ĐỐI THOẠI

Phạm Thành Nhân - Xin đừng đến Tây nguyên

dimanche 2 novembre 2025
Thuymy

Khi bão, lũ, lụt hoành hành khắp miền Nam - Trung - Bắc, một khu vực gần đây thường xuyên được nhắc đến như nơi trú ẩn của tương lai: Cao nguyên Trung phần tức Cao nguyên Nam Trung bộ.

Hay gọi cho đơn giản thì đó chính là Tây Nguyên - nơi giáo tui đang ngày ngày trồng thêm từng cái cây, cố sức gìn giữ từng chút màu xanh còn sót lại.

Trước cuộc đại sáp nhập tỉnh thành thì Tây Nguyên gồm 5 tỉnh: Đắk Nông - Đắk Lắk - Lâm Đồng - Gia Lai - Kon Tum, nơi khí hậu luôn ôn hòa, mát mẻ. Nơi còn được rừng già che phủ; nơi cây cối tốt tươi và đặc biệt là một không gian văn hóa cồng chiêng, nền văn hóa buôn làng của các dân tộc Thượng.

Tây Nguyên không bị ngập, vì ở trên cao mà. Tây Nguyên không bị lũ quét, vì dù địa hình cao nhưng sông, suối, ao, hồ còn nhiều trên một diện tích trải rộng. Kể cả bão từ biển tràn vào thì khi quét qua Tây Nguyên, với những cánh rừng bạt ngàn, sức mạnh của nó đã giảm đi đáng kể, thậm chí tan luôn.

Với tất cả những ưu thế kể trên, Tây Nguyên xứng đáng là nơi trú ẩn cho chúng ta đấy chứ, nhất là với bà con những vùng thường xuyên chịu cảnh ngập lụt hay bão lũ. Tây Nguyên đất rộng người thưa, chắc có thể dung chứa được thêm rất nhiều người.

À mà mấy cái giáo tui vừa nói trên chỉ là trong bài viết của các nhà buôn bất động sản để chào mời bạn mua đất Tây Nguyên thôi. Riêng tui, với tư cách là người đang ở Tây Nguyên, đang trồng cây giữ đất, giữ nước, giữ màu xanh thì tui thiệt tình năn nỉ là các bạn đừng đến Tây Nguyên, đừng… phá Tây Nguyên yên lành.

Xin hãy nhìn Đà Lạt! Nhà lồng khắp nơi, bê tông khắp chốn, homestay, farmstay băm xé từng ngọn đồi, từng khoảnh đất. Những cánh rừng thông từng bạt ngàn nay cứ dần biến mất. Người ta san ủi, người ta kè taluy để chống sạt lở sau khi cắt chân các ngọn đồi. Người ta bạt núi xẻ rừng, làm đường đi, làm khu du lịch…

Đà Lạt hôm nay đã có đèn giao thông khi người ta kéo nhau đến, phố xá đầy xe cộ, khói bụi. Rồi thì bán buôn chụp giật, rồi thì karaoke vang vọng núi rừng. Và, chắc bạn đã biết. Đà Lạt dạo này thường xuyên sạt lở, phố xá cũng ngập búa xua. Suối Cam Ly, suối Tà Nung không tải kịp lượng nước chảy tràn trên bề mặt từ trung tâm Đà Lạt đổ xuống.

Bạn bè tui - những “người Đà Lạt xưa” nhìn Đà Lạt nay mà đau lòng. Tui biết, nhưng tui cũng biết rằng họ không thể chống lại cuộc đại di cư, cuộc đô thị hóa khủng khiếp ấy. Và những chuyện ấy rất có thể sẽ sớm đến với Măng Đen - nơi được gọi là “Đà Lạt 2”, nơi người ta đang kéo tới mở quán xá, làm homestay…

Nhớ năm đó, 2009, tui đến Pleiku lần đầu, buổi chiều thấy cảnh sương mù bảng lảng ngay bên cạnh mình, từng cụm nhỏ xíu, thò tay ra là chụp được. Còn hôm nay? Cái không gian từng được ca ngợi là “ở đây buổi chiều quanh năm mùa Đông” cũng có những ngày nóng rồi. Tấm ảnh tui đăng trong tút “Sài Gòn lún” là chụp ở Đắk Lắk đó. Tây Nguyên cũng đã ngập rồi các bạn ạ và lý do cũng dễ hiểu - ta bê tông hóa khắp nơi, đường thoát nước co hẹp dần, những cánh rừng, vườn cây dần biến mất, nhường chỗ cho nhà cửa, đường sá, cảnh quan… - những thứ cư dân đô thị thấy là đẹp, là sạch sẽ, là sang trọng, tiện nghi.

Xin đừng đến Tây Nguyên nếu bạn không đủ một tình yêu rừng, không định gìn giữ màu xanh mà chỉ đang tìm một nơi trú ẩn tránh bão tránh lụt. Nói nghe thì buồn chứ, nơi nào dân ta kéo đến là nơi đó nát bét hết hà. Hãy để đại ngàn ngủ yên với cái thâm u, bí hiểm của nó. Đừng đụng đến Tây Nguyên cũng là cách để gìn giữ đầu nguồn, ngăn lũ lụt, trữ nước đó các bạn.

Ảnh: Bốn năm trước, khi tui đến chỗ này, nhìn từ Google Maps, cái thung lũng này tuyền một màu xanh mát mắt của cây cối. Còn bây giờ? Thì... như bạn thấy đó. Nó... dzị đó.

PHẠM THÀNH NHÂN 31.10.2025