ĐỐI THOẠI

VNTB – Sài Gòn sẽ tiếp tục mất đi những hình ảnh cũ?

Hoàng Mai
19.11.2025 1:20 
VNThoibao

(VNTB) – Hàng cây Tôn Đức Thắng, thương xá Tax, công viên Chi Lăng, một số tháp nước, nhà đèn Chợ Quán, chùa Liên Trì ở Thủ Thiêm… đã biến mất. Và giờ đây, số phận của một trong số những căn biệt thự của gia đình chú Hoả cũng sẽ lâm vào cảnh tương tự?

 Sáng ngày 17.11.2025, tại khu vực sẽ xây dựng công viên và đài tưởng niệm nạn nhân Covid19, nhân công và máy móc bắt đầu phá dỡ các căn biệt thự hư hỏng trong khu đất rộng 4,3 ha ở phường Vườn Lài. Theo Sở Quy hoạch – Kiến trúc và Sở Xây dựng, ba trong bảy biệt thự trên khu đất số 1 Lý Thái Tổ (quận 10 cũ) này do bị xâm thực, kết cấu xuống cấp nghiêm trọng nên được thành phố cho phép tháo dỡ.

Ba biệt thự này nằm trong số bảy biệt thự cổ từng thuộc về gia đình ông Hứa Bổn Hoà (chú Hoả) – “vua nhà đất” ở Sài Gòn xưa. Cụm biệt thự được xây dựng theo kiến trúc Pháp, có hướng cách tân theo kiến trúc mái bằng, mặt tiền đá rửa, vốn là vật liệu mới được du nhập về thay cho cách xây tường truyền thống. Mỗi biệt thự đều có mái đón, ban công, sân thượng, hiên, vườn cảnh. Đây là khu đất có khả năng kết nối khu vực lõi trung tâm thành phố (quận 1, quận 3 cũ), vị trí này gắn liền với lịch sử – văn hoá của vùng đất Sài Gòn – Chợ Lớn xưa.

Ở góc độ chuyên gia, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng 7 biệt thự là một trong những cụm di sản kiến trúc giá trị vốn do kiến trúc sư Pháp Paul Veysseyre, người từng thiết kế Dinh Bảo Đại, thực hiện. Theo ông Sơn, khi khu đất chuyển thành công viên, 7 biệt thự nên được bảo tồn, trùng tu và chuyển thành những công trình văn hóa như bảo tàng, thư viện, nhà sinh hoạt cộng đồng…

“Tiếc là người dân Sài Gòn tiếc, vì gần như cả đời họ sinh sống ở đất Sài Gòn, chứng kiến bao giai đoạn lịch sử thăng trầm của vùng đất, lắng nghe biết bao câu chuyện xưa cũ từ ông bà kể lại, từ đó cũng biết được nhiều giai thoại về các kiến trúc xưa của Sài Gòn. Có là dân Sài Gòn, có thương Sài Gòn thật lòng thì khi những kiến trúc cổ của Sài Gòn dần mất, con người mới cảm thấy xót và luyến tiếc. Còn không, hư thì mình đập bỏ, quá nhẹ nhàng. Có thể nói, việc di sản dần biến mất, ít nhiều cũng nhờ vào công lao của các nhà “thẩm định””, đã ngoài 80, ông Hai, một cư dân của Sài Gòn đã chia sẻ.

“Thời gian bào mòn kiến trúc là câu chuyện không có gì mới, nhà có người ở còn xuống cấp nói chi đến những nhà không người ở. Nhưng nếu cứ xuống cấp, đập bỏ hoặc xây cái mới, thì ai chẳng làm được, giống như bạn đập nhà cũ xây nhà mới lại, vậy thôi. Thế thì cần gì đến một bộ phận có chuyên môn cao để bảo tồn? Xuống cấp, có cách bảo tồn, thế mới là có năng lực. Thêm nữa, cứ không lẽ kiến trúc cổ xưa xuống cấp là đập bỏ, nếu vậy chắc nước ngoài cũng sẽ không còn giữ lại được kiến trúc cổ nào cả”, độc giả NA chia sẻ.

“Đứng ở nơi này giữa cơn mưa sớm sáng nay bỗng nhớ những khu rừng giữa Paris, Berlin, Prague, Brussels, NewYork…mà mình từng được đi qua. Không dễ gì có được nơi quý giá này nếu tiền nhân sở hữu không khởi dựng bằng con mắt sành điệu từ 80 năm trước và đã may mắn chưa bị phá bỏ trong nửa thế kỷ qua để lấy chỗ cho một cụm nhà cao chục tầng sinh bạc trăm bạc ngàn tỷ. 7 biệt thự kiểu Pháp phong cách Art Deco nằm rải rác ẩn trong các cụm cây to, kết cấu nhà còn rất cứng cáp (theo đánh giá của các Kiến trúc sư và kỹ sư xây dựng đang làm việc trên công trường). Còn những ngôi nhà đẹp và đủ rộng để làm những nội dung văn hóa hay ho. Còn các lối đi khá rộng. Còn các cây cổ thụ. Chỉ mong còn sự bình tâm và sáng suốt để giữ lấy giá trị cảnh quan kiến trúc –  lịch sử hình thành từ 80 năm trước này và làm cho nó rộng lớn hơn về ý nghĩa. Chỉ mong có một sự nghiên cứu, thẩm định, đánh giá khách quan, nghiêm túc trước khi bắt đầu LÀM với đầy đủ nội hàm Văn hóa của từ này”, Facebooker Nguyễn Thế Thanh chia sẻ trên mạng xã hội.

Thiết nghĩ, nếu như để xây đài tưởng niệm tưởng niệm những người mất vì Covid19 mà bằng việc xóa đi những dấu tích thời kỳ lịch sử của vùng đất Sài Gòn – Gia Định – Chợ Lớn thì dường như việc đánh đổi ấy thiếu sự cân bằng. Bởi, thứ nhất dù sao nơi tưởng niệm những người mất vì Covid19 ở Sài Gòn cũng đã có; thứ hai, đài tưởng niệm là thứ có thể xây bất kỳ lúc nào, chỉ cần có một chỗ phù hợp, trong khi đó, những căn biệt thự của chú Hoả một khi đã mất rồi thì không thể làm lại được…