ĐỐI THOẠI

Về những tuyên bố sai sự thật và gây hiểu lầm mà Trump đưa ra tại lễ nhậm chức
AP
Song Phan, biên dịch
21-1-2025
Tiengdan

Lời người dịch: Như thường lệ ‘thánh’ luôn phát biểu bạt mạng “không có bảo kê” bất kể ở cương vị nào, trong dịp nhậm chức hôm 20-1-2025, ‘thánh’ đã có một số phát biểu không đúng sự thật hay gây hiểu sai mà hãng tin AP đã phát hiện và kiểm chứng giúp bạn đọc:

***

Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi tuyên thệ nhậm chức vào thứ Hai, tổng thống Donald Trump đã lặp lại một số tuyên bố sai sự thật và gây hiểu sai mà ông đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử của mình. Chúng bao gồm các tuyên bố về nhập cư, nền kinh tế, xe điện và Kênh đào Panama.

Trong các bài phát biểu sau đó tại Emancipation Hall của Điện Capitol, ông đã đưa ra một số tuyên bố sai sự thật khác, bao gồm một tuyên bố bóp méo lệnh ân xá của tổng thống Joe Biden khi ông rời nhiệm sở. Sau đây là một số sự thật:

1. BIDEN KHÔNG ÂN XÁ CHO 33 TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI

TUYÊN BỐ: Tại Emancipation Hall, Trump nói rằng Biden đã ân xá “cái gì vậy, 33 kẻ giết người, những kẻ giết người thực sự, những kẻ giết người tồi tệ nhất. Bạn biết đấy, ở Mỹ mà nhận án tử hình, đó phải là kẻ xấu xa“.

SỰ THẬT: Biden đã thông báo vào ngày 23/12 rằng ông sẽ giảm án cho 37 trong số 40 người đang thụ án tử hình liên bang, chuyển hình phạt của họ thành tù chung thân. Việc giảm án không có nghĩa là xóa tội.

Khi đưa ra thông báo, Biden cho biết: “Việc giảm án này nhất quán với lệnh hoãn thi hành án tử hình của Chính quyền tôi đối với các vụ xử tử liên bang, trong các vụ không phải khủng bố và giết người hàng loạt có động cơ thù hận”.

Hành động này đã cứu mạng những người bị kết tội giết người, bao gồm cả việc giết cảnh sát và sĩ quan quân đội, những người trên đất liên bang và những người tham gia vào các vụ cướp ngân hàng hoặc buôn bán ma túy chết người, cũng như giết lính canh hoặc tù nhân trong các cơ sở liên bang.

Ba tù nhân liên bang hiện phải đối mặt với án tử hình là Dylann Roof, kẻ đã thực hiện vụ giết người vì phân biệt chủng tộc năm 2015 đối với 9 thành viên da đen của Nhà thờ Mother Emanuel AME ở Charleston, Nam Carolina; Dzhokhar Tsarnaev, kẻ đánh bom cuộc thi Marathon Boston năm 2013; và Robert Bowers, kẻ đã bắn chết 11 giáo dân tại Nhà thờ Do Thái Tree of Life ở Pittsburgh năm 2018, vụ tấn công bài Do Thái chết chóc nhất trong lịch sử Mỹ.

2. DẤY LẠI TUYÊN BỐ SAI SỰ THẬT VỀ CUỘC BẦU CỬ NĂM 2020

TUYÊN BỐ: “Nhân tiện, cuộc bầu cử năm 2020 đã bị gian lận hoàn toàn” — phát biểu tại Emancipation Hall.

SỰ THẬT: Cuộc bầu cử không bị gian lận. Các nhà chức trách đã xem xét cuộc bầu cử — bao gồm cả tổng chưởng lý của Trump — đã kết luận rằng cuộc bầu cử là công bằng.

Biden đã giành chiến thắng với 306 phiếu Đại cử tri đoàn so với 232 phiếu của Trump và số phiếu phổ thông nhiều hơn 7 triệu phiếu. Việc kiểm phiếu tại các tiểu bang quan trọng đã khẳng định chiến thắng của Biden và các vụ kiện thách thức kết quả đều bị thua.

3. NANCY PELOSI KHÔNG CHẤP NHẬN VỆ BINH QUỐC GIA VÀO NGÀY 6 THÁNG 1

TUYÊN BỐ: Khi gọi Ủy ban Chọn lọc để Điều tra Vụ tấn công vào điện Capitol của Mỹ vào ngày 6/1 là “Ủy ban không chọn lọc của những tên côn đồ chính trị”, Trump cáo buộc rằng chủ tịch Hạ viện khi đó là Nancy Pelosi đã “từ chối lời đề nghị đưa 10.000 lính tới” vào ngày 6/1/2021 và rằng bà “nắm trách nhiệm về an ninh tại điện Capitol” — phát biểu tại Emancipation Hall.

SỰ THẬT: Trump thường xuyên tuyên bố rằng Pelosi đã từ chối lời đề nghị của ông về việc phái Vệ binh Quốc gia đến điện Capitol vào ngày 6/1. Dù Trump có tham gia thảo luận trong những ngày trước ngày 6/1 về việc liệu Vệ binh Quốc gia có được triệu tập trước phiên họp chung hay không, ông không ra lệnh hoặc yêu cầu chính thức nào như vậy trước hoặc trong cuộc bạo loạn, và việc vệ binh đi đến đã bị trì hoãn trong nhiều giờ khi các quan chức Lầu Năm Góc cân nhắc về cách tiến hành.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2022 với ủy ban Hạ viện do đảng Dân chủ lãnh đạo điều tra vụ tấn công, Christopher Miller, quyền bộ trưởng quốc phòng vào thời điểm đó, đã xác nhận rằng không có lệnh nào từ tổng thống.

Pelosi không chỉ đạo Vệ binh Quốc gia. Tuy nhiên, khi Điện Capitol bị tấn công, bà và lãnh đạo phe đa số Thượng viện lúc bấy giờ là Mitch McConnell đã kêu gọi trợ giúp quân sự, bao gồm cả Vệ binh Quốc gia.

Hội đồng Cảnh sát điện Capitol đưa ra quyết định về việc có nên gọi Vệ binh Quốc gia đến điện Capitol hay không. Hội đồng này bao gồm viên chức an ninh Hạ viện, viên chức anh ninh Thượng viện và Kiến trúc sư điện Capitol. Họ đã quyết định không gọi lính gác trước cuộc nổi loạn nhưng cuối cùng đã yêu cầu trợ giúp sau khi cuộc bạo loạn bắt đầu và quân lính đã đến sau đó vài giờ.

Viên chức đặc trách trật tự Hạ viện báo cáo với Pelosi và Viên chức đặc trách trật tự Thượng viện báo cáo với McConnell. Không có bằng chứng nào cho thấy trước đó Pelosi hoặc McConnell chỉ đạo các quan chức an ninh không gọi vệ binh [quốc gia]. Drew Hammill, khi đó là người phát ngôn của Pelosi, cho biết sau cuộc nổi loạn, rằng Pelosi chưa bao giờ được thông báo về yêu cầu như vậy.

4. LẶP LẠI TUYÊN BỐ VÔ CĂN CỨ VỀ NGƯỜI NHẬP CƯ

TUYÊN BỐ: Trump, đảng Cộng hòa, đã nói trong bài phát biểu nhậm chức của mình rằng chính phủ Mỹ “không bảo vệ được những công dân Mỹ tuyệt vời, tuân thủ pháp luật của chúng ta nhưng lại cung cấp nơi ẩn náu và bảo vệ cho những tên tội phạm nguy hiểm, nhiều tên trong số đó là từ các nhà tù và viện tâm thần đã nhập cảnh trái phép vào đất nước chúng ta từ khắp nơi trên thế giới“.

SỰ THẬT: Không có bằng chứng nào cho thấy các nước khác đang đưa tội phạm hoặc người mắc bệnh tâm thần của mình qua biên giới.

Trump thường xuyên khẳng định như vậy trong chiến dịch tranh cử gần đây nhất của mình.

5. LẠM PHÁT KHÔNG ĐẠT MỨC CAO KỶ LỤC DƯỚI THỜI BIDEN

TUYÊN BỐ: “Tôi sẽ chỉ đạo tất cả các thành viên trong Nội các của mình huy động các quyền hạn lớn trong tay để đánh bại mức lạm phát kỷ lục và nhanh chóng hạ chi phí và giá cả xuống” — phát biểu khi nhậm chức.

SỰ THẬT: Lạm phát đạt đỉnh ở mức 9,1% vào tháng 6/2022 sau khi tăng đều đặn trong 17 tháng đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống Dân chủ Joe Biden từ mức thấp 0,1% hồi tháng 5/2020. Dữ liệu gần đây nhất cho thấy, tính đến tháng 12, lạm phát đã giảm xuống còn 2,9%.

Theo Cục Dự trữ Liên bang, các giai đoạn lịch sử khác cũng chứng kiến ​​lạm phát cao hơn, chẳng hạn như tỉ lệ hơn 14% vào năm 1980.

Giá trung bình của các mặt hàng tiêu dùng cơ bản đã tăng đột biến trong những năm gần đây. Ví dụ, một tá trứng lớn đã tăng từ mức thấp nhất là $1,33 vào tháng 8/2020 lên $4,82 vào tháng 1/2023. Giá của chúng đã giảm xuống còn $2,07 vào tháng 9/2023 nhưng hiện đang tăng trở lại, ở mức $4,15 vào tháng 12, một phần là do đợt bùng phát cúm gia cầm kéo dài trùng với nhu cầu cao trong mùa nướng bánh lễ hội.

Một gallon sữa nguyên chất đã tăng lên mức cao nhất là $4,22 vào tháng 11/2022, tăng từ mức $2,25 vào đầu nhiệm kỳ của Biden. Tính đến tháng 12, có giá là $4,10.

Xăng đã giảm xuống mức thấp nhất là $1,77 một gallon dưới thời Trump. Nhưng mức giá giảm đó xảy ra trong thời gian phong tỏa do đại dịch coronavirus với ít người lái xe. Giá thấp là do cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu, không phải do chính sách của Trump.

Dưới thời Biden, giá xăng tăng lên mức cao nhất là $5,06 vào tháng 6/2022. Kể từ đó, giá xăng đã có xu hướng giảm, ở mức $3,15 vào tháng 12.

6. HỨA HẸN LẬP CƠ QUAN THUẾ BÊN NGOÀI ĐỂ THU THUẾ

TUYÊN BỐ: Hứa sẽ thành lập Cơ quan Thuế vụ Bên ngoài để thu ‘tất cả các loại thuế, lệ phí và doanh thu”, Trump nói trong phát biểu nhậm chức, “Đó sẽ là một lượng tiền khổng lồ đổ vào kho bạc của chúng ta, đến từ các nguồn nước ngoài”.

SỰ THẬT: Hầu như tất cả các nhà kinh tế đều chỉ ra rằng, người tiêu dùng Mỹ sẽ phải trả ít nhất một phần, nếu không muốn nói là hầu hết, chi phí thuế quan. Một số nhà xuất khẩu ở nước ngoài có thể chấp nhận lợi nhuận thấp hơn để bù đắp một phần chi phí thuế quan và đồng đô la có khả năng tăng giá so với các loại tiền tệ của các nước phải chịu thuế quan, điều này cũng có thể bù đắp một phần tác động.

Nhưng thuế quan sẽ không có tác động mong muốn là thúc đẩy sản xuất ở Mỹ nhiều hơn trừ khi chúng làm cho các sản phẩm do nước ngoài sản xuất trở nên đắt hơn đối với người tiêu dùng Mỹ.

Ngoài ra, nhiều người ủng hộ Trump, ngay cả một số người được ông bổ nhiệm, cho rằng ông có ý định sử dụng thuế quan chủ yếu như một công cụ mặc cả để giành được sự nhượng bộ từ các nước khác. Tuy nhiên, nếu Cơ quan Thuế vụ Bên ngoài được thành lập, điều đó chắc chắn cho thấy Trump đang mong đợi áp đặt và thu được nhiều khoản thuế.

7. KÊU GỌI THU LẠI LỆNH [CHƯA HỀ CÓ] BẮT BUỘC VỀ XE HƠI ĐIỆN

TUYÊN BỐ: “Chúng tôi sẽ bãi bỏ lệnh bắt buộc về xe điện, cứu ngành công nghiệp ô tô và giữ lời hứa thiêng liêng của tôi với những người lao động trong ngành xe hơi vĩ đại của nước Mỹ” — phát biểu nhậm chức.

SỰ THẬT: Đúng là dẫn dụ sai khi tuyên bố rằng có lệnh bắt buộc như vậy. Vào tháng 4/2023, Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã công bố giới hạn nghiêm ngặt về khí thải nhà kính từ xe chở khách. Cơ quan này cho biết, những giới hạn này có thể đạt được nếu 67% doanh số bán xe mới là xe điện vào năm 2032.

Tuy nhiên, quy định mới sẽ không yêu cầu các nhà sản xuất xe hơi phải trực tiếp thúc đẩy doanh số bán xe điện. Quy định này đặt ra giới hạn khí thải và cho phép các nhà sản xuất xe hơi lựa chọn cách đáp ứng chúng.

Năm 2019, Kamala Harris đã cùng bảo trợ cho một dự luật với tư cách là một thượng nghị sĩ Mỹ, có tên là Đạo luật Xe không phát thải, vốn đòi hỏi 100% xe chở khách mới được bán phải không phát thải vào năm 2040. Dự luật này bị nghẹn lại tại ủy ban, không cấm sở hữu những chiếc xe phát ra khí thải.

8. TRUNG QUỐC KHÔNG VẬN HÀNH KÊNH ĐÀO PANAMA

TUYÊN BỐ: Khi bàn về mong muốn của ông về việc Mỹ lấy lại Kênh đào Panama: “Các tàu của Mỹ đang bị tính phí quá cao và không được đối xử công bằng dưới bất kỳ hình thức nào, bao gồm cả Hải quân Mỹ. Và trên hết, Trung Quốc đang vận hành Kênh đào Panama” — phát biểu nhậm chức.

SỰ THẬT: Các quan chức ở Panama đã phủ nhận tuyên bố của Trump rằng Trung Quốc đang vận hành kênh đào và Mỹ đang bị tính phí quá cao. Ricaurte Vásquez, người quản lý kênh đào, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với ‘The Associated Press’ rằng, “không có sự phân biệt đối xử trong các khoản phí”.

“Các quy tắc về giá là như nhau đối với tất cả những người đi qua kênh và được xác định rõ ràng”, ông nói.

Ông cũng cho biết Trung Quốc không điều hành kênh. Ông lưu ý rằng, các công ty Trung Quốc hoạt động tại các cảng ở cả hai đầu kênh đào đều là một phần của một tập đoàn Hồng Kông đã thắng thầu vào năm 1997. Ông nói thêm rằng, các công ty Mỹ và Đài Loan cũng đang điều hành các cảng khác dọc theo kênh đào.

Vásquez nhấn mạnh rằng, kênh không thể dành sự đối xử đặc biệt cho các tàu treo cờ Mỹ vì hiệp ước trung lập. Ông cho biết, các yêu cầu được ngoại lệ thường bị từ chối vì quy trình rất rõ ràng và không được có sự thay đổi tùy ý. Ngoại lệ duy nhất trong hiệp ước trung lập là, đối với các tàu chiến của Mỹ được phép đi qua nhanh chóng.

Trump, phàn nàn về việc tăng phí đối với các tàu đi qua kênh, đã không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để giành quyền kiểm soát kênh.

Mỹ đã xây dựng kênh đào này vào đầu những năm 1900 khi tìm cách làm cho việc vận chuyển các tàu thương mại và quân sự giữa các bờ biển của mình thuận tiện hơn. Washington đã từ bỏ quyền kiểm soát tuyến đường thủy này cho Panama vào ngày 31 tháng 12 năm 1999, theo một hiệp ước được ký kết vào năm 1977 bởi tổng thống Dân chủ Jimmy Carter.