ĐỐI THOẠI

Tiểu Vũ – « Tàn quân » : Báo chí đánh rơi tính khách quan, độc giả sẽ đánh rơi niềm tin
mardi 18 novembre 2025
Thuymy

 

Trong báo chí, tít bài không chỉ là cửa ngõ dẫn độc giả vào nội dung, mà còn là cam kết về sự trung thực và khách quan. Đặc biệt với tin quốc tế, nơi diễn biến mỗi ngày đều chứa nhiều tầng thông tin trái ngược, tít cần phải giữ đúng nguyên tắc cân bằng và tránh mọi biểu hiện thiên lệch.

Thế nhưng, cái tít “Nga tiếp tục truy quét tàn quân Ukraine ở Pokrovsk” lại phơi bày một sự cẩu thả đáng lo ngại trong nghiệp vụ.

Cụm từ “truy quét tàn quân Ukraine” là một dạng diễn ngôn mang màu sắc của một bên tham chiến. Trong tiêu chuẩn báo chí, những cách gọi như vậy không thể xuất hiện nếu không phải là trích dẫn trực tiếp. Tít bài lại không hề có dấu ngoặc, không ghi nguồn, không thể hiện rằng đây chỉ là cách mô tả của phía Nga. Khi thiếu toàn bộ những yếu tố này, câu chữ lập tức biến thành đánh giá chủ quan của tòa soạn.

Đó không phải là lỗi nhẹ.

Trong bất kỳ khóa đào tạo báo chí nào, tính khách quan luôn được nhắc đến như nền tảng của nghề. Khách quan không chỉ thể hiện ở việc đưa tin từ nhiều phía, mà còn ở lựa chọn từ ngữ. Một cụm từ sai có thể khiến độc giả nhìn nhận sai bản chất sự kiện. Một tít thiên lệch có thể biến một bài thời sự thành một bản tường thuật mang cảm tính. Và khi báo chí đánh rơi tính khách quan, khán giả sẽ đánh rơi niềm tin.

Điều đáng nói hơn là tít này không phải lỗi cá nhân. Một bài quốc tế luôn phải đi qua nhiều lớp duyệt. Việc tít như vậy vẫn xuất bản cho thấy ê kíp biên tập đã buông lỏng vai trò của mình. Một tòa soạn có thể sai ở dữ kiện, nhưng không thể sai ở nguyên tắc. Sai ở khâu biên tập mới là sai nghiêm trọng nhất, bởi nó bộc lộ lỗ hổng trong toàn bộ quy trình.

Cần nhắc lại rằng báo chí là nghề của sự chính xác. Đưa tin chiến sự càng phải thận trọng gấp đôi. Các hãng tin lớn trên thế giới luôn cân từng câu từng chữ, luôn kèm theo nguồn gốc phát ngôn, luôn phân biệt rạch ròi giữa tuyên bố của các bên. Không ai tùy tiện dùng những khái niệm như “tàn quân” mà không trích dẫn. Vì họ hiểu rõ chỉ một từ sai cũng có thể làm lệch hướng nhận thức của hàng triệu người đọc.

Một tờ báo mạnh không nằm ở việc chạy theo tin nóng, mà ở khả năng giữ vững chuẩn mực dù áp lực tin tức luôn dồn dập. Và một tít bài trung lập không chỉ thể hiện sự tỉnh táo của phóng viên, mà còn phản ánh tinh thần trách nhiệm của cả tòa soạn.

Phóng viên phải cẩn trọng hơn. Biên tập viên phải kỹ lưỡng hơn. Tòa soạn phải nghiêm khắc hơn với chính mình. Vì mất chuẩn mực thì dễ, nhưng để lấy lại lòng tin của độc giả là điều không bao giờ dễ dàng.

Xin nhắc lại lập trường của Việt Nam đối với xung đột Nga – Ukraine luôn nhất quán : Tôn trọng Hiến chương Liên Hợp Quốc, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia, phản đối mọi hành vi dùng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Việt Nam kêu gọi các bên kiềm chế, nối lại đối thoại, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và bảo đảm an toàn nhân đạo cho dân thường. Lập trường này được thể hiện xuyên suốt trong các phát biểu của Bộ Ngoại giao và trong các lần bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, nơi Việt Nam giữ thái độ khách quan, cân bằng và không đứng về bất kỳ bên tham chiến nào.

Báo chí Việt Nam vì thế càng không được phép dùng ngôn ngữ thiên lệch, bởi chỉ một câu chữ sai cũng có thể khiến người đọc hiểu nhầm rằng chúng ta rời khỏi vị thế trung lập vốn là nguyên tắc đối ngoại kiên định của Việt Nam.

TIỂU VŨ 18.11.2025 (Tựa bài do Thụy My đặt)