ĐỐI THOẠI

VNTB – Cần chuẩn bị cho tình trạng lưỡng cư

Nguyễn Huy Cường
07.11.2025 5:20
VNThoibao

(VNTB) – Không còn “truyền thống” lũ giót vào một vùng nào nhất định, lặp đi lặp lại, mà nó chia đều cho toàn lãnh thổ

 Trận lũ, nói đúng hơn là những đợt lũ của năm 2025, cho đến đầu mùa đông chưa dứt,với cường độ, ngưỡng lũ lụt kinh hoàng cho thấy, cần tiếp cận loại thiên tai này khác hẳn những nhìn nhận truyền thống, mới có thể có cuộc sống khá hơn (là khá hơn mức tồi tệ nhất đang diễn ra)

Khá rõ ràng, với bốn trên mười hai tháng trong năm, sống chung với lũ thì một hình thái lưỡng cư đang hình thành nên tư duy cũng cần thay đổi.

Dưới đây là những suy nghĩ chỉ mang tính điểm xuyết, chưa phải những tư duy vĩ mô hay bài bản, nhưng tôi nghĩ nó cần cho những tương lai gần.

Thứ nhất: Tránh khái niệm “mùa lũ” mà nên hiểu nhanh, nó là một khoảng thời gian đáng kể, từ tháng sáu đến tháng mười âm lịch nếu nhìn rộng ra toàn quốc.

Cũng không có khoảng thời gian “trọng điểm” như từ trước đến nay, thường mưa bão xảy ra vào tháng bảy âm lịch. Nay sang giữa tháng chín, tháng sắp cuối thu, nhiều nơi đã bén sang tiết đông, vẫn đón lũ rất nặng nề.

Cũng không còn “truyền thống” lũ giót vào một vùng nào nhất định, lặp đi lặp lại, mà nó chia đều cho toàn lãnh thổ nên những việc trong liệt kê tiếp sau đây là cho tất cả các địa phương.

Thứ hai: Mức nước lũ năm nay thể hiện khá rõ ràng tình cảnh bị cô lập ở các tiểu vùng, thôn bản ở các địa phương, khỏi phải khảo sát, nghi ngờ. Nên ngay từ cấp tỉnh trở lên, phải hình thành một mạng tôi tạm gọi là “giao thông cứu nạn”.

Đó là những con đường có chiều rộng tối thiểu, ngay trên nền những con đường cũ phải được nâng chiều cao đến mức các phương tiện đường bộ có thể vận hành hạn chế đến điểm dễ bị cô lập.

Diện này phải được ưu tiên về ngân sách nhà nước, cho một sự ổn định bền vững chứ không phải vấn đề thời sự.

Số tiền thu được từ những vụ “Đốt lò” tham nhũng tiêu cực có thể dùng vào việc này.

Thứ ba: Hình thành một kịch bản rút gọn.

Câu chuyện Giáo dục thông qua vụ dịch covid 19. Cả nước bị phong tỏa hai tháng trời nhưng năm học đó vẫn hoàn thành.

Có nghĩa là chương trình trên sách giáo khoa, trên kế hoạch của Bộ, Sở dư thừa ít nhất ba tuần lễ, nay sẽ hình thành một phương án B là phương án rút gọn, để khi có biến, cho các cháu nghỉ học có thể là cả tuần, tùy vào tình hình thực tế nhưng vẫn đủ thời gian để hoàn thành năm học với lượng kiến thức cần thiết.(tôi không nói đến lượng kiến thức theo quy ước của ngành hiện nay, nó rất nhiều vấn đề, bàn sau).

Không coi bão lũ là “Đột xuất” rồi việc học hay nghỉ học phải trông vào các quyết định của Bộ rồi vừa chạy vừa thở.

Cứ thấy lũ lớn là nhà trường kích hoạt kịch bản rút gọn, khỏi phải chờ “en nờ đê” hoặc “Quy tê” nào đó trong khi vẫn buộc học sinh vượt lũ đến trường.

Nếu nhìn sâu vào chương trình hiện nay từ góc nhìn của tôi, năm học của ta có thể rút bớt hẳn một tháng. Quỹ thời gian dôi dư này đủ cho những đợt tránh lũ đàng hoàng hoặc nghỉ đông khi thời tiết xấu như những đợt rét đậm rét hại.

Thứ tư, nhà ở và vật dụng.

Ở Nhật Bản, việc thiết kế, xây dựng và sản xuất nhà ở đã thích ứng với cả tình trạng động đất.

Ở ta, việc duy trì cách nhìn, cách chuẩn bị và xây dựng nhà ở ba bốn mươi năm nay vẫn vậy. Vẫn là kiểu của một thời dài cả trăm năm thời tiết ổn định vừa qua, tạm tính đến trước năm 2020 là không ổn.

Nên khi có lũ, cái nhà ở lại là nơi đáng sợ. Nếu lũ lụt kèm mưa gió thì cuộc sống thật sự lao đao, muốn nấu một nồi cơm hay một gói mỳ cũng khó.

Nay ngành xây dựng hoặc những gia đình có điều kiện nên nghĩ đến những loại hình nhà ở khác, dễ thích ứng với bão lụt hơn.

Ở vùng ven đô thị hoặc nông thôn, nơi quỹ đất không quá hạn hẹp nên có một “Nhà bè” đơn giản, rẻ tiền khoảng dưới chục mét vuông nhưng gọn gàng, tiện dụng.Ngày thường thì dùng tiếp khách như kiểu nhà vườn thoáng mát hoặc cho trẻ nít có chỗ chơi. Khi ngập là cái Trạm cứu sinh, ba bốn người có thể sinh sống, nấu nướng tạm bợ dăm ngày.

Về vật dụng, Đã đến lúc phải tính đến chuyện đồng hồ điện nên ở chỗ nào, mạng dây điện cần chạy sơ đồ nào để không bất lực hoặc gây hại khi chìm trong nước.

Bàn ghế giường tủ không nên dùng loại làm bằng gỗ công nghệ, chỉ qua một ngày ngâm nước đã hư hỏng, rất lãng phí.

Hiện nay nguồn nước sạch (hoặc tạm gọi là sạch) theo những kiểu cách đang có khá bất tiện trong lũ, khi ngập chừng nửa mét là mất hết khả năng cung cấp cho vùng bị ngập.

Thiếu nước là một tình hình rất tệ, tệ hơn cả đói ăn. Nên, ở mỗi địa phương phải có một hai địa chỉ cao ráo, tránh ngập lưu giữ một lượng nước không lớn để ở những vị trí cao, tích nước để có thể dùng một tuần là điều phải tính tới.

Không để bà con phải trông vào từng chai nước của các đoàn cứu trợ đem từ xa tới như hiện nay.

Vài ý kiến ngắn gọn theo tinh thần mưa lũ gửi lên FB, hy vọng góp được chút gì cho cuộc sống khi có biến động.

_____________

Nguồn:

Bài viết trên Facebook Nguyễn Huy Cường

https://www.facebook.com/share/p/1Bgo8iuRnH/?mibextid=wwXIfr