI THOẠI

Liên Âu họp thượng đỉnh bàn về an ninh, quốc phòng, xung đột tại Ukraina và Trung Đông
Minh Anh|Chi Phương
Đăng ngày: 26/06/2025 - 12:07Sửa đổi ngày: 26/06/2025 - 15:23
RFI

Hôm nay, 26/06/2025, Liên Hiệp Châu Âu bắt đầu họp thượng đỉnh trong hai ngày tại Bruxelles, Bỉ. Bên cạnh các hồ sơ lớn như tình hình Trung Đông, di dân, mở rộng khối, khả năng cạnh tranh, cuộc chiến tại Ukraina và rộng hơn nữa là an ninh châu Âu cũng là những vấn đề chính trong chương trình nghị sự.

Lãnh đạo các nước Liên Âu tại hội nghị thượng đỉnh Bruxelles, Bỉ, ngày 26/06/2025. REUTERS - Christian Hartmann

Đặc phái viên Anastasia Becchio tường thuật từ Bruxelles :

« Trước khi đáp máy bay ở La Haye để đến Bruxelles, tổng thống Litva Gitanas Nauseda đã tóm tắt trên mạng X như sau : Một chuyến bay ngắn và những chủ đề liên hệ chặt chẽ với nhau: quốc phòng và Ukraina.

Các lãnh đạo nào đã dự thượng đỉnh NATO sẽ có dịp thảo luận sâu hơn tại Bruxelles. Thủ tướng Tây Ban Nha, vốn vẫn không muốn tăng chi tiêu quốc phòng lên đến mức như Donald Trump đòi hỏi, hy vọng vấn đề sẽ không còn là tỷ lệ % nữa, mà là việc cùng sản xuất và nâng cao khả năng tương tác giữa các nước thành viên.

Trước mối đe dọa từ Nga, Liên Hiệp Châu Âu đang cố gắng tự sắp xếp bằng cách tăng ngân sách quân sự với mục tiêu đề ra là đạt được tự chủ chiến lược. Vào buổi chiều, cuộc họp sẽ tập trung bàn về các thách thức này cho phòng thủ và an ninh châu Âu.

Vào bữa trưa, 27 nước thành viên cố gắng thống nhất lập trường ngoại giao về các cuộc khủng hoảng ở Trung Cận Đông. Một số nước muốn Liên Âu đưa ra một lập trường rõ ràng là Israel đã vi phạm các quyền cơ bản, số khác tỏ ra do dự, e ngại Israel sẽ có thái độ cứng rắn hơn nữa.

Vào cuối buổi sáng, tổng thống Ukraina có bài phát biểu qua video với hội nghị. Hôm qua, ông Volodymyr Zelensky đã có cuộc trao đổi với tổng thống Mỹ Donald Trump và đã đến dự cuộc họp Hội đồng Toàn Châu Âu tại Strasbourg để thành lập một tòa án đặc biệt về chiến tranh Ukraina.

Ông hy vọng Liên Âu nhanh chóng thông qua gói trừng phạt thứ 18 nhằm cắt giảm hơn nữa nguồn thu từ dầu lửa và khí đốt của Điện Kremlin. Nhưng, như thường lệ, Hungary và Slovakia lại khiến các nước ngờ vực về ý đồ của họ. »

Ukraina đề xuất mua hệ thống Patriot của Mỹ và hợp tác sản xuất vũ khí với Liên Âu

Hôm qua, 25/06/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump và đồng cấp Ukraina Volodymyr Zelensky đã có cuộc gặp ngắn bên lề thượng đỉnh NATO ở La Haye. Nếu như nguyên thủ Mỹ chỉ đánh giá « cuộc gặp diễn ra tốt đẹp », tổng thống Zelensky dường như đã nhân cơ hội này đề cập đến việc gia tăng các biện pháp trừng phạt Nga và đề xuất mua hệ thống phòng không Patriot của Mỹ.

Thông tin này đã được Donald Trump xác nhận trên mạng X,  theo đó, « Ukraina sẵn sàng mua những trang thiết bị quân sự này ». Đồng thời ông nêu rõ là sẽ « xem xét » cách thức để « có được vài thiết bị », nhưng không quên nhấn mạnh rằng điều này là « sẽ rất khó ».

Bên cạnh đề xuất mua vũ khí Mỹ, tổng thống Ukraina dường như cũng muốn mở rộng hợp tác sản xuất vũ khí với các đồng minh châu Âu nhằm củng cố hệ thống phòng thủ. Tính đến nay, Bruxelles đã hỗ trợ 150 tỷ euro cho Kiev, trong đó 1/3 là viện trợ quân sự.

Thông tín viên Emmanuelle Chaze từ Kiev cho biết cụ thể :

« Trên phương diện ngoại giao, đây là một tuần lễ quyết định cho Ukraina. Cuộc hội đàm giữa Volodymyr Zelensky với nguyên thủ Mỹ Donald Trump nhân thượng đỉnh NATO đã cho phép Kiev tiếp tục hy vọng về khả năng cung cấp hệ thống phòng không Patriot mà Ukraina đang rất cần để đối phó với các đợt không kích gây chết người hàng ngày của Nga.

Nhưng cách nay vài ngày, tổng thống Ukraina có nói đến tính cấp thiết về một chiến lược mới cho đất nước. Do những hạn chế về ngân sách của một số nước đồng minh của Ukraina, sự trì hoãn của nhiều nước khác, cũng như những bất định có thể liên quan đến việc cung cấp số vũ khí đã hứa, Ukraina muốn phát triển khả năng tự sản xuất vũ khí càng nhanh càng tốt, và đề xuất không những mua trang thiết bị nước ngoài, mà còn thiết lập các đối tác để sản xuất, qua đó Kiev sẽ cho các đối tác châu Âu nào cam kết tăng ngân sách quốc phòng lên 5% GDP được tận dụng khả năng chuyên môn của Ukraina, nhất là về drone và pháo binh.

Ngoài những hứa hẹn viện trợ, Kiev còn hy vọng có thêm nhiều trừng phạt nhắm vào Nga để ngăn chặn cỗ máy chiến tranh của Matxcơva. »

Ukraina và Hội đồng Toàn Châu Âu thiết lập tòa án đặc biệt xét xử tội ác của Nga

Hôm qua, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky và tổng thư ký Hội đồng Toàn Châu Âu đã ký một thỏa thuận tại Strasbourg, Pháp, nhằm thiết lập một tòa án đặc biệt xét xử các quan chức Nga thực hiện « các tội ác khi xâm lược Ukraina », và hy vọng một ngày nào đó tổng thống Vladimir Putin sẽ bị đưa ra tòa.

Đây là lần đầu tiên một tòa án đặc biệt được thành lập dưới sự bảo hộ của Hội đồng Toàn Châu Âu, gồm 46 thành viên, trong đó có Ukraina. Tòa án sẽ có nhiệm vụ xét xử các vi phạm nhân quyền quan trọng trong những cuộc xung đột, tương tự như các tòa án xét xử các tội ác ở những nước cộng hòa Nam Tư cũ, hoặc tội diệt chủng người Tutsi ở Rwanda.

Thông báo thành lập tòa án này đã được Ukraina và đồng minh đưa ra từ ngày 09/05, nhằm khắc phục hạn chế về thẩm quyền của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế trong việc truy tố Nga về tội « xâm lược ». Tòa án này không được Nga công nhận.

Phát biểu tại Strasbourg, tổng thống Ukraina Zelensky khẳng định « thỏa thuận thiết lập tòa án hôm nay đem lại cho chúng tôi một cơ hội thực sự để đạt được công lý đối với tội xâm lược”.

Mười lăm thẩm phán của tòa án này, đến từ các quốc gia khác nhau, sẽ do một ủy ban bổ nhiệm và sẽ làm việc theo nhiệm kỳ (không được gia hạn) từ ba đến chín năm. Tuy nhiên, tòa sẽ không có quyền truy tố tổng thống Nga Vladimir Putin, thủ tướng Mikhaïl Michoustine, hay ngoại trưởng Sergueï Lavrov, chừng nào họ còn đương nhiệm.

Theo AFP, tội xâm lược được định nghĩa là « việc một cá nhân có quyền kiểm soát hoặc chỉ đạo một hành động chính trị hoặc quân sự của một quốc gia vạch ra kế hoạch, chuẩn bị, khởi xướng hoặc thực hiện một hành vi xâm lược mà về bản chất, mức độ nghiêm trọng và quy mô có thể cấu thành hành vi vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc ».

Ngoài việc thiết lập tòa án này, Hội Đồng Toàn Châu Âu cũng đã khởi xướng việc thành lập một cơ sở dữ liệu ghi nhận thiệt hại do chiến tranh tại Ukraina gây ra. Cơ sở dữ liệu này cho đến nay đã tiếp nhận « hơn 34.000 yêu cầu bồi thường ».