Tập Cận Bình đang cố gắng dụ dỗ các quốc gia nạn nhân của thuế quan của Donald Trump
Economist
Cù Tuấn biên dịch
10-4-2025
Tiengdan
13/04/2025
Tóm tắt: Sự hỗn loạn của nước Mỹ là cơ hội để Trung Quốc gây ảnh hưởng trong khu vực.
Người dân Campuchia thức dậy vào ngày 3 tháng 4 và biết rằng hàng xuất khẩu của họ sang Mỹ sẽ phải đối mặt với mức thuế 49%. Khi họ tiếp nhận tin này, các chuyên gia cảnh báo rằng, ngành may mặc của Campuchia, vốn chiếm hơn một nửa doanh thu xuất khẩu và bán hầu hết hàng hóa của mình vào Mỹ, sẽ bị đánh sập. Mặc dù Tổng thống Donald Trump đã hoãn việc thực thi mức thuế 49% vào ngày 9 tháng 4, nhưng thuế quan vẫn có thể quay trở lại.
Vì vậy, người dân Campuchia đã được an ủi phần nào khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ đến Campuchia vào ngày 17 tháng 4. Mặc dù đã được lên kế hoạch trước nhiều tháng, chuyến thăm này đang định hình thành nên động lực rất cần thiết cho tinh thần của quốc gia đang phát triển này. Một quan chức Campuchia cho biết: “Chúng tôi là một quốc gia nhỏ, bị Mỹ trừng phạt. Và bây giờ Tập Cận Bình, với tư cách là nhà lãnh đạo của nền kinh tế lớn thứ hai, đã đến với chúng tôi. Điều đó giúp xây dựng lòng tin của chúng tôi. Thật xúc động“.
Đông Nam Á là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trên áp phích của ông Trump tại Vườn Hồng Nhà Trắng vào ngày 2 tháng 4. Ngoài Campuchia, Việt Nam đang phải chịu mức thuế 46%, Thái Lan 36%, Indonesia 32% và Philippines 17%. Hàng hóa Malaysia sẽ phải chịu mức thuế 24%, nhưng quốc gia này được hưởng lợi từ việc miễn thuế đối với chất bán dẫn, mặt hàng xuất khẩu chính của nước này sang Mỹ. Sau khi ông Trump rút lại quyết định, mức thuế cho khu vực này (cũng như hầu hết các nước trên thế giới) hiện sẽ được ấn định ở mức 10% trong 90 ngày.
Ngay cả Singapore cũng phải chịu mức thuế cơ bản 10%. Điều này xảy ra mặc dù thực tế là quốc gia thành phố này không áp dụng bất kỳ mức thuế nào đối với Mỹ — thực tế là họ đang thâm hụt thương mại với Mỹ. Lawrence Wong, thủ tướng Singapore, đã đưa ra tuyên bố trước quốc hội vào ngày 8 tháng 4, trong đó ông tuyên bố kỷ nguyên “toàn cầu hóa dựa trên luật lệ và thương mại tự do” đã kết thúc, đồng thời nói thêm rằng Mỹ đã “từ chối chính hệ thống mà họ đã tạo ra”.
Chuyến thăm khu vực của ông Tập có vẻ như là thời điểm thích hợp để tận dụng sai lầm của đối thủ. Ông sẽ đến Việt Nam vào ngày 14 tháng 4, nơi ông dự kiến sẽ công bố một loạt các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng và sản xuất cao cấp. Sau đó, ông sẽ đến Malaysia, nơi có nhiều thông báo như vậy được lên kế hoạch. Campuchia sẽ là điểm dừng chân cuối cùng của ông.
Vũ điệu ngoại giao
Nhưng chưa có quốc gia nào ở Đông Nam Á, nhất là ba quốc gia chủ nhà của ông Tập, chịu từ bỏ mối quan hệ với Mỹ. Trên thực tế, họ đã phản ứng với thông báo của ông Trump bằng sự điềm tĩnh, mà đang thiếu vắng ở những nơi khác trên thế giới, vốn coi đó là sự khởi đầu của một cuộc đàm phán và từ bỏ các mức thuế trả đũa.
Nhà lãnh đạo Việt Nam, Tô Lâm, là một trong những người đầu tiên gọi điện cho ông Trump sau khi các mức thuế được công bố. Ông đã đề nghị cắt giảm thuế quan của Việt Nam đối với hàng hóa của Mỹ xuống mức 0 và cử một nhà đàm phán đến Washington. Thủ tướng Campuchia cũng đã đề nghị cắt giảm thuế quan. Malaysia đang cử một phái đoàn đến để đưa ra một thỏa thuận về chuỗi cung ứng và khoáng sản quan trọng. Chủ nghĩa thực dụng của khu vực hiện có vẻ thông minh, khi ông Trump mời đàm phán và chỉ trừng phạt những quốc gia đáp trả.
Sự thật là Đông Nam Á có rất ít lựa chọn. Không quốc gia nào trong khu vực này có đòn bẩy như Trung Quốc hoặc Liên minh châu Âu, điều này sẽ mang lại cho họ cơ hội trả đũa có ý nghĩa đối với Mỹ. Malaysia, chủ tịch của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đã cố gắng đưa ra một phản ứng chung cho khu vực. Nhưng ít nhà phân tích nào hy vọng nhiều vào ASEAN. Nền kinh tế của các thành viên rất khác nhau và sẽ rất khó để dung hòa lợi ích của họ trong các cuộc đàm phán.
Mặc dù một số người lo ngại rằng mối đe dọa về thuế quan sẽ khiến Đông Nam Á xích lại gần Trung Quốc hơn, nhưng vẫn chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy sự thay đổi như vậy. Các quốc gia ASEAN có mối quan hệ an ninh chặt chẽ nhất với Mỹ (như Philippines, Thái Lan và Singapore) đã không tìm cách liên kết họ với việc thương mại—nếu họ cố gắng, điều đó rất có thể sẽ phản tác dụng, vì xu hướng theo chủ nghĩa biệt lập của ông Trump. Và mặc dù mối quan hệ giữa lực lượng vũ trang Trung Quốc và Việt Nam cũng như Campuchia là rất chặt chẽ, nhưng ông Tập không được kỳ vọng sẽ ký bất kỳ thỏa thuận an ninh mới nào trong chuyến công du khu vực của mình.
Phòng ngừa một thế lực bá quyền
Hơn nữa, thuế quan của Mỹ làm phức tạp thêm mối quan hệ của Trung Quốc với Đông Nam Á. Các quan chức lo ngại rằng hàng hóa Trung Quốc vốn dành cho Mỹ giờ đây sẽ bị bán phá giá tại chính thị trường của họ. Khu vực này vốn đã phải chịu tình trạng dư thừa hàng hóa Trung Quốc, và hiện dự kiến sẽ còn tiếp tục dư thừa. Những điều này sẽ làm suy yếu nhu cầu đối với các sản phẩm Đông Nam Á và cùng với đòn giáng vào nhu cầu toàn cầu, có thể dẫn đến giảm phát.
Một quan chức Malaysia gọi đây là “cuộc chiến thương mại cấp độ hai”—không phải giữa Mỹ và châu Á, mà là giữa các nạn nhân châu Á của thuế quan của ông Trump. Nếu ASEAN, nơi có thỏa thuận thương mại tự do với Trung Quốc, dựng lên các rào cản đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc để đáp trả, điều này sẽ làm căng thẳng mối quan hệ của khu vực với quốc gia khổng lồ châu Á này.
Thật vậy, chuyến đi của ông Tập có thể không đúng thời điểm. Các nước chủ nhà mà ông tới, sẽ cảnh giác không muốn tỏ ra quá thân thiết với Trung Quốc ngay khi họ bắt đầu đàm phán với ông Trump, và lo lắng về một làn sóng hàng hóa Trung Quốc sẽ chuyển hướng nhu cầu trong nước khỏi các nhà sản xuất của họ. Các thỏa thuận đã được lên kế hoạch từ lâu sẽ được tiến hành, nhưng các nhà ngoại giao không mong đợi bất kỳ đột phá nào.
Điều đó không có nghĩa là Mỹ đang ở vị thế có thể gặt hái được những lợi ích địa chính trị từ thuế quan của ông Trump. Ngay cả khi các chính phủ Đông Nam Á có thể bảo đảm các thỏa thuận một lần với tổng thống Mỹ, thì tác động đến nhu cầu toàn cầu sẽ làm rung chuyển các nền kinh tế trong khu vực. Sự không chắc chắn về việc liệu ông Trump có áp dụng lại thuế quan hay tùy tiện điều chỉnh mức thuế sẽ khiến các nhà đầu tư không muốn ủng hộ các doanh nghiệp mới trong khu vực này.
No comments:
Post a Comment