ĐỐI THOẠI

Nước Mỹ vĩ đại khi nước Mỹ tử tế

Tác giả: Nancy Pelos
Trần Quốc Sĩ, biên dịch
7-11-2025
Tiengdan
08/11/2025

Lời người dịch: Hôm qua, Dân biểu Nancy Pelosi chính thức tuyên bố sẽ không tái tranh cử sau hơn ba thập niên làm việc tại Quốc hội. Sáng nay tôi đọc được bài viết rất hay của bà dưới đây nên dịch nhanh để phổ biến.

Trong bài viết sâu sắc này, bà không chỉ nhìn lại lý tưởng đã dẫn dắt mình qua bao mùa chính trị, mà còn gửi gắm lời nhắn nhủ cho nước Mỹ đang đứng trước ngã rẽ quyết định. Rằng chúng ta sẽ chọn trở nên vĩ đại bằng lòng tử tế, hay đánh mất bản thân trong những cơn giận dữ và vô cảm.

***

Khi nước Mỹ gần đến cột mốc 250 năm lập quốc, tôi lại nhớ đến lời của Thomas Paine, người đã cổ vũ cho lý tưởng tự do với một câu nói còn vang vọng đến hôm nay: “Thời cuộc đã tìm đến chúng ta”.

Quả thật, thời cuộc đã tìm đến Paine và các vị tiền nhân của chúng ta, những người đã dám tuyên bố độc lập từ một vị vua, dám chiến thắng một đế quốc hùng mạnh nhất thế giới, và soạn nên Hiến Pháp của chúng ta (và may thay, họ cũng để lại cơ chế tu chính). Một thế kỷ sau, thời cuộc tìm đến Abraham Lincoln, người đã cứu vãn Liên Bang bằng thắng lợi trong cuộc Nội chiến. Và giờ đây, thời cuộc lại một lần nữa vẫy gọi chúng ta.

Trong đời sống riêng tư, cũng như trong vận mệnh quốc gia, những thử thách lớn có thể mang đến những điều tốt lành lớn. Nhưng điều đó cũng nhắc chúng ta một chân lý từ xưa: Không có điều gì ta yêu quý mà lại đến dễ dàng. Đất nước này được hun đúc từ chiến tranh và phản kháng, từ những cô đơn trong tranh đấu và công trình tích lũy qua nhiều thế hệ.

Chúng ta luôn tìm cách hoàn thiện nền cộng hòa, ngay cả và nhất là, khi phải đối mặt với những thế lực tưởng chừng như không sao khuất phục nổi. Hiện giờ chúng ta đang đứng trước một thời điểm gian nan khác. Và điều khiến cho tôi kinh ngạc là có quá nhiều người có thể thản nhiên trước nỗi khổ của đồng bào mình, chẳng buồn ra tay giúp đỡ.

Thật dễ buông xuôi. Tôi biết có hàng triệu người Mỹ đang cảm thấy như vậy. Thế nhưng lịch sử của xứ sở này cũng là lịch sử của sự kiên nhẫn trong hoạn nạn, và niềm hy vọng giữa nỗi sợ hãi. Những gì chúng ta chọn làm trong giờ phút này sẽ quyết định tương lai của nước Mỹ và cả thế giới trong nhiều thập niên tới.

Tôi là một đứa con của nước Mỹ, và cũng là một người lớn lên trong đức tin tôn giáo. Cả hai đều dạy tôi rằng chẳng có ánh sáng nào mà không đi qua bóng tối. Vậy chúng ta phải làm gì?

Trong lời kinh của Thánh Phanxicô, vị thánh bảo hộ thành phố nơi tôi sinh trưởng, chúng ta cầu xin: “Lạy Chúa, xin hãy dùng con như một công cụ bình an của Ngài. Ở nơi nào có hận thù, xin cho con gieo sự yêu thương”. Con đường mà Thánh Phanxicô đã đi, mà những chiến binh vì công lý và những nhà tranh đấu nữ quyền đã đi, và John Lewis kính yêu của chúng ta từng đi — cũng phải là con đường của chúng ta. Chúng ta, những người dân, phải sống theo khuôn vàng thước ngọc là đối xử với người khác như chính ta muốn họ đối xử với mình.

Điều đó xưa nay chính là căn cốt của người Mỹ. Hết lần này tới lần khác, chúng ta đã đứng ra đỡ đần nhau trong lúc hoạn nạn, mở rộng ý niệm tự do để bao gồm thêm nhiều người, và đẩy lùi những kẻ độc tài đã tìm cách tước đoạt quyền lực khỏi tay dân chúng. Một lần nữa, chúng ta sẽ chứng minh rằng chúng ta là ai — bằng hành động, chính trong giờ phút chông chênh này.

Chúng ta có thể làm điều đó từ những việc làm lớn lao cho đến những nghĩa cử nhỏ bé. Nền dân chủ này sống nhờ lá phiếu, nhưng nó cũng sống nhờ những bàn tay đưa ra giúp đỡ người hàng xóm.

Những ai tin vào tự do và phẩm giá, vào điều thiện và lòng quảng đại, không bao giờ được phép buông tay trước những thế lực đang ra sức phá hoại các giá trị mà chúng ta yêu quý. Cuộc chiến này có mệt mỏi, nhưng đó là cuộc chiến mà lương tâm và lòng yêu nước buộc chúng ta phải tiếp tục. Tinh thần ấy đã dẫn dắt tôi suốt nhiều thập niên phục vụ cộng đồng, qua những bước tiến lớn, những nỗi đau lớn, và cả những hiểm nguy lớn.

Điều giữ cho tôi đứng vững chính là những bài học thuở thiếu thời ở Baltimore. Đó là hãy gieo thương yêu và giúp đỡ tha nhân. Đó là trách nhiệm không gì lay chuyển nổi mà tất cả chúng ta, những người Mỹ, đều chia sẻ. Và khi tôi chuẩn bị bước vào năm cuối tại Quốc hội, tôi vẫn tin như thuở ban đầu rằng đấy chính là con đường mà chúng ta phải đi tới.

Nước Mỹ từ lâu là một lời hứa chưa trọn vẹn, một công trình xây được luôn tiếp diễn. Nhiều thập kỷ thái bình và thịnh vượng khiến cho chúng ta dễ ngộ nhận rằng nền dân chủ tự nó vận hành; nhưng kỳ thực, nó phải luôn được chăm sóc, củng cố và bảo vệ. Có người ví nền dân chủ như con đường chân trời, chúng ta không bao giờ chạm tới, bởi mong muốn tự do của con người không bao giờ dừng lại.

Vậy nên, như những người yêu nước năm xưa đã vùng lên chống lại một vị vua, đã chuyển xoay cục diện ở Gettysburg, đã đổ bộ lên bãi biển Normandy, và đã tiến qua cầu Edmund Pettus, chúng ta ngày hôm nay cũng phải là những người yêu nước của thời đại của chính mình. Không chỉ giữ lấy những quyền tự do mà bao người Mỹ đã tranh đấu để giành được, mà còn phải gìn giữ tinh thần can đảm đã thôi thúc họ.

Vâng, thời cuộc đã tìm đến chúng ta thêm một lần nữa. Nhưng các thế hệ đi trước đã vượt qua, và chúng ta cũng sẽ vượt qua, bởi đức tin của chúng ta vào điều thiện nơi nước Mỹ, và bởi lời hứa tự do mà chúng ta mắc nợ với con cháu mình. Chính những điều đó sẽ mãi cho chúng ta hy vọng.