Thu Hằng
Đăng ngày: 29/06/2023 - 12:06
RFI
Lukashenko tự hào về nhiệm vụ hòa giải
Chính tổng thống Lukashenko khẳng định ông chủ Wagner đã đến Belarus ngày 27/03/2022. Vai trò trọng tâm trong các cuộc đàm phán liên quan đến vụ nổi loạn của Prigozhin được ông thuật lại trong cuộc họp trước đông đảo đại diện quân đội và cảnh sát hôm 27/06. Ông nhấn mạnh : « Tôi đã nói với Putin : Hạ Prigozhin thì dễ thôi, lần thứ nhất không được thì lần thứ hai sẽ được. Nhưng tôi đã nói với ông ấy là không thể làm điều đó vì những kẻ này có thể làm mọi việc ».
Còn với Prigozhin, sau 30 phút nói chuyện điện thoại, cuối cùng tổng thống Belarus cũng xoa dịu được lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner : « Tôi nói với ông ấy : Sẽ không ai giao Shoigu hay Gerassimov cho ông, nhất là trong hoàn cảnh hiện nay, ông biết rõ Putin như tôi ! Ông ấy trả lời : Chúng tôi muốn công lý, chúng tôi sẽ đi đến Matxcơva ! Và tôi nói với ông ấy rằng như thế thì ông ấy sẽ bị nghiền nát như ruồi ».
Tuy nhiên, tổng thống Belarus tỏ ra khiêm tốn, không nhận mình « là anh hùng » vì theo ông, phải hành động như vậy, vì « nếu Nga sụp đổ, chúng ta cũng sẽ chịu chung số phận ». Sau khi tổng thống Nga cho phép những lính Wagner tham gia vụ « binh biến » hôm 24/06 được sang Belarus, Minks đang cho xây dựng nhiều doanh trại để dự kiến đón khoảng 7.000 đến 8.000 quân của Wagner, theo nguồn tin độc lập Verska của Nga. Họ sẽ làm gì ở Belarus ? Trả lời đài RFI ngày 28/06, nhà sử học, chính trị học Bruno Drweski, giảng viên trường Inalco, Paris, đưa ra ba giả thuyết :
« Liệu họ đến Belarus với tư cách là người « tị nạn chính trị » ? Có nghĩa là họ sẽ sống ở Belarus mà không tham gia vào các hoạt động chính trị hoặc chính trị-quân sự. Giả thuyết thứ hai là những người này có thể phục vụ chính quyền Belarus dù trong luật pháp nước này không có điều nào cho phép lực lượng dân quân hoạt động. Giả thuyết thứ ba là Wagner có những hoạt động đặc biệt ở châu Phi, nên cũng không loại trừ khả năng những người đến Belarus sẽ được thuyên chuyển ra nước ngoài để tăng cường cho các chiến dịch mà Wagner tiến hành ở các nơi khác trên thế giới ».
Lukashenko ôm « bảo hiểm nhân thọ » hay « bom nổ chậm » ?
Tuy nhiên, giới chuyên gia đưa ra hai nhận định trái ngược nhau về quyết định tiếp đón Prigozhin và khoảng 7.000 đến 8.000 quân Wagner trên lãnh thổ Belarus: Hoặc tổng thống Belarus củng cố thêm quyền lực , hoặc ông Lukashenko ôm « quả bom nổ chậm », vì nhiều nguy cơ có thể xảy ra, kể cả nguy cơ bị làm phản.
Nhà đối lập Belarus Vitali Shkliarov cho rằng tổng thống Belarus đã biết tận dụng cơ hội để giữ vai trò chính trị quan trọng. Trả lời báo mạng L’Express ngày 27/06, ông so sánh « Prigozhin như một kiểu bảo hiểm nhân thọ cho Lukashenko ». Tổng thống Belarus có thể sử dụng lực lượng Wagner để củng cố quyền lực vì « ông biết rằng quân đội của ông không tinh nhuệ, không trung thành, như chúng ta đã thấy trong các sự kiện năm 2020 ». Tương tự, nhà chính trị học Nga Sergei Markov, được nhật báo Moskovski Komsomolets trích dẫn, cũng cho là tổng thống Lukashenko có thể khai thác kinh nghiệm của lính Wagner để « huấn luyện quân đội Belarus ».
Điều này đã được tổng thống Belarus nhấn mạnh khi trả lời phỏng vấn tại Minks ngày 27/06 : « Nếu chỉ huy của Wagner đến và giúp Belarus thì đây sẽ là một kinh nghiệm (quý báu). Các tay súng của họ tấn công ở chiến tuyến… Họ sẽ cung cấp cho chúng tôi những thông tin quan trọng. Họ sẽ cố vấn cho chúng tôi về các loại vũ khí, loại nào thì hoạt động tốt, loại nào không. Chúng tôi và các chỉ huy quân sự của chúng tôi nhất quyết sẽ gặp họ, để thảo luận về chiến thuật, vũ khí, tấn công, phòng thủ. Đó là những điều vô giá mà chúng tôi có thể học hỏi từ Wagner ».
Tuy nhiên, theo nhà chính trị học Belarus Vadum Guiguine, được Courrier International trích dẫn, một điều chắc chắn là « nếu Wagner lập bản doanh ở Belarus, tập đoàn lính đánh thuê sẽ không bao giờ nhận được vị trí như ở Nga. Lukashenko không thể dung thứ cho những nhóm hoạt động tên lãnh thổ Belarus mà không tuân theo cấp trên ». Dù thân quen với Prigozhin, tổng thống Belarus có lẽ cũng sợ sức mạnh, sự hung hãn, bốc đồng của chủ tập đoàn lính đánh thuê Nga. Giang tay đón Wagner, liệu tổng thống Lukashenko có "ôm bom nổ chậm" không ?
Ngoài nguy cơ đối với cá nhân ông Lukashenko, trả lời RFI, Franak Viakorka, cố vấn chính của nhà đối lập Sviatlana Tsikhanouskaya hiện sống lưu vong, còn cho rằng sự hiện diện của Prigozhin và Wagner là « mối nguy hiểm » cho Belarus :
« Sự hiện diện của các nhóm quân của Progozhin trên lãnh thổ Belarus sẽ gây những hậu quả nguy kịch. Nhất là đối với xã hội Belarus, đối với nền độc lập của Belarus. Và dĩ nhiên là với cả các nước láng giềng như Ba Lan, Litva, Latvia. Tôi nghĩ chính bản thân Lukashenko cũng không ý thức được những hậu quả, những rủi ro và đe dọa mà sự hiện diện của hàng nghìn kẻ đánh thuê này đè nặng lên đất nước chúng tôi. Đáng buồn là chính những người dân Belarus, không hề can thiệp, lại là nạn nhân của những sự kiện xảy ra cuối tuần qua ! Cuộc khủng hoảng nội bộ Nga đã lan sang cả đất nước chúng tôi. Tại sao ? Chúng tôi không hiểu. Người dân Belarus không muốn những toán quân Nga, không muốn có lính đánh thuê Nga trên lãnh thổ của họ. Không hề ! ».
Prigozhin được an toàn ở Belarus ?
Nếu như số phận của Wagner đang dần được định đoạt thì số phận của ông chủ Prigozhin vẫn là một câu hỏi lớn. Trong buổi phỏng vấn với L’Express ngày 25/06, giáo sư người Anh Sergey Radchenko, đại học Johns Hopkins và Trung tâm Henry Kissinger, chuyên gia về Chiến tranh lạnh cho rằng sau vụ Wagner nổi loạn, « tuổi thọ » của Progozhin sẽ bị giảm. Ông nhắc lại :
« Putin coi trọng lòng trung thành hơn cả. Ông ta không quan tâm đến đất nước, mà chỉ quan tâm đến bản thân. Phản bội Putin tương đương với nhận án tử hình. Chúng ta đã thấy điều đó nhiều lần trong thời gian qua, từ Litvinenko đến Skripal. Putin không ngừng truy lùng những người mà bị cho là đã phản bội ông ta. Mặt khác, xung quanh ông là những người bất tài, nhưng trung thành, chẳng hạn như Shoigu. Còn Prigozhin thì đã công khai tự coi mình là kẻ thù của Putin. Vậy làm sao ông ta có thể sống tiếp ? Nếu Prigozhin từ bỏ Wagner thì ông ta sẽ chết. Đây là lý do tại sao tương lai của tập đoàn bán quân sự này sẽ là chìa khóa cho mọi chuyện ».
Trong khi đó, theo nhà chính trị học Nga Sergei Markov, được nhật báo Moskovski Komsomolets trích dẫn, trong mắt Vladimir Putin, lãnh đạo của Wagner dường như không còn tồn tại. Trong bài diễn văn đọc trên truyền hình ngày 26/06, chủ nhân điện Kremlin đã tránh nhắc đến tên Prigozhin. Phát biểu của tổng thống Nga được hiểu theo kiểu : « Những gì diễn ra là một cuộc nổi loạn và phản bội. Prigozhin là kẻ ác, còn những chiến binh của Wagner là anh hùng của chúng ta, họ đã bị lừa dối. Xã hội Nga đã cư xử đúng. Mục tiêu của Matxcơva là tránh một bể máu. Nhưng nếu không đạt được thỏa thuận, cuộc binh biến sẽ bị dập tắt. Hãy chú ý, tôi giữ lời hứa rằng những người không hài lòng thì rời khỏi đất nước ».
Khi được trang L’Express hỏi liệu Prigozhin có được an toàn ở Belarus không, nhà đối lập Belarus Vitali Shkliarov, khẳng định : « Không. Nước này (Belarus) đầy tình báo Nga nằm vùng. Và nếu như Kremlin kêu gọi dẫn độ Progozhin, Belarus sẽ dâng Progozhin ngay, vì nước này phụ thuộc vào nguồn tài chính của Nga. Nên biết rằng Lukashenko là một nhà độc tài, tệ hơn cả Putin. Những năm gần đây, ông ấy đã bắt giữ gần 40.000 người, tương đương với khoảng 2% dân số ».
No comments:
Post a Comment