‘Đệ nhất phu nhân’ định nghĩa lại nền ngoại giao và chính trị Việt Nam
Fulcrum
Tác giả: Lê Hồng Hiệp
Trúc Lam chuyển ngữ
2-7-2025
Tiengdan
Đệ nhất phu nhân của Việt Nam đã mở đường cho những nỗ lực ngoại giao của Việt Nam và làm dịu đi hình ảnh của chồng bà.
Ngô Phương Ly, vợ của Tô Lâm, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), đang nổi lên nhanh như một nhân vật có sức biến đổi trong ngoại giao quốc tế của Việt Nam. Bà tháp tùng Tô Lâm trong hầu hết các chuyến thăm nước ngoài và tiếp đón các nhà lãnh đạo nước ngoài ở Việt Nam. Thông qua việc thường xuyên tham gia các hoạt động văn hóa và xã hội với các đối tác nước ngoài, bà đã nâng cao hoạt động ngoại giao của Việt Nam và nâng cao hình ảnh công chúng của Tô Lâm, qua đó đóng góp vào vị thế chính trị của ông.
Ví dụ, trong chuyến thăm Singapore của Tô Lâm hồi tháng 3 năm 2025, Ly đã tham gia các cuộc thảo luận về các vấn đề văn hóa với Loo Tze Lui, phu nhân của Thủ tướng Singapore Hoàng Tuần Tài (Lawrence Wong), và chứng kiến lễ ký kết Bản Ghi nhớ giữa Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và Nhạc viện Yong Siew Toh của Singapore. Gần đây hơn, trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi tháng 5 năm 2025, Ly đã tháp tùng Brigitte Macron tham quan Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và Văn Miếu, chia sẻ những hiểu biết sâu sắc về di sản văn hóa phong phú của Việt Nam với Đệ nhất phu nhân Pháp.
Vai trò ngoại giao chủ động và dễ thấy của Ly gợi nhớ đến vai trò của Bành Lệ Viện, vợ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, là người đã tích cực đóng góp vào chương trình nghị sự chính sách đối ngoại của chồng. Điều này cũng hoàn toàn trái ngược với sự hiện diện kín đáo theo truyền thống của vợ các nhà lãnh đạo Việt Nam khác. Ví dụ, bà Ngô Thị Mận, vợ của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, hiếm khi xuất hiện tại các sự kiện công cộng. Vợ của các nhà lãnh đạo khác cũng đóng vài trò rất ít, nếu có, vai trò công khai trong ngoại giao, với những đóng góp của họ phần lớn không được chú ý lắm. Điều này phản ánh các chuẩn mực bảo thủ của văn hóa chính trị Việt Nam, thường đẩy vợ xuống hàng thứ yếu.
Không giống như Hoa Kỳ và các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung khác, Việt Nam không có truyền thống có đệ nhất phu nhân. Nhưng Ly có thể được coi như có vai trò gần giống như vậy. Ly đã tự tạo cho mình một vai trò có ảnh hưởng, sử dụng xuất thân riêng biệt của mình để tạo lợi thế. Sinh ra trong một gia đình nghệ sĩ nổi tiếng, bà trưởng thành trong một môi trường có văn hóa. Người cha quá cố của bà là ông Ngô Mạnh Lan, là một đạo diễn phim hoạt hình nổi tiếng, và mẹ bà là Phan Ngọc Lan, là một nữ diễn viên nổi tiếng. Chị gái của Ly là Ngô Phương Lan, là nhà phê bình phim và cựu giám đốc Cục Điện ảnh, thuộc Bộ Văn hóa Thông tin. Bản thân Ly là trưởng phòng văn hóa và nghệ thuật của Đài Truyền hình Việt Nam, một vai trò trang bị cho bà kiến thức chuyên môn để tham gia vào ngoại giao văn hóa. Nền tảng này đã chuẩn bị cho bà một cách tự nhiên cho những tương tác cấp cao tập trung vào nghệ thuật và văn hóa. Nó cũng cho phép bà kết nối với các đối tác quốc tế theo cách cộng hưởng với sức mạnh mềm và nguyện vọng ngoại giao của Việt Nam.
… Sự hiện diện thanh lịch và tích cực của Ly trước công chúng giúp làm dịu hình ảnh của Tô Lâm và thể hiện ông là một nhà lãnh đạo hiện đại và dễ gần. Điều này mang ý nghĩa tượng trưng trong bối cảnh chính trị gia trưởng của Việt Nam.
Cách tiếp cận quyết đoán của Ly cũng là kết quả của ý định có chủ ý. Thông tin không chính thức cho biết rằng, trong các chuyến đi nước ngoài, bà đã bày tỏ với các nhà ngoại giao Việt Nam mong muốn đóng góp có ý nghĩa vào nội dung chương trình nghị sự chính thức của Tô Lâm. Khi làm như vậy, bà đã từ chối vai trò thụ động của một “chiếc bình biết đi”, một thuật ngữ chỉ người vợ đi cùng chồng mà không có những đóng góp có tác động. Sự tự tin và khả năng quan sát của bà trong bối cảnh này không chỉ nâng cao ngoại giao văn hóa của Việt Nam, mà còn đóng vai trò là tài sản chiến lược cho Tô Lâm, người có hình ảnh trước công chúng được định hình từ xuất xứ là một viên công an mạnh mẽ.
Là một vị tướng bốn sao và là cựu bộ trưởng công an từ năm 2016 đến năm 2024, tiếng tăm của Tô Lâm được hình thành trong quá trình tôi luyện từ bộ máy an ninh của Việt Nam và chiến dịch chống tham nhũng quyết liệt do người tiền nhiệm của ông, Nguyễn Phú Trọng khởi xướng. Chiến dịch này, mà Tô Lâm là người thực hiện chính, nhắm vào các quan chức cấp cao, bao gồm cả các đối thủ chính trị của ông, củng cố hình ảnh của ông như một nhà lãnh đạo đáng gờm và đáng sợ. Việc củng cố quyền lực sau đó đã chứng kiến ông bổ nhiệm các đồng minh từ lực lượng công an và tỉnh Hưng Yên quê hương của ông, vào các vị trí chủ chốt. Điều này càng củng cố thêm nhận thức về ông như là một người đàn ông mạnh mẽ, có ý định xây dựng một chế độ độc tài lâu dài.
Để làm dịu hình ảnh công chúng và thúc đẩy sự nổi tiếng về mặt chính trị, Tô Lâm theo đuổi một chiến lược hai mũi nhọn. Trong nước, ông thúc đẩy một chương trình nghị sự cải cách, bao gồm tinh giản bộ máy quan liêu, đầu tư cơ sở hạ tầng lớn và các chính sách như giáo dục miễn phí và đề xuất chăm sóc sức khỏe miễn phí. Những sáng kiến này nhằm mục đích đưa ông trở thành một nhà lãnh đạo có tư tưởng cải cách, cam kết vì sự phát triển của Việt Nam và phúc lợi của người dân. Trên trường quốc tế, ông áp dụng một chính sách đối ngoại cân bằng, tăng cường quan hệ với các nước phương Tây trong khi vẫn duy trì quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc và Nga. Cách tiếp cận này phản bác lại những lo ngại rằng, xuất xứ công an của ông có thể khiến Việt Nam nghiêng về các đối tác độc tài.
Trong bối cảnh này, sự hiện diện thanh lịch và năng động của Ly trước công chúng giúp làm dịu hình ảnh của Tô Lâm và thể hiện ông như một nhà lãnh đạo hiện đại và dễ gần. Điều này mang ý nghĩa biểu tượng trong bối cảnh chính trị gia trưởng của Việt Nam. Bằng cách tích cực tham gia các hoạt động ngoại giao, bà thể hiện hình ảnh hiện đại và tiến bộ về giới, thách thức một cách tinh tế các chuẩn mực đã được thiết lập từ lâu vốn khiến vợ của các nhà lãnh đạo Việt Nam phải ẩn mình. Không giống như những người tiền nhiệm, những người hiếm khi để vợ mình tham gia vào các nhiệm vụ chính thức, sự thoải mái rõ ràng của Tô Lâm với vai trò nổi bật của vợ cho thấy một sự chấp nhận chiến lược đối với động lực này. Phong thái điềm tĩnh và chuyên môn về văn hóa của Ly đã nhân cách hóa Tô Lâm, miêu tả ông như một nhà lãnh đạo vừa có lòng trắc ẩn vừa có gia đình luôn ủng hộ. Điều này đến lượt nó làm tăng thêm sức hấp dẫn của ông lên cả sân khấu quốc nội và quốc tế.
Điều này đặc biệt quan trọng khi Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 14 của Đảng Cộng sản Việt Nam vào đầu năm 2026 đang đến gần, nơi Tô Lâm sẽ nắm chắc thêm một nhiệm kỳ nữa với chức Tổng Bí thư Đảng. Việc làm dịu đi hình ảnh độc đoán của ông, thông qua những đóng góp ngoại giao của Ly, giúp ông có được tính chính danh và sự ủng hộ lớn hơn của người dân, điều này có thể rất quan trọng để ông củng cố quyền lãnh đạo của mình trong nhà nước độc đảng trong năm năm tới hoặc có khả năng lâu hơn.
No comments:
Post a Comment