ĐỐI THOẠI

Trịnh Minh Tuấn - Nghèo đói là mẹ của tội phạm

lundi 20 janvier 2025
Thuymy

"Poverty is the mother of crime". Gần 2.000 năm trước, Hoàng đế La Mã, Marcus Aurelius từng nói như vậy.

Gần 20 thế kỷ sau, các nhà kinh tế học, các luật gia và các nhà tội phạm học, đã xử lý dữ liệu từ hàng vạn bản án/phán quyết của tòa. Áp dụng những phương pháp định lượng như thống kê mẫu, thống kê mô tả và sử dụng hàng loạt các mô hình, như: Hồi quy, hồi quy tuyến tính, quan hệ tương quan và quan hệ nhân quả... để chứng minh lời nói của vị hoàng đế - triết gia là chân lý.

Nguyên nhân/động cơ vụ án giết bốn người thân ở Phú Xuyên của nghi phạm Vũ Văn Vương có phải do quá nghèo? Tất cả chúng ta chưa ai biết. Đây mới chỉ là thông tin ban đầu từ Công an Hà Nội.

Tuy nhiên, các luật gia của học phái thực luận như Lombroso, Enrico Ferri... đã lập luận thuyết phục rằng, các nguyên nhân xã hội như bất bình đẳng thu nhập, thất học, thất nghiệp, đói nghèo cùng cực... có mối quan tương quan với tỉ lệ phạm tội, tội phạm giết người. Xác định được nguyên nhân tội phạm từ yếu tố xã hội, các luật gia này đã đưa ra biện pháp phòng ngừa tội phạm tập trung vào xóa đói giảm nghèo, nâng cao dân trí...

Trong công trình "Poverty and crime: New evidence form a nationwide poverty reduction project in China" xuất bản ngày 24/08/2024 trên "European Journal on Criminal Policy and Research”, hai tác giả Huixiu Dong và Qingmin Hou đã chứng minh mối quan hệ nhân quả giữa kết quả xóa đói giảm nghèo ở 500 quận/huyện ở Trung Quốc với tỉ lệ tội phạm giảm tương ứng.

Trong vụ án ở Phú Xuyên, nếu chấp nhận giả thuyết nguyên nhân/động cơ gây án là "quá nghèo". Thì chúng ta cần củng cố nhận định này bằng việc thu thập, phân tích, mô hình hóa dữ liệu từ số lượng bản án/phán quyết về tội danh giết người đủ lớn như cách Trung Quốc đang làm.

Việc nghiên cứu này không giúp gì nhiều cho nghi phạm Vũ Văn Vương trong việc lượng hình, nhưng chắc chắn, nó giúp chúng ta có cái nhìn toàn cảnh về nguyên nhân đói nghèo dẫn đến phạm tội giết người. Từ đó, cơ quan có thẩm quyền sẽ có cơ sở lý luận và thực tiễn để điều chỉnh chính sách hình sự nhằm phòng ngừa tội phạm.

Kẻ gây án sẽ phải đền tội. Nó là một cách thị uy để răn đe nhằm đảm bảo trật tự xã hội được duy trì. Nhưng nếu kẻ phạm tội vì nguyên nhân đói nghèo, thì chính quyền phải có biện pháp giảm nghèo để hạn chế loại tội phạm này.

TRỊNH MINH TUẤN 20.01.2025