ĐỐI THOẠI

Cần thay đổi cách cứu trợ thiên tai

Dương Quốc Chính
21-11-2025
Tiengdan

Nhìn cảnh người dân kêu cứu khắp nơi ở miền Trung, qua các kiểu tin nhắn, mới thấy rằng nhà nước cần xem lại cách tổ chức cứu hộ.

Mình không phủ nhận công sức của anh em lực lượng vũ trang, mình đã đi và đã thấy, anh em làm việc vất vả và nhiệt tình, nhưng thế vẫn không đủ. Quân đông mấy cũng không đủ và không kịp thời. Vì cơ bản là do hệ thống chính trị nó vận hành phải theo luật, phải có lệnh, có công văn, lãnh đạo chỉ đạo.

Tóm lại là vòng vèo về thủ tục hành chính. Nào là điều quân, phương tiện, tiền bạc. Ngay cả thủ tướng muốn điều máy bay trực thăng hay drone của quân đội cũng không dễ đâu, đăng báo thì dễ thôi, chứ thực tế lệnh phải vòng qua Bộ Quốc phòng, xuống quân khu, binh chủng… Lúc cất cánh thì hết lũ là vừa! Ví dụ thế.

Lực lượng vũ trang phải là chủ lực, nhưng muốn nhanh phải xã hội hóa để tư nhân làm cùng. Trách nhiệm chi tiêu cứu hộ chính vẫn phải từ ngân sách. Nhưng ngân sách cần phải chi cho các đội cứu hộ tư nhân nữa, không chỉ để mặc dân tự cứu nhau là chủ đạo.

Để việc cứu trợ, cứu hộ được nhanh và bền vững, thì địa phương cũng phải tổ chức sẵn các đội tình nguyện. Gọi là tình nguyện, tức là phi lợi nhuận, chứ vẫn phải có ngân sách để nuôi các em, các cháu. Ví dụ các đoàn thể địa phương cũng cần có sẵn các đội cứu trợ nghiệp dư, như mấy em sinh viên tình nguyện, bớt hô khẩu hiệu với lên Facebook chống phản động bằng clone, hay tham gia các đội cứu trợ phản ứng nhanh.

Theo quan sát của mình, vào dịp lũ lụt, có vô số người rảnh có thể tham gia các đội cứu trợ. Vì lụt thì làm ăn học hành gì được, đi cứu trợ đi còn ích nước lợi nhà. Tất nhiên hàng năm phải tập huấn cho các em. Tùy năng lực mà cho vào chỗ nguy hiểm hay đơn giản. Anh em này nên có nguồn quỹ ngân sách để nuôi trong những ngày này.

Ngoài ra là các đội cứu trợ hoàn toàn là tư nhân cũng nên được thành lập dưới dạng các CLB bơi, cano, drone…, ở mỗi địa phương. Các nhóm này có thể nhận nguồn xã hội hóa. Nhà nước cần có hành lang pháp lý, hướng dẫn họ cách chi tiêu minh bạch, có tiền lương đàng hoàng, ít ra phải đủ ăn, ở, người ta góp công thôi. Quan trọng nhất là có nguồn quỹ để bảo hiểm thân thể cho tình nguyện viên, sửa chữa, mua sắm trang thiết bị cho họ.

Phải có sự chuẩn bị sẵn các loại lực lượng như vậy thì mới phản ứng nhanh được với thiên tai. Đội này được hiểu giống như địa phương quân, tự vệ xóm, so với LLVT là chủ lực, các bên cùng phối hợp thì cứu hộ mới kịp thời được.

Bây giờ thì bản chất chỉ có chủ lực, còn du kích, tự vệ là tự phát và tự nuôi nhau, thế là bất công cho họ và cho chính đồng bào. Người dân ca ngợi chú bộ đội, công an một, thì phải ca ngợi các nhóm cứu hộ tư nhân 10 lần. Vì LLVT là có ngân sách nuôi, nhiệm vụ phải làm, chết còn được phong liệt sĩ. Còn tình nguyện viên là chả có gì.

Khi đã không nuôi được “du kích” rồi nhưng lại có đám bo` đỏ clone, đóng profile đi khắp mạng xã hội để dọa dẫm các nhóm cứu trợ mới manh nha việc cứu trợ tự phát, để phá hoại việc người dân tự cứu nhau. Mình không biết chắc nhưng đây là có mùi của sự chỉ đạo.

Vì sợ mầm mống của xã hội dân sự mà bỏ mặc người dân không có ai dám cứu trợ, vì sợ đi tù. Đám này húc mình không ít, ngay từ khi mình mới mon men test thử việc cứu trợ. Rồi nó sẽ vào stt này húc tiếp cho xem, tút trước cũng có đó. Kiểu này về bản chất là y chang sợ người dân tự diễn biến thì phải cấm luôn kinh tế tư nhân.

Thấy báo chí cách mạng viết là huy động đặc công nước với xe lội nước…đi cứu trợ, dân tình hoan hỉ. Thực tế cái đó cũng chỉ làm màu thôi. Vì cứu trợ, cứu hộ này đa phần là không quá nguy hiểm, như ở thanh niên chẳng hạn, thanh niên sức khỏe bình thường, mặc áo phao đầy đủ với xuồng cao su là tham gia được tất với địa hình đô thị. Cần gì đặc công nước với xe lội nước. Lính nghĩa vụ cũng dư sức rồi.

Còn việc huy động tiền thì nhà nước cần khuyến khích để dân chủ động lựa chọn giống như chọn làm việc cho khối tư nhân hay nhà nước. Đừng có lùa bo` ra định hướng duy nhất rồi ép dân phải đóng tiền cứu trợ, nó phản cảm lắm.

Tiền trong dân còn nhiều, tấm lòng cũng không thiếu, chỉ là phải chi đúng lúc, đúng chỗ mà thôi. Nhà nước phải tạo điều kiện để có thể hình thành những tổ chức dân sự, chỗ tiêu tiền đó một cách minh bạch, chuyên nghiệp, chứ không phải là tạo rào cản pháp lý để người dân e sợ việc huy động tiền cứu trợ.

Có người bảo: “Việc này của nhà nước, kệ họ đi”. Nói vậy không sai, nhưng không hoàn toàn đúng. Cũng giống việc bạn ra đường thấy người bị tai nạn rồi bảo “Đó là việc của nhà nước, mới có chuyên môn cứu hộ”. Hay cháy nhà hàng xóm, mặc kệ CS PCCC.

Đúng là cần nhận thức rõ ai là vai trò chính, nhưng lúc khẩn cấp và điều kiện cho phép thì ai cũng có thể cứu người. Việc này không thể hiểu máy móc được. Đây dân hoảng loạn kêu cứu khắp nơi mà không có người đáp ứng được, thấy đau lòng. Hiện có 50 người chết và mất tích rồi, chắc tại số đen thôi.

Tốt nhất là cứ để thực tế chứng minh những gì mình đã và đang viết và đã test. Phải thấy quan tài mới đổ lệ.