VNTB – Tự do và Phát triểnQuốc Việt
25.07.2025 4:17
VNThoiba
Tự do là điều quan trọng để con người có thể sáng tạo. Mà nếu không có sáng tạo thì xã hội sẽ không thể phát triển được. Đây không phải là lời nói của những người chống đối nhà nước như nhiều người vẫn nghĩ. Thực ra, đây là quan điểm của John Stuart Mill, một triết gia nổi tiếng sống ở nước Anh vào thế kỷ 19. Lúc đó, nước Anh là một trong những quốc gia giàu mạnh và ảnh hưởng nhất thế giới.
Bạn có từng nghe câu: “Mặt trời không bao giờ lặn trên Vương quốc Anh” chưa? Người Anh nói vậy để cho thấy rằng đất nước họ lúc đó có thuộc địa khắp nơi trên thế giới. Điều đó có thể khiến chúng ta phải suy nghĩ: nếu một đất nước mạnh như vậy mà tin rằng tự do giúp cho phát triển, thì chắc quan điểm đó cũng có phần đúng.
Một số điều quan trọng xuất phát từ nước Anh
Ví dụ như chế độ làm việc 8 giờ mỗi ngày và quyền lợi của người lao động – đều bắt đầu từ nước Anh cuối thế kỷ 19. Trước đó, người công nhân phải làm 10 đến 16 giờ mỗi ngày, 6 ngày một tuần, chỉ để đủ sống.
Ngoài ra, nước Anh còn là cái nôi của môn cơ học cổ điển – một ngành khoa học giúp con người chế tạo máy móc, xây dựng vệ tinh, và cả những ứng dụng như Google Maps mà chúng ta dùng mỗi ngày. Nhờ vệ tinh, bạn mới có thể xem trực tiếp các trận đấu của Mohamed Salah hay Son Heung-min trên truyền hình.
Vậy nếu tự do là điều kiện để sáng tạo và phát triển, thì liệu một đất nước không có tự do chính trị như Việt Nam có thể phát triển không?
Câu hỏi dành cho chúng ta
Chúng ta có thể thấy nhiều người Việt, nhất là người trẻ, vẫn đang rời khỏi đất nước để tìm cơ hội ở Mỹ, Hàn Quốc, Đài Loan… Thậm chí có người bỏ mạng trên đường, có người rơi vào cảnh gia đình tan vỡ. Câu hỏi đặt ra là: liệu nếu Việt Nam có nhiều tự do hơn, có phải chúng ta đã không rơi vào hoàn cảnh như vậy?
Học từ các nước đã phát triển
Các quốc gia như Anh, Mỹ không chỉ có nhiều thành tựu khoa học, mà còn có những thay đổi xã hội quan trọng – tất cả trong bối cảnh người dân được hưởng quyền tự do chính trị. Văn hóa của họ cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến chúng ta: phim ảnh, âm nhạc, thời trang… chúng ta vẫn xem chủ yếu là của Mỹ và Hàn Quốc.
Vậy phải chăng tự do là điều kiện cần để phát triển?
Trung Quốc: Phát triển không cần tự do chính trị?
Trung Quốc đã phát triển rất nhanh trong 50 năm qua. Nhiều lúc tưởng chừng như họ sắp vượt qua cả Mỹ. Nhưng nếu nhìn kỹ, ta sẽ thấy các thành tựu công nghệ lớn nhất của Trung Quốc – như hệ thống tàu cao tốc – đều học từ các nước như Nhật và Pháp.
Họ phát triển phần lớn là nhờ các công ty nước ngoài đầu tư vào, đem theo công nghệ. Sau đó, người Trung Quốc học hỏi, rồi mở công ty riêng.
Trong khoảng 10 năm gần đây, một số công ty Trung Quốc đã trở nên rất mạnh, như hãng xe điện BYD – năm 2024 họ bán được 3,8 triệu xe, gần gấp đôi Tesla của Mỹ. Trong ngành năng lượng mặt trời, Trung Quốc cũng dẫn đầu toàn cầu.
Điều này cho thấy: Trung Quốc có thể không cần tự do chính trị, nhưng họ có tự do kinh doanh, và điều đó đã giúp họ phát triển kinh tế.
Còn về xã hội thì sao?
Lịch sử Trung Quốc dưới chế độ độc tài cũng có những thay đổi lớn – và nhiều khi là những thảm họa. Ví dụ như cuộc cải cách ruộng đất và chiến dịch Đại Nhảy Vọt – đã dẫn đến nạn đói làm chết hàng chục triệu người.
Gần đây, Trung Quốc còn triển khai Hệ Thống Điểm Xã Hội – một hệ thống theo dõi hành vi của người dân và chấm điểm. Ai bị điểm thấp có thể bị cấm đi máy bay, tàu cao tốc, thậm chí bị công khai danh tính và bị bêu rếu.
Một trường hợp thực tế là ông Lưu, một chủ doanh nghiệp nhỏ, bị đưa vào danh sách đen chỉ vì không nhận được giấy báo của tòa án. Ông mất nhiều tháng và tốn kém để chứng minh mình vô tội và được xoá tên khỏi danh sách đó.
Một ví dụ khác là Pháp Luân Công – một phong trào tu luyện từng có hàng chục triệu người tham gia. Năm 1999, chính quyền Trung Quốc ra lệnh cấm và bắt giữ hàng ngàn người. Nhiều người bị tra tấn và thậm chí chết trong tù.
Những ví dụ đó cho thấy: dưới một chế độ độc tài, những thay đổi xã hội đến từ bên trên thường rất nguy hiểm nếu không có sự kiểm soát và phản biện từ người dân.
Vậy Việt Nam có cần tự do để phát triển không?
Câu trả lời cuối cùng xin dành cho bạn.
No comments:
Post a Comment