ĐỐI THOẠI

VNTB – 20 năm nữa, hệ thống giáo dục Việt Nam sẽ vào top 20 thế giới?
Thanh Minh
03.09.2025 3:37
VNThoibao

(VNTB) – Trước khi nhắm đến những mục tiêu xa hơn, cần phải giải quyết những vấn đề còn đang tồn đọng ở hiện tại….

 Nghị quyết về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo của Bộ Chính trị ban hành ngày 22.8.2025. Theo đó, Bộ Chính trị đặt mục tiêu Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới vào năm 2045. Các đại học sẽ được tự chủ toàn diện, phụ cấp giáo viên phổ thông lên đến 100%…, nằm trong chỉ đạo của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Tự chủ đại học là quyền mà các trường đại học có được để tự quyết định cũng như chịu trách nhiệm về các hoạt động mang tính chất nội bộ của mình, bao gồm mục tiêu đào tạo, quản trị, nhân sự, tài chính cũng như tài sản trên cơ sở tuân thủ quy định của pháp luật. Mục đích của tự chủ đại học là giải phóng tiềm năng sáng tạo, nâng cao chất lượng đào tạo và cạnh tranh, từ đó thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

Tại Việt Nam, quá trình này là một phần của công cuộc đổi mới và hiện đại hoá, quốc tế hoá giáo dục đại học, là một khẩu trong sự chuyển đổi mô hình giáo dục đại học thời kỳ bao cấp và kế hoạch hóa sang thời kỳ kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Tự chủ là khả năng làm chủ, tự điều khiển hành vi, cảm xúc và suy nghĩ của bản thân, đưa ra các quyết định sáng suốt mà không bị ai ép buộc hay ảnh hưởng. Tự chủ đại học như một cuộc cách mạng để thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học. Tuy nhiên, việc tự chủ đại học ở Việt Nam lại được diễn ra dưới sự chỉ đạo nhất quán, xuyên suốt thông qua các chủ trương, đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước trong ba thập niên vừa qua. Điều này sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến giáo dục đa nguyên, tự do, khai phóng (khuyến khích tư duy phản biện, tôn trọng sự đa dạng, tự do tư tưởng và tạo ra môi trường học tập để giải phóng tiềm năng của mỗi cá nhân, giúp họ thoát khỏi định kiến và ràng buộc để phát triển bản thân).

“Mặc dù không phải tất cả, có nhiều giảng viên chịu tiếp thu ý kiến nếu ý kiến đó xác đáng và thuyết phục rõ ràng. Tuy nhiên, cũng có người mang tâm lý bảo thủ, không chấp nhận mình là sai, trong khi xã hội thì phát triển từng ngày. Đó là chưa kể đến, có môn học, vì lý do nhạy cảm, lúc trước cho dạy, hiện tại thì hoàn toàn không cho, ngay cả sinh viên đăng ký nghiên cứu về mảng đó, cũng không có thầy nào nhận làm giáo viên hướng dẫn. Lịch sử vẫn còn thuộc về bên thắng cuộc. Những điều này, sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến mục tiêu hướng đến là top giáo dục thế giới của Việt Nam”, một cựu sinh viên giấu tên chia sẻ.

Dưới góc nhìn của độc giả bút danh NC thì chỉ tập trung vào mảng lý thuyết là chưa đủ: “Một số trường hợp mà tôi biết, tốt nghiệp hoặc không thể tốt nghiệp ở một vài trường thuộc hàng top của Thành phố Hồ Chí Minh luôn đó, có trường điểm đầu vào không phải là thấp, tuy nhiên, những trường hợp này lại vô trách nhiệm. Gây ra chuyện, cá nhân là người hưởng lợi trực tiếp nhưng lại không chịu trách nhiệm, đá trái banh trách nhiệm cho người nhà, hoặc để cục nợ cho người nhà gánh. Dĩ nhiên, lỗi không phải hoàn toàn do môi trường đại học. Nhưng nếu đã đầu tư vào chất lượng thì thêm hai hay ba, bốn tín chỉ dạy thêm về đạo đức, trách nhiệm, chắc cũng không quá khó”.

Lẽ dĩ nhiên, đặt ra mục tiêu, sau đó là vạch ra con đường để đạt được mục tiêu đó, là chuyện nên làm. Tuy nhiên, trước khi nhắm đến những mục tiêu xa hơn, cần phải giải quyết những vấn đề còn đang tồn đọng ở hiện tại. Đó không chỉ là vấn đề học phí đại học tăng theo lộ trình, ảnh hưởng đến đời sống của biết bao gia đình; về phân biệt đối xử học sinh trong môi trường học đường hay câu chuyện về bạo lực học đường đã tồn tại trong suốt hơn chục năm qua…

Đầu tư vào nghiên cứu, vào chất lượng là không sai nhưng không quan tâm đến giá trị con người thì “có tài mà không có đức là người vô dụng”.