ĐỐI THOẠI

VNTB – Mở của nhưng hệ lụy vẫn còn…

Thái Hóa Lộc
20.11.2025 3:27
VNThoibao

(VNTB) – Đối với một số gia đình cư dân nghèo của Mỹ, 43 ngày chính phủ Mỹ đóng cửa vừa qua đúng là “ác mộng”. Cùng mất việc trong đợt sa thải hàng loạt mà chính phủ Tổng thống Donald Trump tiến hành, họ sống dựa vào tiền tiết kiệm kể từ tháng 3 năm nay.

 Ngày 12/11, Chính phủ chính thức hoạt động trở lại sau 43 ngày đóng cửa – đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử – Theo Hãng tin AFP, tối 12-11, Hạ viện đã bỏ phiếu chấm dứt đợt chính phủ đóng cửa lâu nhất trong lịch sử nước này, đồng ý mở lại các cơ quan liên bang sau 43 ngày tê liệt. Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát, đã phê chuẩn dự luật ngân sách do Thượng viện thông qua, cho phép các cơ quan hoạt động đến tháng 1-2026, với 222 phiếu thuận – 209 phiếu chống. Dự luật đã được chuyển tới bàn làm việc của Tổng thống Mỹ Donald Trump và ông Trump đã ký ban hành vài giờ sau đó, chính thức mở cửa chính phủ trở lại. 

“Chúng ta không bao giờ được phép để điều này xảy ra nữa” – ông Trump phát biểu tại Phòng Bầu dục trong buổi lễ ký dự luật vào đêm 12-11… 

Trước đó, cuối hôm 10-11 Thượng Viện Hoa Kỳ đã thông qua dự luật cấp ngân sách được mong đợi từ lâu nhằm chấm dứt tình trạng chính phủ đóng cửa. 8 nghị sĩ Đảng Dân chủ tại Thượng viện đã chuyển ý, quay sang ủng hộ dự luật khi ảnh hưởng của việc đóng cửa ngày càng nghiêm trọng.

Trước đây, thiệt hại kinh tế do các đợt đóng cửa chính phủ thường chỉ mang tính tạm thời và nhanh chóng được khắc phục khi chính phủ mở cửa trở lại. Tuy nhiên, đợt gián đoạn ngân sách kéo dài 43 ngày, bắt đầu từ ngày 1-10, đã gây ra tác động đáng kể đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Theo Đài CNN, “hàng triệu người Mỹ đã trở thành con tốt trong đợt chính phủ đóng cửa tồi tệ nhất từ trước đến nay”. Bất kể ai phải chịu trách nhiệm, CNN cho rằng hàng triệu dân thường đang phải chịu đau khổ thực sự, và họ không thể chờ đợi lâu hơn nữa. Hàng triệu người Mỹ không nhận được tem phiếu thực phẩm cần thiết để nuôi sống gia đình. Khoảng 1,4 triệu nhân viên liên bang chưa được trả lương, dù nhiều người trong số họ vẫn đang phải làm việc. Trong khi đó, các nhà đầu tư và giới hoạch định chính sách mù mờ về những gì đang diễn ra trong nền kinh tế Mỹ vì việc công bố dữ liệu chính phủ bị đình trệ.

“Đợt đóng cửa hiện nay có vẻ sẽ gây ra tác động kinh tế lớn nhất trong số các đợt đóng cửa được ghi nhận” – ông Alec Phillips, chuyên gia kinh tế chính trị cấp cao tại Ngân hàng Goldman Sachs, nhận định.

Ngay cả khi Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại, đợt đóng cửa lần này có khả năng làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP thực tế – thước đo tổng sản phẩm quốc nội đã loại trừ yếu tố lạm phát – khoảng 1,15 điểm phần trăm trong quý 4 năm nay, theo ước tính của Goldman Sachs.

Đối với một số gia đình cư dân nghèo của Mỹ, 43 ngày chính phủ Mỹ đóng cửa vừa qua đúng là “ác mộng”. Cùng mất việc trong đợt sa thải hàng loạt mà chính phủ Tổng thống Donald Trump tiến hành, họ sống dựa vào tiền tiết kiệm kể từ tháng 3 năm nay. Đến khi Chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP) – trụ cột của mạng lưới an sinh xã hội Mỹ – bị tạm ngưng lần đầu tiên trong suốt 60 năm tồn tại, họ phải tìm đến một ngân hàng thực phẩm địa phương. “Chúng tôi đã cố gắng cầm cự hết mức có thể, dùng sạch tiền tiết kiệm, chạy vạy người thân, thậm chí quẹt hết hạn mức thẻ tín dụng” –Một người Mỹ đã chia sẻ với truyền thông.

Tình hình khó khăn này sẽ phần nào giảm bớt sau khi Tổng thống Donald Trump ký dự luật cấp ngân sách cho chính phủ vào tối 12-11, chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ dài kỷ lục trong lịch sử nước Mỹ. Ông Donald Trump hành động chỉ vài giờ sau khi Hạ viện thông qua dự luật với kết quả bỏ phiếu gần như theo ranh giới đảng phái. Thượng viện đã thông qua dự luật này vào ngày 10-11 nhờ vào việc 8 nghị sĩ Dân chủ thay đổi ý kiến.

Theo AP, thỏa hiệp mới nhất kể trên cấp vốn cho 3 dự luật chi tiêu thường niên và gia hạn ngân sách cho phần còn lại của chính phủ đến ngày 30-1 năm sau. Luật mới cũng đảo ngược các quyết định sa thải nhân viên liên bang kể từ khi chính phủ đóng cửa. Dự luật dành cho Bộ Nông nghiệp có nghĩa là các chương trình hỗ trợ lương thực chủ chốt sẽ không bị gián đoạn trong suốt phần còn lại của năm ngân sách.

Tuy nhiên, điểm gây tranh cãi lớn nhất là số phận của khoản tín dụng thuế bổ sung sẽ hết hạn vào cuối năm nay – vốn giúp giảm chi phí BHYT thông qua các sàn giao dịch thuộc Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Obamacare. Không có khoản tín dụng thuế này, mức phí bảo hiểm trung bình sẽ tăng gấp đôi đối với hàng triệu người Mỹ. Theo dự báo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), hơn 2 triệu người Mỹ sẽ mất hoàn toàn BHYT vào năm tới.

Theo AP, gần 24 triệu người Mỹ hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của Obamacare. Đảng Dân chủ trước đó không chịu thông qua dự luật ngân sách ngắn hạn nếu không bao gồm gia hạn các khoản tín dụng thuế nói trên. Đảng Cộng hòa hứa sẽ tổ chức bỏ phiếu về vấn đề này trước giữa tháng 12 tới nhưng không có gì bảo đảm sẽ thành công. Với mâu thuẫn đảng phái ngày một sâu sắc, theo tờ Le Monde, chính phủ Mỹ hoàn toàn có nguy cơ đóng cửa thêm lần nữa lúc đến hạn 30-1-2026, nhất là khi giới phân tích cho rằng cả hai đảng đều đang lợi dụng khủng hoảng để áp lực chính trị. Theo báo The Washington Post, chính quyền ông Donald Trump tận dụng đợt đóng cửa để cắt giảm lực lượng lao động liên bang, qua đó thu nhỏ bộ máy nhà nước song song với mở rộng quyền lực hành pháp.

Phần phía ngược lại, theo NBC News lập luận lập trường cứng rắn vừa qua của Đảng Dân chủ nhằm củng cố đoàn kết nội bộ và “giữ nhiệt” các vấn đề y tế và phúc lợi cho chiến dịch tranh cử giữa nhiệm kỳ năm 2026. The Washington Post bình luận: “Đảng Dân chủ đã thua trong trận chiến đóng cửa chính phủ, song Đảng Cộng hòa sẽ phải gánh chịu hệ lụy dài hạn nếu họ tiếp tục phản đối gia hạn các khoản trợ cấp Obamacare”

Trong bối cảnh kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn bận rộn đang cận kề vào cuối tháng này, ngành hàng không có thể cần thời gian để khôi phục hoàn toàn sau các gián đoạn. Công suất bay đang dần tăng lên, khi mức cắt giảm áp dụng trong thời gian đóng cửa đã giảm từ 6% xuống còn 3%. Nhiều sân bay bận rộn nhất nước Mỹ đã buộc phải hủy chuyến hoặc giảm hoạt động vì nhân viên kiểm soát không lưu xin nghỉ bệnh do không được trả lương.

Dự luật dài 328 trang gia hạn ngân sách cho hầu hết các cơ quan liên bang đến ngày 30/1. Gói ngân sách này cấp kinh phí cho chương trình hỗ trợ lương thực SNAP, Bộ Nông nghiệp, Quốc hội và Cựu chiến binh đến tháng 9/2026. Dự luật bảo đảm toàn bộ nhân viên liên bang sẽ được truy lĩnh tiền lương, và thu hồi việc sa thải hàng ngàn nhân viên liên bang vì lý do đóng cửa.

Tuy nhiên, dự luật không đưa vào điều khoản mà đảng Dân chủ coi là quan trọng nhất: gia hạn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế sắp hết hạn vốn ảnh hưởng đến khoảng 24 triệu người Mỹ. Thay vì đưa nội dung này vào dự luật, các thượng nghị sĩ đạt thỏa thuận sẽ bỏ phiếu riêng về trợ cấp thuế vào cuối tuần thứ hai của tháng 12. Nếu những khoản trợ cấp này không được gia hạn, chi phí chăm sóc sức khỏe của người thu nhập thấp sẽ tăng vọt. Dự luật còn có nhiều nội dung khác như Dự luật bổ sung quy định cấm các công tố viên liên bang kiểm tra lịch sử liên lạc trên điện thoại của thượng nghị sĩ mà không thông báo, và cho phép mức bồi thường lên đến 500.000 USD cho mỗi vi phạm. Quy định này có hiệu lực hồi tố tới năm 2022, đồng nghĩa nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa có thể kiện lại việc liên lạc của họ từng bị kiểm tra trong cuộc điều tra vai trò của ông Trump trong vụ bạo loạn Đồi Capitol tháng 1/2021. Dự luật cũng đảo ngược việc hợp pháp hóa cần sa chiết xuất từ cây gai dầu được thông qua năm 2018 – điều từng mở cửa cho sự hình thành ngành công nghiệp sản phẩm chứa THC liều thấp trị giá hàng tỷ USD.

Đóng cửa chính phủ vì bế tắc ngân sách là một đặc trưng của chính trị Mỹ. Những đợt đóng cửa đã xảy ra vào cuối năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Dưới thời Tổng thống Ronald Reagan trong thập niên 1980, đã xảy ra tám đợt đóng cửa, dù tất cả đều khá ngắn. Cựu Tổng thống Dân chủ Bill Clinton trải qua đợt đóng cửa 21 ngày vào năm 1995, trong khi một đợt đóng cửa kéo dài 16 ngày đã diễn ra dưới thời ông Barack Obama vào năm 2013…

Đóng cửa lần này dài nhất trong lịch sử cả hai đảng Cộng Hoà và Dân chủ, ai thắng ai thua người dân đã biết. Cả hai không vì dân mà vì đảng. Nội bộ đàng dân Chủ thiếu kiên định đoàn kết làm cho đảng này không thể vực dậy sau thất cử hồi năm 2024 để trở thành kỳ phùng địch thủ với đối phương trong các cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống sắp tới ở nước Mỹ. Tuy nhiên, phần thắng của Đảng Dân chủ là phía kia bị coi là chịu trách nhiệm cho tình trạng chính phủ bị đóng cửa thời gian dài kỷ lục mới và cũng phải chấp nhận những nhượng bộ không mong muốn. Mở cửa lần này nhưng hệ lụy vẫn còn!