Hình ảnh do quân đội Pháp công bố ngày 21/04/2022: Các lính đánh thuê Wagner lên máy bay trực thăng tại miền bắc Mali. © AP
Liệu cuộc khủng hoảng giữa Wagner và Điện Kremlin có làm đình lại 5 năm bành trướng của Nga ở châu Phi? Sau cuộc nổi dậy không thành của Viktorovich Prigozhin, hàng loạt câu hỏi đang được đặt ra xung quanh sự hiện diện của lực lượng dân quân tư nhân trên lục địa đen, nơi kể từ năm 2018, Wagner đã gây dựng được mạng lưới rộng lớn từ Sudan đến Cộng hòa Trung Phi, qua Mali và Libya.
Như muốn trấn an các đồng minh ở châu Phi, hôm thứ Hai ( 26/06), Mátxcơva cam đoan rằng “các sự kiện” cuối tuần trước sẽ không làm thay đổi bất cứ điều gì trong hoạt động của nhóm lính đánh thuê ở lục địa này. Các thành viên của Wagner hoạt động tại Mali và Cộng hòa Trung Phi "với tư cách là những người huấn luyện. Công việc này tất nhiên sẽ tiếp tục", ông Sergueï Lavrov cho biết trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Nga Russia Today (RT).
Ông Sergueï Lavrov cũng cho rằng cuộc nổi loạn có vũ trang của thủ lĩnh Wagner, Viktorovich Prigozhin, và các binh lính đã tham chiến ở Ukraina của ông ta sẽ không làm thay đổi bất cứ điều gì trong quan hệ của Nga với các đồng minh. "Đã có nhiều cuộc gọi từ các đối tác nước ngoài tới Tổng thống Vladimir Putin... để bày tỏ sự ủng hộ," ông Lavrov nói thêm.
Về mặt chính thức, không có thủ đô châu Phi nào bình luận về các sự kiện xảy ra cuối tuần qua ở Nga. Nhưng theo Cyril Payen, phóng viên của France 24, kể từ sâu cuộc nổi dậy của Prigozhin, Nga có lẽ bị nhìn với hình ảnh " một đối tác kém an toàn hơn một chút". Chắc chắn ở Bangui hay Bamako, người ta sẽ tự hỏi về tương lai sẽ ra sao.
Luật sư và nhà nghiên cứu chính trị Oumar Berté giải thích với RFI : " Mali thực sự ngày nay đã can dự vào mối quan hệ đối tác kép, với nước Nga của ông Putin, đồng thời với nhóm Wagner của Prigozhin. Cho đến bây giờ, không có gì nhiều khác biệt, nhưng điều đó có thể thay đổi nếu cả hai phe không hòa giải về lâu dài".
Lợi ích chồng chéo
Tuy nhiên, khi được AFP đặt câu hỏi, một quan chức cấp cao của phủ tổng thống Trung Phi cho biết Nga sẽ tiếp tục hoạt động tại Cộng hòa Trung Phi, dù có hay không có Wagner. Fidèle Gouandjika, cố vấn đặc biệt cho Tổng thống Trung Phi Faustin-Archange Touadéra, cho biết: “Cộng hòa Trung Phi đã ký (vào năm 2018) một thỏa thuận quốc phòng với Liên bang Nga chứ không phải với Wagner. Sau đó Nga đã ký hợp đồng phụ với Wagner. Nếu Nga không còn thỏa thuận với Wagner nữa, thì họ sẽ cử đến cho chúng tôi một đội quân mới."
Là đầu cầu cho các tham vọng của Nga trên lục địa, Cộng hòa Trung Phi đặc biệt phụ thuộc vào lực lượng dân quân vũ trang Nga. Các binh lính của lực lượng này còn đảm nhiệm bảo vệ cá nhân cho Tổng thống Faustin-Archange Touadéra. Wagner có mặt từ năm 2021 tại Mali với khoảng 1.500 người, đã tạo dựng mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền quân sự, tham gia huấn luyện binh lính cũng như các hoạt động chống lại các nhóm khủng bố ở nước này.
Ở châu Phi, quân của Prigozhin cũng đã được xác định có mặt tại Libya, Sudan hoặc Mozambique. Kể từ khi Wagner đến châu Phi, nhóm bán quân sự này thường xuyên bị Liên Hợp Quốc, các tổ chức phi chính phủ quốc tế và Paris cáo buộc là có hành vi lạm dụng và phạm tội ác đối với dân thường.
Để dấn sâu sự hiện diện, lực lượng dân quân tư nhân triển khai cùng một chiến lược: Mở các chiến dịch thông tin sai lệch về các các cường quốc thực dân cũ và đề nghị bảo đảm an ninh để đổi lấy việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, nguồn nuôi cỗ máy chiến tranh của Prigozhin đồng thời cũng phục vụ lợi ích của điện Kremlin.
Tại Sudan, quan hệ đối tác giữa Wagner và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) do nhân vật số hai của chính quyền, Tướng Mohammed Hamdan Daglo lãnh đạo, đã cho phép lực lượng dân quân này kiếm bộn tiền từ buôn lậu vàng, và tổ chức vận chuyển vàng trực tiếp vào kho bạc của nhà nước Nga, góp phần tăng dự trữ vàng của nước này để đối phó với các biện pháp trừng phạt của phương Tây.
"Wagner là một thực thể, thậm chí có thể coi là tội phạm vừa bảo vệ lợi ích tư nhân, thậm chí là tội phạm, vừa thúc đẩy lợi ích của nhà nước Nga. Cả hai có mối liên hệ chặt chẽ với nhau", ông Niagalé Bagayoko, chủ tịch trung tâm nghiên cứu Mạng lưới An ninh châu Phi nhận định tóm tắt trên sóng của kênh truyền hình France 24.
Tay chân của Kremlin
Thierry Vircoulon, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (Ifri), chuyên gia về châu Phi phân tích: "Căng thẳng với Điện Kremlin nảy sinh ở mặt trận Ukraina chứ không phải ở châu Phi, nơi mà trái lại, có sự liên kết lợi ích giữa Wagner và quyền lực Nga...Nhóm bán quân sự là con chủ bài chiến lược của Nga và sẽ không phù hợp nếu phá vỡ các hoạt động của nhóm này khi Wagner đã là công cụ ngoại giao chính của nước này".
Nếu Nga không thể bỏ qua được Wagner, thì nói ngược lại cũng đúng. "Kể từ khi được thành lập, Wagner đã là tay chân của cơ quan tình báo quân đội Nga- GRU và Điện Kremlin, đồng thời được hưởng lợi từ sự hỗ trợ về hậu cần, chính trị và tài chính của nhà nước Nga", chuyên gia Vircoulon giải thích thêm.
Do đó, nếu việc loại bỏ Wagner dường như không phải là một lựa chọn của hôm nay, thì việc điều chỉnh lại các hoạt động của nó dường như là điều không thể tránh khỏi.
Theo ông Thierry Vircoulon, một số kịch bản có thể được dự kiến, đặc biệt là việc chia tách hoạt động của nhóm. "Nếu Prigozhin vẫn còn ở trong khung cảnh hiện tại, người ta có thể nghĩ rằng ông ta sẽ chỉ phụ trách các hoạt động bên ngoài và đã bị giải tán khỏi mặt trận nội bộ, tức là khỏi cuộc xung đột Ukraina".
Một khả năng khác: Bộ Quốc phòng Nga tiếp nhận Wagner, cơ quan này gần đây đã tuyên bố mong muốn ký hợp đồng với tất cả các lực lượng dân quân tư nhân. Đây là cách để giành lại quyền kiểm soát các hoạt động của lực lượng dân quân này ở châu Phi.
Về phía các giới chức ngoại giao phương Tây, người ta quan sát các sự kiện gần đây cùng những hệ lụy địa chính trị một cách thận trọng. "Những sự kiện này đặt ra nhiều câu hỏi và chúng ta phải thận trọng. Có nhiều vùng tối. Nhưng chúng cho thấy những rạn nứt, điểm yếu và sai sót trong hệ thống của Nga", ngoại trưởng Pháp, bà Catherine Colonna đánh giá.
Trong một phát biểu thu thanh hôm 26/06, Evguéni Prigozhin tuyên bố chưa bao giờ có ý định lật đổ chính quyền Nga. Ông ta không tiết lộ đang ở đâu. Trong khi đó Điện Kremlin đảm bảo ông ta sẽ đến Belarus. Bên cạnh đó, các hãng thông tấn Nga đều thông báo rằng cuộc điều tra hình sự nhắm vào ông vì tội "kêu gọi binh biến vũ trang" vẫn tiếp tục.
(Theo france24.com)
No comments:
Post a Comment