ĐỐI THOẠI

VNTB – Mảng xanh trong đô thị

Phạm Lê Đoan
16.11.2025 3:47
VNThoibao

(VNTB) – Hà Nội và TPHCM là hai đô thị lớn với quy mô dân số đông ở Việt Nam. Trong khi Hà Nội chuyển đổi gần 3 ha đất nông nghiệp xây chung cư, văn phòng thì chính quyền TPHCM sẽ tăng mảng xanh, ưu tiên thêm đất công làm công viên.

 Cùng với sự phát triển của kinh tế – xã hội, tốc độ đô thị hóa cũng phát triển. Đô thị hóa nhanh đòi hỏi phát triển xây dựng ngày càng nhiều khu nhà ở và nhà văn phòng; vì vậy, nhà ở và nhà văn phòng cao tầng được phát triển mạnh trong các khu đô thị mới và khu trung tâm thành phố.

Mới đây, Uỷ ban nhân dân Hà Nội vừa cho phép một công ty chuyển mục đích gần 3 ha đất nông nghiệp ở quận Hoàng Mai cũ để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng. Trong đó, hai ô xây công trình thương mại dịch vụ thấp tầng (hơn 1 ha) và trường học THPT (0,9 ha) được Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê hàng năm. Còn ô đất rộng 1 ha xây tòa chung cư được giao đất có thu tiền sử dụng. Chủ sở hữu căn hộ được cấp sổ theo thời hạn ổn định lâu dài.

Dân số tăng lên sau sáp nhập, điều đó cũng đồng nghĩa với việc nhu cầu cần đến chỗ ở để đi học, đi làm, thiếu thì xây thêm là câu chuyện hoàn toàn dễ hiểu. Tuy nhiên, việc phát triển và cải tạo hạ tầng, dẫn đến hoạt động xây dựng chung cư, nhà ở, sẽ tác động ít nhiều đến chất lượng không khí ở ngay tại nơi thực hiện xây dựng. Mảng xanh trong đô thị bị thu hẹp dần, bên cạnh đó còn là bụi từ các công trình xây dựng là một trong những nguồn ô nhiễm không khí thì bụi mịn PM2.5 và PM10 từ các hoạt động xây dựng có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khoẻ con người, đặc biệt là các bệnh về hô hấp và tim mạch.

Số lượng ao, hồ của Hà Nội cũng liên tục bị thu hẹp do các công trình xây dựng. Theo thống kê, Hà Nội đứng đầu cả nước về số lượng sông, hồ với khoảng 122 hồ nội thành, 13 con sông chảy qua. Giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2020, diện tích mặt nước tự nhiên đô thị giảm tới hơn 203ha, bởi có tới 65% ao hồ bị san lấp, bị bức tử, xóa sổ. Báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam năm 2015, chỉ tính riêng giai đoạn 2010-2015, Hà Nội có 17 hồ bị san lấp hoàn toàn.

Được biết, để giảm phát thải, cải thiện không khí cũng như môi trường, Hà Nội cũng đã nỗ lực thực hiện nhiều biện pháp từ việc triển khai dùng buýt khí nén CNG, buýt điện cho đến việc trồng thêm cây xanh giai đoạn 2021 – 2025…. Có thể thấy, đó là những hành động tích cực trong môi trường, tuy nhiên, liệu rằng có đủ để bù đắp vào những mảng xanh đã biến mất, số lượng ao, hồ đã bị san lấp thay thế vào đó là các công trình? Nếu câu trả lời là đủ, không dư, thì chất lượng không khí đã được cải thiện?

Cũng liên quan đến đô thị, tại buổi gặp mặt các lãnh đạo các trường đại học trên địa bàn thành phố, theo Bí thư Trần Lưu Quang, khi sắp xếp, xử lý tài sản, đất công, TPHCM tạo mảng xanh là ưu tiên thứ hai sau y tế, giáo dục. Ông Quang dẫn số liệu theo tiêu chí đô thị như TPHCM, diện tích cây xanh bình quân đầu người phải 15m2 song hiện chỉ đạt 0,57 m2, tức “còn kém quá xa”.

“Cá nhân tôi thích sống trong môi trường nhiều cây xanh. Đúng là trời mưa đi cũng hơi ớn thiệt, sợ cây ngã nó đè mình nhưng không thể phủ nhận, có cây xanh thoải mái hơn nhiều. Buổi trưa đi hai con đường, một con đường rợp bóng cây với một con đường không có cái cây nào là hiểu nó khác đến mức độ nào liền à. Có khoảng thời gian Sài Gòn nóng kinh khủng, có cây xanh, người dân có thể núp nắng khoẻ hơn, nghỉ ngơi một tí rồi tiếp tục công việc cũng được. Đợt nóng kéo dài đó, hàng xóm tôi có ra nằm nghỉ dưới bóng cây ở bờ kè, vừa mát vừa tiết kiệm được tiền điện”, bà Ngọc, một cư dân ở Sài Gòn chia sẻ.

“Tôi nhớ có một đợt rộ lên vụ ô nhiễm không khí. Khi đó, để xác định nơi mình ô nhiễm đến mức độ nào, nhiều người, trong đó có tôi, dùng ứng dụng AirVisual. Là người thường xuyên đi đây đi đó, tôi hay đo chất lượng không khí ở nhiều nơi khác nhau. Tôi nhớ khi đó ở Thành phố Hồ Chí Minh và Bình Dương là màu vàng nhưng khi tôi đo trên Buôn Ma Thuột hay Trà Vinh thì màu xanh, cảm nhận bằng thực tế cũng thấy thoải mái hơn rất nhiều. Sau đó tôi đi đến một số nơi khác, có nhiều cây xanh, cũng màu xanh. Vì vậy, tôi nghĩ nếu có nhiều mảng xanh, sẽ hạn chế được phần nào vấn đề về môi trường”, ông Tư, một cư dân ở Bình Dương nhớ lại.

Trải qua một khoảng thời gian dài, Sài Gòn đã mất đi nhiều mảng xanh, không ít người Sài Gòn cũng đã phải chịu đựng cái oi bức khó chịu của những đợt nắng nóng ở thành phố này. Chính vì thế, nếu như chính quyền thành phố có thể gia tăng thêm những mảng xanh như báo chí đã đề cập đến thì không chỉ chất lượng không khí được cải thiện mà sức khoẻ của người dân cũng tốt hơn, chất lượng công việc cũng hiệu quả hơn.