VNTB – Sao tìm và chôn tử sĩ Việt Nam Cộng Hoà khó vậyTác giả Najma Sambul
28.01.2025 6:00
VNThoibao
Hung Tran im lặng một chút khi kể lại một ký ức ám ảnh ông hàng chục năm qua, giọng ông run lên vì tức giận và đau buồn.
“Tôi vẫn có thể nhìn thấy khuôn mặt của họ — những người đã cùng tôi phụng sự, những người không trở về nhà. Họ đã chiến đấu, họ đã đổ máu và họ đã hy sinh vì đất nước”, người đàn ông 73 tuổi, chiến đấu cho miền Nam Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam, cho biết.
Nửa thế kỷ sau khi chiến tranh kết thúc, ông Trần và những người khác như ông vẫn đang chiến đấu để tìm kiếm và chôn cất thi thể của những đồng đội đã hy sinh.
“Họ không có mộ. Không có tên. Giống như họ chưa từng tồn tại”, ông nói.
Nghĩa trang quân đội quốc gia Biên Hòa là một “nơi linh thiêng” trước năm 1975, ông Trần, người tị nạn đã sống ở Úc trong 40 năm sau khi chạy trốn khỏi Việt Nam cho biết.
“Nhưng sau khi những người cộng sản tiếp quản, họ đã phá hủy nghĩa trang Biên Hoà. Họ đập vỡ bia mộ, đào mộ và trồng cây phủ đất.
Nhà sử học người Úc Robert Hall, người đã hỗ trợ chính phủ Việt Nam trong việc xác định vị trí chôn cất của những người lính Bắc Việt và trả lại những hiện vật cá nhân thu được từ chiến trường, cho biết thời gian tìm hài cốt của những người lính Nam Việt Nam đang cạn dần.
“Mọi thứ trở nên vô cùng tồi tệ ngay sau chiến tranh. Các nghĩa trang quân đội Nam Việt Nam đã bị chính phủ san phẳng”, ông nói.
Mặc dù thái độ đã dịu đi và có tiến triển, Tiến sĩ Hall cho biết “những nhạy cảm gia tăng” đã khiến công tác hậu cần tìm kiếm hài cốt trở nên khó khăn hơn.
Đại sứ Việt Nam tại Úc, Phạm Hùng Tâm, cho biết chính phủ đã cho phép người thân khôi phục và di dời các ngôi mộ của những người lính Nam Việt Nam tại các nghĩa trang như Bình An — trước đây là Nghĩa trang Quân đội Quốc gia Biên Hòa — hiện là nghĩa trang dân sự.
“Hàng nghìn ngôi mộ này đã được người thân khôi phục, nhiều ngôi mộ trong số đó đã được xây xi măng”, ông Tâm nói với ABC.
Ông Tâm nói thêm rằng nghĩa trang đã cho vệ sinh và tân trang, kể cả dựng bia đá.
Về thách thức lớn hơn trong việc tìm kiếm hài cốt, ông Tâm cho biết: “Nhiệm vụ tìm kiếm hài cốt của những cá nhân này là rất lớn, đầy thách thức, tốn kém và mất nhiều thời gian.
“Ngay cả hàng nghìn liệt sĩ yêu nước của chúng ta vẫn chưa được tìm thấy”.
Thách thức trong việc tìm kiếm những người lính Việt Nam Cộng Hoà
Theo Trung tâm Phi tiêu của Đại học Columbia, sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc vào năm 1975, ước tính có khoảng 165.000 người lính đã được đưa đến “trại cải tạo” ở Bắc Việt Nam.
Ông Tran, một người sống sót sau một trại như vậy, gọi đây là “nơi tra tấn” đối với những người đồng đội của mình.
“Nhiều người chết vì đói, tra tấn hoặc bệnh tật. Họ được chôn cất trong những khu rừng và ngọn núi xa xôi, mộ của họ không có bia mộ”, ông nói.
Tiến sĩ Hall, một cựu chiến binh người Úc và là giảng viên danh dự tại UNSW Canberra, giải thích rằng việc tìm kiếm hài cốt của những người lính đã hy sinh sau Chiến tranh Việt Nam đặc biệt khó khăn.
“Đối với những người lính Bắc Việt và Việt Cộng, thi thể của họ có xu hướng nằm lại trên chiến trường”, ông nói.
“Họ không có báo cáo chi tiết hoặc địa điểm chôn cất chính xác như chúng tôi. Trong nhiều trường hợp, họ sẽ báo cáo về các vụ chôn cất rất mơ hồ — như một đồn điền cao su hoặc một quận có diện tích hàng nghìn mẫu”.
Các tổ chức như Quỹ Người Mỹ gốc Việt (Vietnamese American Foundation) tiếp tục vận động trả lại hài cốt của những người lính Nam Việt Nam cho gia đình họ.
Cho đến nay, tổ chức đã tìm thấy 504 hài cốt, còn nhiều hài cốt khác vẫn đang chờ nhận dạng và trao trả.
Tổ chức này đã khai quật nghĩa trang trại cải tạo Láng Đá ở tỉnh Yên Bái vào năm 2010, thu hồi được 12 bộ xương — 11 trong số đó có ADN còn sống.
Nhà khảo cổ học Julie Martin sau đó đã viết cho một tạp chí học thuật rằng một nhóm đã khai quật hài cốt và phát hiện ra những vật dụng cá nhân như bát gốm và bàn chải đánh răng trong nhiều ngày mặc dù điều kiện đất đai và khí hậu khắc nghiệt.
Nhưng ông Trần cho biết những nỗ lực vận động của Quỹ Người Mỹ gốc Việt với chính phủ Hoa Kỳ và Việt Nam thường chậm chạp và khó khăn.
Tổ chức này đã đề xuất xây dựng lại Nghĩa trang Quân đội Quốc gia Biên Hòa, nhưng vẫn chưa có nhiều tiến triển với chính phủ Việt Nam.
‘Ai cũng muốn xoá bỏ chúng tôi’
Hàng năm, các cựu chiến binh Hoa Kỳ và Úc quay lại Việt Nam để tưởng nhớ những người đã khuất.
Họ thậm chí còn tham gia vào các sự kiện kỷ niệm Trận Long Tân.
Đối với ông Trần, điều đó làm tăng thêm nỗi đau khi không thể an nghỉ cùng những người đồng đội của mình.
“Làm sao những người cộng sản Việt Nam có thể tuyên bố hòa giải với kẻ thù cũ của họ trong khi đối xử với chúng tôi – những người cùng chung ngôn ngữ, màu da và lịch sử – như kẻ thù?
“Đó là sự tàn ác mà không ai không phải là người Việt Nam có thể thực sự hiểu được”, ông nói.
Nhưng ông Đại sứ Tâm cho biết những người di cư, cả những người cấp cao trong chế độ Việt Nam Cộng Hoà, đã được chào đón trở về trong nỗ lực hòa giải.
“Chính phủ Việt Nam luôn coi người Việt ở nước ngoài là một phần không thể tách rời của dân tộc Việt Nam”, ông nói.
Ông nói thêm rằng quyền của người Việt ở nước ngoài bao gồm cả người Việt Nam Cộng Hoà “tương đương với quyền của bất kỳ công dân Việt Nam nào”.
Ông Trần cho biết việc tìm kiếm những người lính Nam Việt Nam đã mất tích vẫn là cuộc chiến lớn nhất mà ông từng chiến đấu.
“Chúng tôi không còn chính phủ nào đại diện cho chúng tôi nữa. Chúng tôi giống như cát bụi – ai cũng đều muốn phủi chúng tôi đi”, ông nói.
Nguồn: ABC News – South Vietnamese want to find and bury their war dead. Why is it so hard?
No comments:
Post a Comment