ĐỐI THOẠI

VNTB – Hộ kinh doanh nhỏ lẻ luôn được hỗ trợ và ưu tiên… nhưng không phải ở Việt Nam.
Tony Toàn Vũ
22.11.2025 3:55
VNThoibao

(VNTB) – Mỹ, Đức, Pháp, Nhật, Singapore đều đánh thuế trên lợi nhuận, không đánh trên doanh thu, họ có ngưỡng miễn thuế rất cao; và có ưu đãi để bảo vệ hộ kinh doanh nhỏ và người lao động tự do.

 Theo Bộ Tài chính, từ ngày 1/1/2026 sẽ chính thức xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh, chuyển sang quản lý theo doanh thu. Hộ kinh doanh được chia thành 3 nhóm doanh thu:

– Nhóm 1: Doanh thu ≤ 200 triệu đồng/năm → được miễn thuế GTGT & TNCN.

– Nhóm 2: Doanh thu > 200 triệu đến ≤ 3 tỷ đồng/năm → sử dụng phương nộp thuế “trên doanh thu” (=1-7% × doanh thu).

– Nhóm 3: Doanh thu > 3 tỷ đồng/năm → áp dụng chế độ kế toán và thuế giống doanh nghiệp nhỏ, phương pháp khấu trừ, quản lý chặt hơn.

Mới đọc tới đây thì đã có quá nhiều điểm bất hợp lý.

Thứ nhất, trong kinh tế học, Thuế luôn được hiểu là một khoản được trích ra từ LỢI NHUẬN, thua lỗ thì không phải đóng thuế, và thuế thì chưa bao giờ được tính từ DOANH THU. Nhà nước có lẽ nên nghĩ ra một danh từ mới cho khoản này, chứ không phải là THUẾ!

Thứ hai, thực tế cho thấy rằng, không ai sống bằng doanh thu cả, và doanh thu nếu là 200tr/năm, thậm chí 400, 600, 800 hay 1 tỷ/năm thì vẫn NGHÈO! Vì doanh thu không phản ánh thực tế chi phí. Biên lợi nhuận của các hộ kinh doanh nhỏ thực sự rất nhỏ. Đó là sự đánh đồng nguy hiểm giữa doanh thu và khả năng đóng thuế.

Thứ ba, nếu các hộ kinh doanh đóng thuế bằng nhau chỉ vì doanh thu như nhau, giả sử 300tr/năm. Thì,

Hộ A: chi phí 100 triệu → lãi 200 triệu.

Hộ B: chi phí 280 triệu → lãi 20 triệu.

→ Cả hai đóng thuế bằng nhau là 21tr thì hộ B liệu có còn dám kinh doanh tiếp.

ĐÓ LÀ BẤT CÔNG.

Thứ tư, nền kinh tế tư nhân đáng lẽ được xem trọng và là định hướng ưu tiên nay lại như bị chèn ép tới mức khó duy trì. Hộ kinh doanh nhỏ sẽ bị thiệt nặng nhất, vì:

– Biên lợi nhuận thấp (5–10%).

– Cạnh tranh khốc liệt.

– Tính mùa vụ cao.

– Dễ bị tổn thương bởi yếu tố ngoại cảnh.

– Không có khả năng mua hàng giá tốt.

– Không có kiến thức chuyên môn để kê khai và xử lý hoá đơn. Doanh nghiệp lớn có khả năng khấu trừ chi phí, trích lập, dồn chi phí, hợp thức hóa. Hộ nhỏ không làm được.

Kết quả: Hộ lớn tối ưu thuế thì đóng ít. Còn hộ nhỏ không tối ưu được lại phải đóng nhiều.

Thuế doanh thu biến người yếu nhất thành người đóng thuế nặng nhất. Đây là điều mà các chuyên gia gọi là:

“Thuế làm nghèo người nghèo.”

VẬY CÁC NƯỚC KHÁC ĐÁNH THUẾ NHƯ THẾ NÀO?

1. Thuế đánh trên LỢI NHUẬN – không đánh trên Doanh thu.
2. Ngưỡng miễn thuế rất cao.
3. Có ưu đãi để bảo vệ hộ kinh doanh nhỏ và người lao động tự do.

MỸ: Hộ kinh doanh (sole proprietor) nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) dựa trên lợi nhuận = doanh thu – chi phí hợp lý. Chi phí được trừ rất rộng. Ngưỡng miễn thuế: khoảng 13.850 USD/năm; cao gấp 1,6 lần Việt Nam. Nhưng không có thuế doanh thu như VN.

ĐỨC: Người kinh doanh nhỏ được miễn hầu hết nghĩa vụ thuế. Ngưỡng doanh thu miễn thuế: 22.000 EUR/năm. Nếu doanh thu dưới ngưỡng → KHÔNG phải nộp VAT, không cần hóa đơn phức tạp. Thuế thu nhập tính theo lợi nhuận sau khi trừ chi phí; được quyền trừ mọi chi phí liên quan đến kinh doanh. Như vậy, Đức hỗ trợ tối đa hộ kinh doanh nhỏ, không đánh vào họ.

NHẬT: Người kinh doanh nhỏ (Kojin Jigyo) nộp thuế dựa trên lợi nhuận thực. Được trừ chi phí rộng rãi: nguyên liệu, thuê nhà, điện nước, phương tiện, dụng cụ… Ngưỡng miễn thuế thu nhập lên đến 480.000 yên/năm, chỉ áp cho thu nhập chịu thuế. Và còn deductions (giảm trừ gia cảnh, giảm trừ bảo hiểm…). Tức, không có thuế trên doanh thu như VN.

PHÁP: Có chế độ “micro-entrepreneur” dành cho người kinh doanh nhỏ. Ngưỡng doanh thu rất cao. Dịch vụ: 72.600 EUR/năm; hàng hóa: 176.200 EUR/năm. Thuế = doanh thu * tỷ lệ chi phí được khấu trừ “flat rate”. Tức, học đánh trên lợi nhuận. Hộ nhỏ không phải kê khai phức tạp.

SINGAPORE: Không đánh thuế doanh thu cá nhân. Thuế tính theo LỢI NHUẬN. Giảm trừ chi phí rất rộng. Ngưỡng miễn thuế thu nhập cá nhân cao (trên 20.000 SGD/năm).

_______

Việt Nam có thể ghi tên là quốc gia đầu tiên đánh thuế dựa trên DOANH THU, không phải LỢI NHUẬN. Điều này khiến hộ kinh doanh nhỏ bị đánh thuế ngay cả khi… lỗ. Ngưỡng miễn thuế 200 triệu là quá thấp so với chuẩn thế giới. Các nước thường cao gấp 2–20 lần.

Không nước nào xem hộ nhỏ như doanh nghiệp lớn. Trong khi Việt Nam yêu cầu hộ nhỏ phải: có hóa đơn điện tử, kê khai thuế, sổ sách, BHXH, đăng ký kinh doanh. Đây là gánh nặng quá sức họ.

____________

Nguồn:

Bài viết trên Facebook Tony Toàn Vũ

https://www.facebook.com/share/p/1APY2tSnx6/?mibextid=wwXIfr